Ел Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев осы жолғы Жолдауында Балалар жылы аясында «Ұлттық қор – балаларға» жаңа бағдарламасын іске қосуды тапсырды. Енді Ұлттық қордың жылдық инвестициялық кірісінің 50 пайызы балалар 18 жасқа толғанға дейін мерзімінен бұрын алу құқығынсыз арнайы жинақ шоттарына бөлінеді. Балалар кәмелеттік жасқа толғаннан кейін жинақталған сома тұрғын үй сатып алуға және білім алуға жұмсалады. Мемлекет басшысы жобаны іске асырудың нақты мерзімін де белгілеп берді, яғни аталған жоба 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап іске қосылмақ.
Мемлекет басшысының осы ұсынысы өте орынды болды. Осыған орай отандастарымды балалардың болашағына жасалып жатқан реформаларды жүзеге асыру үшін қолдан келгеннің бәрін жасауға шақырғым келеді. Мен бұл жерде ArtSport реформасын айтып отырмын, соның нәтижесінде жүздеген мың балаға мемлекет есебінен тегін, сүйікті спорт түрімен және шығармашылығымен айналысуға мүмкіндік берілді. Ал бұған қазір далада да, орталықта да жекелеген шенеуніктер қарсылық көрсетіп жатыр. Мен балаларды мүгедектіктен, оның ауыр түрлерінен құтқаруды көздейтін балалық шақтағы мүгедектікті азайту бағдарламасы туралы айтып отырмын. Мұндай істі жүзеге асыру үшін қауіп тобына жататын балаларды дер кезінде (туғаннан кейін) анықтау қажет. Біз әрбір баланың өмірі мен денсаулығын, құқықтарын сақтайтын жүйе құруымыз керек.
Міне, бүгін Мемлекет басшысы барлық оқушы үшін мектеп формасының барынша қолжетімді болуын қамтамасыз ету өте маңызды екенін, әлеуметтік осал санаттағы балаларға мектеп формасын бюджет есебінен беруі керегін айтты. Осы ретте тағы да мектептегі тегін ыстық тамақ пен жеңілдетілген мектеп формасы мәселесін көтеремін. Ыстық тамақ пен жеңілдетілген мектеп формасына қатысты ой іске асса, балалардың игілігіне, олардың денсаулығына, адамдардың мемлекетке деген көзқарасын жақсы жаққа өзгертуге ғана емес, бірнеше бағыттағы (ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу, қоғамдық тамақтандыру және жеңіл өнеркәсіп) салалар дамып, жаңа жұмыс орындары ашылады, салық түсімдері артады.
Жолдауда шешімін тапқан тағы бір өзекті мәселе – жәрдемақы. 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап ата-аналар мен балаларға арналған үлкен қолдау бала күтімі бойынша төлем мерзімін бір жарым жылға дейін ұлғайту шарасы болмақ. Меніңше, бұл балалар үйі мен балалар үйіндегі балалардың санын айтарлықтай азайтады. Өйткені көптеген ата-ана мен аналар қаржылық қиындықтарға төзе алмағандықтан сәбилерін сол жаққа жібереді. Бұл мәселеде де биыл Кәсіби отбасылар туралы заң қабылданып, оған барлық қажетті нормативтік-құқықтық акт әзірленеді деп сенемін. Тек осылай ғана біз интернаттық мекемелерден (балалар үйлері, мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған медициналық-әлеуметтік мекемелер) кәсіби отбасылар институтының пайдасына құтыла аламыз.
Мұның бәрі біздің Президенттің «Жаңа Қазақстанға» бағытталған бастамаларын сөз жүзінде емес, шынайы қолдау болады.
Аружан САИН,
Бала құқықтары жөніндегі уәкіл