Қарабас шыңында қар жатпайды

Жаз айларында желдің арқа­сында салқын ауа райы орын алса, қыста жауған қарды ұйытқи соққан жел сай-сайға тығып, одан қалса ұшырып әкетеді де, тау қар­сыз қалады. Кей жылдары ғана қыс айларында таудың ете­гіндегі қардың қалыңдығы 20-30 см құрайды. Оның өзі ауа температурасы 0°С болған кезде еріп кетеді.

Қарабас тауындағы ауа райы­ның қолайлылығы сонда, мекен­дейтін жануарлардың тіршілік етуіне таптырмас құтты мекен. Оған дәлел, Тарбағатай тауын­да мекен­дейтін жануарлар күз мез­­гілінде Қарабас тауына қо­ныс аударады. Соның ішінде ар­қар­­лардың тіршілік етуіне қо­лайлы, сондықтан арқарлар көк­темде осы Қарабас тауында төл­деп, көктем шығысымен Тарба­ғатай тауына қайта қоныс ауда­рады. Сондай-ақ Қарабас тауы­нан сүтқоректі жануарлардан елік, суыр, қабан шошқа мен қоян, сілеу­сін, түлкі мен жыртқыш аң­дар­дан қасқырды кездестіруге бо­лады. Құстардан, жаз айларында ител­гі, жыланжегіш қыран, қа­ра дегелек, дуадақ, жапалақ, қара­бауыр бұлдырық, шіл, бүркіт пен кекілікті жолықтыруға болады.

Қарабас тауынан бастау алып жатқан ешбір өзен жоқ, тек жер астынан шығып жатқан бұлақ көздері бар. Бұл бұлақтар жаздың ыстық ауа райында құрғап қалады да су тапшылығына алып келеді. Сондықтан жаз айларында судың тапшылығы орын алған жағдайда жануарлардың көші-қоны орын алады. Жаз кезінде Қарабас та­уында арқарлардың сол жерде жыл­да мекендейтін бірен-сараны ғана қалады.

Ұлттық парк ашылғалы бері Қарабас тауында жүргізілген ба­қы­лаулар мен атқарылған жұ­мыстардың нәтижесінде ғылы­ми қызметкер ретінде бұл тау­дың, «Қарабас тауы» болып ата­луы аты айтып тұрғандай жыл он екі ай бойы шыңында қар жатпай­тын­дығынан болар деген ой түйдім.

Әйгерім ШӘРІПҚАНОВА,

«Тарбағатай» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі

Ғылым, ақпарат және

мониторинг бөлімінің

ғылыми қызметкері

Шығыс Қазақстан облысы,

Үржар ауданы