«Көзқарас» алаңындағы басқосу

Іс-шараға Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлі, Қазақ­стан халқы Ассамблеясы төрағасының орынбасары Марат Әзілханов, ҚХА Ғылыми-сараптамалық кеңесі мен ҚХА кафедралар қауымдастығының мүшелері, сарапшылар қатысты. Жиында алғаш болып сөз алған Дархан Қыдырәлі алдымен алқалы жиында Президент жүктеген мін­дет­терге тоқталды.

– Тәуелсіздігімізге қол жеткізгелі ортақ идеал­­­дар мен құндылықтар, бірік­­тірілген азаматтар қоғамы, бір­тұтас отбасы бір ел ретінде қалып­та­сып келеді. Осы орайда Мемлекет басшысы бірқатар міндетті жүктеді. Біріншісі, халық арасында ақпараттық түсіндіру жұмыстарын тиімді жүргізу, мемлекеттік органдар ара­сында жаңа­ша тәсілдерді енгізу. Этно­мәдени бірлестіктер әлеуетін тиім­ді пайда­ла­ну да маңызды. Сонда ғана әр азамат өзін біртұтас елдің ажы­ра­мас бөлігі ретінде сезінеді. Ал жал­пы­­азаматтық бірегейлікті ны­ғайту фак­торы дегеніміз – бұл мем­ле­кет­тік тілді да­мыту деген сөз. Бар­лық азаматтың мем­лекеттік тілді нығайту мәселесі – елдегі басым ба­ғыт­тардың бірі. Мем­лекеттік тіл жалпы азаматтық интегра­цияның, ғы­лыми прогресс пен білімнің озық жетіс­тіктеріне жол ашатын тиімді құ­рал­ға айналып келеді. Бұл мәселеге Президент те айрықша тоқталды. Сол себепті де мемлекеттік тілді оқыту әдістемесін жетілдіріп, тәрбие және білім беру мекемелерінде қазақ тілін оқыту сапасын арттыру, жалпы этно-мәдени бірлестіктердің, жастардың жұмысын жүргізу барысында қазақ тілін насихаттау мәселесі бүгінгі күн тәртібінде. Сондай-ақ қоғамдық келі­сімді нығайту мен жалпыұлттық біре­гейлікті қалыптастыруда БАҚ-тың рөлін күшейту де өте маңызды, – деді Дархан Қыдырәлі өз сөзінде.

Сондай-ақ министр ұлттық біре­гей­­лікті қалып­тас­ты­руда жаңа коммуникация мен масс-медианың рөлі ерекше екеніне тоқталды. Ол ақ­па­раттық кеңістікті ұтымды пайда­ла­ну арқылы мемлекеттік тілді қол­дану аясын кеңей­тіп, этнос­тар ара­сында қазақ тіліне деген қызы­ғу­шы­лықты арттыруға болаты­нын да алға тартты. Бұған қоса алаңда этностық БАҚ-тарды дамыту және этносаясаттың біртұтас болып, дәйекті түрде жүр­гізілуіндегі ғылымның рөлі туралы сөз қоз­ғалды. Ал сарапшылар «ұлт» ұғы­мының мәнісін жіті түсіндіріп берді.

– Сарапшылар қауымдастығы бұл бағытта пікір алмасқан кезде, жаңа ұлттың пайда болуы, ұлттың жаңа­шыл сипатын енгізу жөнінде ұсыныс қозғал­ма­ды. Ғылыми тұрғыда «ұлт» ұғымын анықтайтын екі тәсіл бар. Бірін­шісі, этностық ұлт тұрғысынан болса, екіншісі саяси ұлт деп қарас­тыру. «Этностық ұлт» дегеніміз шығу тегіңізбен тікелей байланысты. Ұлт этностың аясында қалыптасады. «Саяси» ұлт ұғымы дегеніміз азамат­тық келісім арқылы қандай да бір игіліктерге қол жеткізіп отырған бір елде тұратын адамдардың тобына айналады. Бірегей қазақ ұлты деп аталу бір ұлтты саяси ұлт тұрғысынан түсіреді. «Саяси ұлт» ұғымы өте терең. Этнос, азамат ұғымынан да кең. Қазақ жерінде тұратын барлық азамат бірегей саяси қазақ ұлты болып саналады. Қазақстанда тұратын орыстар да, кәрістер тағы басқалары бес миллион сегіз жүз мың адам саяси ұлт. Олардың барлығын шетелде жүргенде, қазақ деп бекерден-бекер атамайды. Демек, саяси ұлт категориясының сипатынан айтады, – деді Марат Әзілханов.

Жиында «Қоғамдық келісім» ме­ке­­месінің директоры Элина Паули еліміздегі «Достық үйлері» тек салтанатты іс-шара өткізетін орын емес, заманауи коворкинг орталығы болуы керек деген пікірін жеткізді. Сондай-ақ басқосуда Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің төрағасы Ербол Тілешов, «Qazaqstan» республикалық телерадио­корпорациясы басқарма төрағасының орынбасары Илхам Ибрагим, Жошы Ұлысын зерттеу ғылыми институтының директоры, PhD Жақсылық Сәбитов, Халықаралық Түркі академиясының сарапшысы, фило­логия ғылымдарының кандидаты Тимур Козырев сөз сөйлеп, ғылыми-са­рап­тамалық ұсыныс-пікірлерін ор­таға салды.