Елде бейбіт шеру туралы заң әзірленген кезде сарапшылар бірқатар дамыған елдің тәжірибесін алға тартып, үлгі қылған еді. Осылайша, Ұлыбритания, Германия секілді мемлекеттердің бейбіт шеру туралы ережелерінің кейбір тұстарын негізге ала отырып, 2020 жылы «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» заң қабылданды.
Бұл ретте заң қабылдануы бар да, оның орындалуы бір бөлек екенін ескеруіміз керек. Осы орайда өзіміз көрген Ұлыбританиядағы және Қазақстандағы бейбіт жиындардың өту барысына тоқталсақ дейміз. Тұрғындардың өз ойын ашық білдіріп, бейбіт шеруге шығуы дамыған мемлекеттерде азаматтық қоғаммен санасуды білдіреді. Ұлыбританияда соңғы кезде бейбіт шерулер жиі ұйымдастырылып жүр. Қазіргі әлемде орын алған геосаяси тұрақсыздық, қаржы дағдарысы бюджеттік сала мамандарының тұрмыстық жағдайына әсер етті. Шеруге негізінен медбике, пошта және теміржол қызметкерлері қатысып жатыр. Олардың қатарына мұғалімдер де қосылды. Осылардың ішінен теміржолшылар бүгінгі күні шеруді тұрақты түрде ұйымдастырып келеді. Бұл орайда жұмыс орнындағы кәсіподақтың қызметі зор, барлық жүк осындағы қызметкерлерге түсетінін ерекше атап өткен жөн. Мысалға, тұманды альбиондағы кәсіподақтар мен теміржол компаниялары арасындағы дау бір жылдан астам уақыт бойы жалғасып келеді. Теміржолшылар төмен жалақы мен еңбек жағдайларына наразы. Олар шерулерге қатысудан бас тартпайды. Олар басқалар секілді бейбіт шерулер жоғары жаққа талап- тілектерін жеткізіп, құқықтарын қорғайды.
«Қызметкерлер шеруге қатысқан кезде теміржол қызметі тоқтатылады. Жолаушылар қызмет көрсету кестесімен толығырақ Ұлттық теміржол веб-сайтынан біле алады. Шерулердің өту уақыттары да жазылып тұрады. Бізде Ланкастерде шерулер өткен жоқ. Лондон, Бирмингем, Лидс секілді ірі қалаларда ұйымдастырылады көбіне», дейді Ланкастер қаласы Теміржол вокзалының кезекші операторы Скот Смит.
National Rail мәліметтері бойынша егер пойыз шеруге байланысты тоқтатылса, кешіктірілсе немесе басқа уақытқа ауыстырылса, жолаушы билетті ауыстыруға немесе қайтаруға құқылы. Сондай-ақ сатып алынған билет басқа теміржол компаниясының пойыздарына да жарамды. Айта кетейік, Ұлыбританияда жолаушыларға қызмет көрсететін елу шақты мекеме бар.
The Guardian егер кәсіподақтар мен теміржол операторлары арасында төлем, жұмыс қауіпсіздігі және еңбек жағдайлары туралы ортақ келісімге қол жеткізілмесе, шерулер 2023 жылдың соңына дейін жалғасуы мүмкін екенін жазады.
Ұлыбританияда шерулер «Қоғамдық тәртіп туралы заң» талаптарына сүйене отырып ұйымдастырылады. Ол 1986 жылы қабылданған. Шеруге шығушы ұйым, мекеме шеру өтетін күннен алты күн бұрын жергілікті полицияға жазбаша түрде ескертеді. Онда іс-шараның басталу уақыты, қанша сағатқа созылатыны, қатысатын адам саны, өтетін жері мен маршруты нақты көрсетіледі. Көп жағдайда полиция ешқандай заң бұзушылықты анықтамаса шеру өткізуге рұқсат береді. Десе де шеруді тоқтатуға құзыреті бар. Егер жиынның қоғамдық тәртіпсіздікке әкелетінін білсе сол өңірдің Кеңесіне хабарласып, мемлекеттік хатшының келісімімен шерулерді 3 айға дейін өткізбеуге тыЙым сала алады.
Ал елімізде шеру бейбіт жиналыстар өткізуге келісімді жергілікті атқарушы орган береді. Бейбіт жиналысты ұйымдастырушы жергілікті атқарушы органға өткізілетін күніне дейін он жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде қағаз жеткізгіште немесе электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылған электрондық құжат нысанында тапсырады. Жергілікті атқарушы орган өтінішті қарайды және тіркелген күнінен бастап жеті жұмыс күні ішінде жиынды ұйымдастырушыға хабарлайды. Алайда елдегі кәсіподақтар бейбіт жиынды ұйымдастыруға аса құлықты емес. Көбіне мекеме қызметкерлерінің өздері шығады немес жекелеген адамдар ғана ойларын ортаға салып жатады.