Қайта өңделген өнім үлесі ұлғайтылады

Өңір басшысы баспасөз мәсли­ха­тында облыстың әлеу­меттік-экономикалық даму қарқыны жө­нінде баяндады. Мысалы, биыл бірінші жартыжылдықтың қорытындысына сәйкес өңірдегі өнім құны 1,3 трлн теңгені құрап, 6,1%-ға артқан. Экономика сала­ла­ры бойынша құрылыс жұ­мыс­та­рында – 11,1%, саудада – 2,6%, тұрғын үйді пайдалануға беруде – 2,2%, өнеркәсіп өндірісінде 0,6% өсім бар. Бірақ өсімдік шар­уа­шылығы өнімінің көлемі тө­мендеуіне байланысты жалпы ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі 6,1%-ға азайған. Сонымен қатар жыл басынан бері өңірге 365 млрд теңге шамасында инвес­тиция тартылса, бұл көрсеткіш был­тырғы тиісті кезеңмен салыс­тыр­ғанда 12%-ға артық екенін байқауға болады.

Ербол Қарашөкеевтің ай­туын­ша, өңдеу өнеркәсібі секто­рын­да облыстың мықты өнер­кә­­сіптік негізін жедел дамыту және қалыптастыруға басым­дық бе­рілген. Бүгінде өңір эконо­ми­ка­сындағы өнеркәсіптің үлесі – 22%. Тарқатып айтар болсақ, 846 кәсіпорында 46 мың адам еңбек етеді. Мұның ішінде 14 ірі, 21 орта, 811 шағын кәсіпорын бар. Есепті кезеңде өнеркәсіп өнімінің көлемі 695 млрд теңгеге дейін жетіпті. Мұнда өңдеу сек­то­рының үлесі 71% болса, өнім көлемі – 494 млрд теңге шама­сында. Ал тау-кен өндіру сала­сы­ның көлемі 17,1%-ға өскен. Сол секілді химия өнеркәсібінде – 7,3%, жеңіл өнеркәсіпте – 5,8%, құ­рылыс индустриясында 0,6% өсім байқалады. Өңдеу өнеркәсібі өнімінің көлемі тамақ өнімдерін өндіру 17,9%-ға азайғаннан қыс­қа­рыпты. Әйткенмен, жалпы ста­тис­тикаға тоқталсақ, қаңтар мен тамыз аралығында өңдеу өнер­кәсібі саласына 88 млрд теңге инвестиция тартылып, экспорт көлемі 121 млн долларды құрағанын айта кеткеніміз жөн.

Өңірдің әлеуметтік-эконо­ми­ка­лық даму қарқынына инвестиция көлемі де айтарлықтай әсер ететіні белгілі. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев та ірі инвестициялық жобалардың бо­лашағы баянды болғанын құп­тайды. Жамбыл облысының әкім­дігі жұмыс қарқынын бәсең­дет­пей, жыл соңына дейін инвестиция көлемін 572 млрд теңгеге дейін жеткізуді жоспарлап отыр. Бүгінде облыстың инвес­ти­ция­лық портфелі құны 2,3 трлн теңге болатын 69 жобаны қам­ти­ды. Ал бұл жобалар шамамен 2026 жылға дейін іске асады. Сол кезде өңірде қосымша 5,5 мың жұмыс орны ашылуға тиіс.

– Агроөнеркәсіп кешенінде нақты серпіліске қол жеткізіп, үш жылда салада қайта өңделген өнімнің үлесін 70%-ға дейін ұлғайтуымыз керек. Мемлекет басшысы Жолдауда айтқан тағы бір негізгі міндет – осы. Биыл ауыл шаруашылығы саласын қол­дауға бас-аяғы 25,1 млрд тең­ге субсидия бөлінді. Мұнда республикалық және жергілікті бюджеттің үлесі бар. Облыста 1,5 мың жаңа ауыл шаруашылығы техникасын сатып алуға, 552 шаруа қожалығы үшін 511 млн теңгеге жоғары өнімді тұқым алуға, ірі қара мал басын – 5,8%, қойды – 9,8%, жылқыны 9,7% арт­тыруға мүмкіндік туды. Со­ны­мен қатар қаралған қаржы есе­бінен ет өндірісін – 3,6%, сүтті 1,4% ұлғайтуға, өңдеу кәсіп­орын­­дарының жүктемесін ұлғай­туға, орташа өнімділігі 9,6 ц/га құ­райтын 363,2 мың тонна дәнді және бұршақты дақылдар, 179 мың тонна қант қызылшасын жи­нау­ға мүмкіндік болды, – дейді Е.Қарашөкеев.

Биыл облыста су тапшы­лы­ғы­на байланысты жалпы ауданы 9,2 мың гектар аумақты алып жатқан 392 шаруа қожалығының егістігі зардап шеккен. Иә, су тап­шылығы мәселесі өңір шаруларын бұған дейін де бірнеше мәрте тұйыққа тірегені есте. Осы жолы шаруалардың шығынын өтеу үшін Үкіметтің төтенше ре­зервінен 3,7 млрд теңге бөлініп, бүгінде 2,7 млрд теңгеге 358 ауыл шаруашылығы тауарын өндіруші қаржыландырылыпты.

– Биыл агроөнеркәсіп саласында 159 жұмыс орнын ашу жоспарланған. Сәйкесінше, 8,6 млрд теңгеге 7 инвестициялық жоба іске асып жатыр. Бұл бізге көкөніс сақтау қоймаларының қуа­тын 41 мың тоннаға, сүт өңдеу кәсіпорындарының қуатын 7 мың тоннаға ұлғайтуға мүм­кін­­­дік береді. Ет өндірісі 7,5 мың тоннаға артады. Облыс эко­­но­микасындағы ауыл шаруа­шы­лығының бірінші жарты­жыл­дық­тағы үлесі – шамамен 7%. Жамбыл облысы – агроөнеркәсіп өнімінің көлемі бойынша рес­публикада алдыңғы қатарда. Жыл қо­ры­тындысымен ауыл шаруа­шылығы өндірісінің көлемі 535 млрд теңгеге дейін жетеді деп кү­тіліп отыр. Агроөнеркәсіп ке­шенін одан әрі дамыту мақса­тын­да ет және сүт өндіруді, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуді ұлғайту жоспарланды. Сонымен қатар «Ауыл аманаты» бағдарламасының тиім­ділігі байқалды. Есесіне, 2019-2022 жылдары 18,3 млрд теңгеге 4 мыңға жуық жоба қар­жыландырылды. Бүгінде 18,9 млрд теңгеге 3,2 мыңнан аса жоба қаржыландырылса, 2024-2025 жылдары 91 ауылдық округте 45 млрд теңгеге 17 мың жобаны несиелендіру межеленген, – дейді облыс әкімі.

Облыста трансшекаралық су көздеріне тәуелділікті төмендету мақ­сатында су жүйелерін қалпы­на келтіру жұмысы үйлесім тапқан. Мысалы, көлемі 650 млн текше метрді құрайтын Ын­та­лы, Тасөткел су қоймалары қайта жаңарады. Бұған қоса көлемі 166 млн текше метрді құ­райтын Теріс-Ащыбұлақ, Қа­ра­қоңыз су қоймасы бойынша жобалық-сметалық құжат әзірленіп жатқанға ұқсайды. Бұл жобаға кететін қаржының сомасы құжат бекіген соң белгілі болмақ. Жамбыл ауданы Жасөркен ауы­лындағы гидрологиялық бекетте күрделі жөндеу жүріп жатыр. Нысанды қалпына келтіру арқылы Талас өзенінің бассейні бойынша Мемлекетаралық бө­лімшені іске асыра алады екен­біз. 2027 жылға қарай халы­қ­аралық институттардың қара­жаты есебінен 361 су ныса­нын қайта жаңарту жоспарланған. Бүгінде облыстың 6 ауданында каналдар қайта құрылып, жөн­­деуден өтіп жатыр. Суар­малы су көлемін ұлғайту үшін 103 ұңғыма бұрғыланған. Нә­ти­же­­сінде, вегетациялық ке­зеңде трансшекаралық су көз­деріне тәуелділікті 3 жылда 50%-ға дейін төмендету жоспарланған. Бұл жоба-жоспар бізге суды барынша тиімді пайдаланып, шығынды азайту арқылы мәсе­лені реттеуге бола­тынын ұқтыр­ған­дай.

Өңір экономикасының өсімі шағын және орта бизнестің даму көрсеткішіне де байланысты болатыны түсінікті. Мұндайда қо­лынан іс келетін жандар кә­сіп­керлікті қолдау шараларынан қалыс қалмаса игі дейсің. Бұл тұста Жамбыл облысында кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі Ұлттық жоба аясында 24,5 млрд теңгеге 2,1 мың жобаға қолдау көрсетілгенін атап өткен жөн. Соның есесіне қазір өңірде ша­ғын және орта бизнес 25,5%-ға артқан.

Облыста жыл басынан бері 558 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріліпті. Ал тұрғын үй кезегінде 37,6 мың адам тұр. Оның 16,3 мыңы – ха­лықтың әлеуметтік осал топта­рынан. Облыста нақ қазір 74 тұрғын үйдің құрылысы жүріп жатса, оның ішінде 35 тұрғын үйдің құрылысы жыл соңына дейін аяқталуы керек. Сондай-ақ биыл халықтың әлеуметтік осал топтары мен көпбалалы отба­сылар үшін 7,6 млрд теңгеге 797 пәтер сатып алу жоспарланса, әзірге 123 пәтер сатып алынған. Тағы бір айта кететін жайт, өңір­де биыл «Асар» жобасы ая­сында 49 көпбалалы және аз қамтылған отбасы қоныс тойын тойлаған. Өңірде елді мекендерді орталықтандырылған ауыз сумен, газбен қамтамасыз ету жайы да назардан тыс қалмаған. Көшелерді жарықтандыру, асфальт төсеу жұ­мыс­тары да жоспарға сай орын­далады екен.

Өңірде мектеп, колледждердің жаңа нысанын салуға, жөндеуге ерекше көңіл бөлінген. Мұның ішінде «Жайлы мектеп» Ұлт­тық жобасы аясында салынатын мектептердің үлесі бар. Білім беру нысандарының қауіп­сіз­ді­гін қамтамасыз ету мақ­са­тын­да облыстың барлық мем­ле­­кеттік білім беру нысандары бейнебақылау жүйесімен жаб­­дықталған. Екінші және үшінші санаттағы барлық білім беру мекемелері дабыл түйме­сімен қамтылған. Баспасөз мәсли­ха­тында Ербол Қарашөкеев об­лыстағы денсаулық сақтау ны­сан­­дарының жай-күйіне, мә­дениет, спорт саласындағы өз­герістер мен жетістіктерге ке­ңі­нен тоқталды. Баяндаманы жастар саясаты мәселелеріне қа­тысты деректермен түйіндеді. Жас­тар­ды жұмыспен қамту жа­йын хабарлап, оларға шағын несие беруге қатысты статистикаларды қамтыды. Көп ұзамай журналистер облыс әкіміне өңірдің әлеуметтік-экономикалық да­му көрсеткіштеріне қатысты сұрақ қойды. Мысалы, «Хабар 24» арнасының тілшісі Қуандық Танабас облыс әкіміне жылу маусымына дайындық барысы, тозған желілерді жөндеу жөнінде және су тапшылығын реттеу тура­сында сұрақ қойды. Ал Ербол Қарашөкеевтің айтуынша, жылу желілерін жөндеуге қатысты жұ­мыстар жыл сайын іске асады екен.

– Бізде облыс бойынша 350 шақырым жылу желілері бар. Ол төрт қалаға тиесілі. Тозу деңгейі 57 пайызды құрап отыр. Биыл 6,1 шақырым жылу желісі жаңартылды. Иә, Тараз қаласында тозған желілер баршылық. Оған енді қазір инвестиция тартылып жатыр. Негізі, қысқы жылыту маусымы бақылауда. Ахуал тұрақты. Енді су мәселесіне тоқ­талар болсам, расында биылғы жыл оңай болған жоқ. Сондықтан біз қазір үш бағытта жұмыс істеп жатырмыз. Біріншіден, өзіміз­дің ірі су қоймалары респуб­ли­калық бюджеттен, кіші су қоймалары жергілікті бюджет есебінен салынады. Екіншіден, біз өзендерден келетін суды алқапқа жеткізерде мейлінше шығынды төмендетуіміз қажет. Оған да халықаралық ұйым­­дардан инвестиция тартып жа­­тырмыз. Үшіншіден, жерасты суы­на иек артамыз. Бізде 1,7 млрд текше метр жерасты суы бар. Сол суды тиімді пайдалану үшін біз 600-ге жуық ұңғыма қазуды жос­парлап отырмыз. Нәтижесінде, біз трансшекаралық суға тәуелділікті 85 пайыздан 50 пайызға дейін төмендетеміз деп мақсат қойып отырмыз. Себебі тіршілік көзі са­налатын су – өңірдің әлеу­мет­тік-экономикалық ахуалына әсер етеді, – деп жауап берді Е.Қарашөкеев.

Баспасөз жиынында журналистер облыс әкіміне Жамбыл­дағы жұмыспен қамту шаралары жөнінде, шалғайдағы тұр­ғын­­дардың ахуалына, инфра­құрылым, өнеркәсіп саласына және көптің көкейінде жүрген басқа да мәселелерге қатысты сұрақ қойып, нақты жауап алды.