Істің көзін тапқанға мүмкіндік мол

Еліміздің шығыс өңірін­де өмір сүріп жатқан қан­дас­тарымызға қанатты қам­қорлық жасалып жатқанын жуырда жазған болатынбыз («Оңтүстікте халық көп, жер аз. Ал бізде жер көп, халық аз...», №31, 14.02.2014 ж.). Шынында, шыбық қадасаң көктей жөнелетін шұрайлы шығыс өңіріне қоныс аударған ағайындардың ахуалы жыл өткен сайын айтарлықтай алға басып келеді. Істің көзін тапқан, маңдайдың терін сүрткен жанға мұнда мүмкіндік мол. Шығыс Қазақстанға қоныс аударған қандастарымыздың қарымды тіршілігі Өскеменде тұңғыш рет өткен облыстық отандастар форумында да аңғарылды. Айталық, отандастар арасында «Жұмыспен қамту-2020» бағдарламасы арқылы несие алып, кәсіп көзін ашып жатқандардың күннен-күнге көбейіп келе жатқаны қуантып отыр. Өткен жылы 68 оралман өз ісін ашуға 155,4 млн. теңге алыпты. Олар қаржының басым бөлігін мал және егін шаруашылығын дамытуға жұмсаған. Дүниежүзі қазақтары қау­ым­дастығы Төрағасының орын­басары Сұлтанәлі Балғабаев отан­дастарымыздың жайлы тұр­мыс кешіп, жақсы өмір сүруіне өңірде қолайлы жағдай жасалып отырғанын, облыс әкімі Бердібек Сапарбаевтың біліктілік танытып, форумды ұйымдастыруының өзі оралман ағайынның қолдаудан қалыс емес екенін аңғартатынын айтты. Жалпы, шығыс өңіріне 1991 жылдан 2013 жылға дейін 14 226 оралман отбасы көшіп келді. Яғни, 54 мыңнан астам адам. Олардың ішінде 402 адамның жоғары, 12 600 адамның орта білімі бар. 15 мыңға жуық адам жұмысқа орналасты. Жергілікті атқарушы органдар арқылы 699 адам үймен қамтылды. «Нұрлы көш» бағдарламасына сәйкес, Өскемен қаласы маңынан қандастарымызға арналған 463 үй, Курчатов қаласынан 140 пәтерлі үш үй салынып, толығымен қоныстандырылды. Былтыр облыстық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдар­ламаларды үйлестіру басқар­масындағы көші-қон бөліміне 1 300 отбасы «оралман» мәртебесін алуға өтініш білдіріпті. Яғни Моңғолиядан – 100, ТМД елдерінен – 31, Қытайдан 1704 адам көшіп келген. Аталған форумда Еңбек және халықты әлеуметтік қор­ғау министрлігі көші-қон ко­митеті этностық көші-қон бас­қармасының басшысы М.Тоқ­самбаев өткен жылдың желтоқсан айында «Халықтың көші-қо­ны туралы» Заңға енгізілген өзгерістерді түсіндірді. Оның айтуынша, әлемде төрт мемлекет – Германия, Израиль, Қа­зақстан және Ресей елдері ғана отандастарын қайтарып алып жатыр. Қазақстан өз отандастарына есігін ешқашан жаппайды, қабылдау жалғаса береді. Былтыр заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Қазіргі кезде оны жүзеге асырудың нормативтік-құқықтық актілері, қаулылары даярлануда. Аталған құжаттардың бірінде оралмандар көшіп келетін өңірлер айқындалып, ол өңірлер алдын ала бекітілді. Айқындалған алты өңірдің біріне Шығыс Қазақстан облысы да еніп отыр. Көшіп келушілер алдымен тұрақты тіркеуге тұрып, оралман мәртебесін, тиісті әлеуметтік көмектерді алады. Олар тұрақты тіркелген жерінен бес жылға дейін Қазақстан ішінен басқа жерге көшпеуі тиіс. Көшкен жағдайда берілген көмектердің барлығы қайтарылады. Бүгінгі таңда оралман отба­сындағы жастарға қолдау көрсету мақсатында Семей қаласында «Оралмандарды қоғамға бейім­деу жөніндегі әлеуметтік қыз­мет» жобасы жүзеге асырылуда. «Қазақстан жастарын қол­дау» жастар бірлестігі бастама көтеріп, қоныс аударушы отбасылардың балаларына орыс, ағылшын тілдерін, еліміздің нормативтік-құқықтық актілерін және заңдарын оқыту курстарын жүргізу жобасын қолға алды. Облыс әкімінің орынбасары Н.Сақтағанов шетелдік білім беру ұйымдарынан алған құжаттарды Қазақстанда тану және нострификациялау тәртібін жеңілдету мәселесін жеткізді. Үкіметке де ұсынылған бұл мәселе шешімін тапса, қандастарды жұмысқа орналастыру барысындағы кедергілердің бір парасы жойылады. Форум барысында шет ел­ден қоныс аударған ісмер қол­өнершілер бұйымдарының көрмесі өтті. Думан АНАШ, «Егемен Қазақстан». ӨСКЕМЕН.