Мектеп Әуезов есімін аңсайды

Кеніш Уәлина қатардағы көп мұғалімнің бірі емес-ті. Қаны да, жаны да қазақ деп соғатын және сонысын жасырмайтын жан болатын. Білікті маман болғандықтан, айналасына өзі де, сөзі де өтімді келетін. Кей­де бір адамның өзі көптің атқара алмай жүр­ген шаруасын реттеп жіберетіні бар ғой. Кеніш апай да сондай кісі еді. Ол сағатына қатысты сабағын ғана берумен шектелмеді. Мектепте «Қазақ тілі» қоғамының баста­уыш ұйымын құрып, соған басшылық етті. Оқушылардан, мұғалімдерден драма үйір­месін ұйымдастырып, қазақ ертегілерін, жа­зу­шылардың шығармаларын сахналады. Мұ­ның бәрін Кеніш мұғалім қазақ тілін, ұлтт­ың салт-дәстүрін насихаттау деп білді. 90-жыл­дары сол мектепте жазушы Мұхтар Әуе­зовтің мұражайын ұйымдастыруды қолға алды.

Қала іргесіндегі Кеңгір ауылында заң­ғар жазушының Фаузия есімді немере қа­рын­­дасы тұратын. Сол кісімен байланыс орнатты. Сөйтіп, мектепте Мұхтар Әуезов му­зейі ашылды. Мұнда жазушының бірді-екілі ки­ген киімдері, ұстаған заттары, сурет­тері, кітаптары жинақталды. Бұл қала өмі­ріндегі елеулі оқиға болған еді. Бірақ Кеніш Уәлинаның түпкі мақсаты бұдан да зор болып шықты. Ол «Қазақ тілі» қоғамының баста­уыш ұйымы атынан жазушының есімін мектепке беру туралы бастама көтерді. Оның бұл бастамасына сол кездегі мектеп басшысы Вера Югай да зор қолдау танытты. Мұндай ұсынысты қала басшылығы да қуаттады. Сол кездегі мүмкіндік аясында қала әкімі №14 орыс орта мектебіне Мұхтар Әуезовтің есімін беру туралы шешім қабылдады. Өкінішке қарай, қазір сол шешімнің нақты қай жылы, қай күні қабылданғанын анықтау мүмкін бола қоймады. Қалалық әкімдікке, қалалық архивке сұрау салып көргенімізбен, оң жауап ала алмадық. Бірақ шамамен 2001-2003 жылдары сондай шешімнің болғанына еш күмән жоқ. Өйткені сол кездері орыс мектебіне қазақ жазушысының есімін беруден тайсалмаған қала әкіміне риза болып жүретініміз есіміз­де. Ара-тұра жолымыз түскенде мектептің маңдайшасынан «Мұхтар Әуезов атындағы №14 жалпы білім беру мектебі» деген жазуды көргенде көз сүйініп, көңіл қуанып қалатын. Амал не...

Қазір бұл мектеп Мұхтар Әуезовтің есі­­мі­мен аталмайды. Атақты жазушының есімі мектептен қалайша алынып тасталды? Бұлай болуы мүмкін бе? Елімізде она­мас­­тикаға қатысты тәртіп, ережелер өзге­ріске түскен сәттердің бірінде мектептерге атау беру туралы шешімді тек Оқу-ағарту министрлігі қабылдайтын болады да, бұл реттегі жергілікті басшылардың бұрынғы қабылдаған шешімдері күшін жояды. Сөйтіп, көптеген мектеп атаусыз қалады. Бірақ олар бұрынғы атауларын сақтап қалу мақсатында жоғарыға қайтадан ұсыныс жасайды. Осы кезде №14 мектеп басшылығы мұндай қа­дам­ға бара қоймаған тәрізді. Мектептің бұ­рынғы директорлары Татьяна Хмилярчук және Гүлнара Бекішевамен хабарласып, сөйлескенде ұққанымыз – осы. Сәтбаев қала­лық оқу бөлімінің бұрынғы басшысы Шы­нар Жанасылова да «Одан бері біршама уақыт өтіп кетті ғой, министрлікке ұсыныс жасалған-жасалмағаны нақты есімде жоқ», дейді.

Тағы бір көңілге қаяу түсіргені Кеніш Уәлина апай бас-көз болып, жүгіріп жүріп жинақтаған, сөйтіп, жоқтан бар жасаған Мұхтар Әуезовтің шағын музейі де мектепте сақталмапты. Барды бағалай білмеушілік деген осы шығар? Кімді кінәларсың бұған?

Сәтбаев қаласы әкімінің орынбасары Айгүл Төлендина кеткен қателікті дұрыс­тау­дың жалғыз ғана жолы бар екенін айтты. «Бұл мектеп ұжымына байланысты. Егер олар Мұхтар Әуезовтің есімін сұрап қайтадан ұсыныс жасайтын болса, қолдау табуы мүмкін», дейді ол.

Шынында да, ең дұрысы осылай жасау секілді. Мектепке басқа бір тұлғаның есі­мін беру туралы ұсыныс болғанға да ұқ­сай­ды. Бірақ кезінде берілген атау мектепке қай­та оралғаны жөн емес пе? Өйткені ке­зін­де Мұхтар Әуезов мектебінде оқыған, «Біз Мұхтар Әуезов мектебінің түлегіміз» деп жүрген шәкірттер қаншама? Олар да М.Әуезов есімінің мектепке қайта оралуын қаламайды дейсіз бе? Қалайды, әрине.

«Жоғалып кеткен» Мұхтар Әуезов есі­мі қалаға қайтадан орала ма? Сәтбаев қаласы­ның бас­шылығы жіберілген қателікті жөндеу бағы­тында қандай жұмыс жүргізеді? Ендігі бар мә­селе міне, осыған ғана тіреліп тұрғаны анық.

Ұлытау облысы,

Сәтбаев қаласы