Елімізде мемлекеттік қызметті жетілдіру ісі ширап келеді. Мәселен, қазір бірқатар ақпараттық база топтастырылып, азаматтар бір құжат алу үшін бұрынғыдай бірнеше мемлекеттік органның табалдырығын тоздырмайды. Осы секілді саланы бюрократиядан арылту, сервистік аппаратты қалыптастыру мәселелері жөніндегі Консультативтік-сараптамалық топтың кезекті отырысы өтті.
Жиынға Консультативтік-сараптамалық топтың мүшелері, Президент Әкімшілігінің, Үкімет аппаратының, Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің лауазымды тұлғалары, «Азаматтарға арналған үкімет «мемлекеттік корпорациясы» КеАҚ, «ҰАТ» АҚ, сондай-ақ орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар бейнеконференция арқылы қатысты.
Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Дархан Жазықбай мемлекеттік басқаруды дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында мемлекеттік басқарудың сервистік және «адамға бағдарланған» моделін қалыптастыру негізгі талап ретінде айқындалғанын жеткізді.
– Мемлекеттік қызмет көрсету үдерістерін үнемі жетілдіру – жұмысымыздағы негізгі ұстанымдардың бірі. Бұл міндетті жүзеге асыруда жеке мүддеден гөрі қызмет алушылардың заңды құқықтары басты назарда болуы қажет. Осыған сәйкес азаматтар мен олардың әл-ауқаты басты құндылық саналады. Биыл «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» заңның қабылданғанына 11 жыл толып отыр. Оның жекелеген нормаларының жеткілікті уақыт сынақтан өткенін, құқық қолдану тәжірибесі қалыптасқанын ескере келе ережелерді қайта қарау, жаңа құқықтық институттарды енгізу қажеттігі туындағанын атап өту керек, – дейді Дархан Жазықбай.
Отырыста мемлекеттік қызмет көрсету саласындағы заңнаманы жетілдірудегі жаңа тәсілдер мен қызметтерді ұсыну рәсімдерін ілгерілету аясында жүргізілген талдау қорытындылары қаралды. Есепке көз салсақ, мемлекеттік қызмет көрсетуде 59 мыңға жуық заң бұзушылық анықталған. Заңсыздықтардың басым бөлігі артық құжаттарды талап ету мен қызмет көрсетуден негізсіз бас тарту себебінен тіркелген.
– Бюрократиядан арылу дегеніміз – ең алдымен, негізсіз кедергілерді, қолайсыз мерзімдерді, қажетсіз құжаттардың барлығын топтастырып, оңтайландырып, азаматтарға мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін арттыру. Бұған дейін, Премьер-министрдің тапсырмасымен Мемлекеттік қызмет істері агенттігі Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен бірлесіп, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясының, «Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ және 29 орталық орган өкілдерінің қатысуымен тізімге енгізілген барлық мемлекеттік көрсетілетін қызметтерге тыңдаулар ұйымдастырған болатын. Арнайы құрылған Консультативтік-сараптамалық топтың негізгі міндеті – қызмет түрлерін саралай отырып, мұны одан әрі жетілдіруге ұсыныстар әзірлеу. Қазіргі таңда елімізде 1 326 мемлекеттік қызметтің әзірше 42-сі, яғни 3%-ы проактивті, ал «бір өтініш» негізінде өзара байланысты бірнеше мемлекеттік қызметтерді алуға мүмкіндік беретін композиттік әдісте 8%-ы, эксаумақтық тәсілдермен 68%-ы көрсетілетіні анықталды, – дейді Мемлекеттік қызмет істері агенттігі төрағасының орынбасары Салауат Мүксімов.
Түсіндіре кетсек, мемлекеттік қызметтерді көрсетудің проактивті тәсілі енгізілген кезде мемлекеттік органдар азаматтарға олар өтініш бермей-ақ мемлекеттік қызметтерді көрсетуге ұсыныс жасайтын болады.
– 17 бағыт бойынша жүргізілген талдау нәтижесінде 30 мемлекеттік көрсетілетін қызметті эксаумақтық, 251 мемлекеттік көрсетілетін қызметті проактивті, 72 мемлекеттік көрсетілетін қызметті композиттік форматқа ауыстыру туралы, сондай-ақ мемлекеттік қызмет көрсету мерзімін қысқарту бойынша 273 ұсыныс әзірленді. Бұл қағидаларды мемлекеттік қызметтер көрсетудің бизнес-үдерістеріне реинжиниринг жүргізу, оларды көрсету қағидаларын әзірлеу кезінде мемлекеттік органдар басшылыққа алады. Ілкімді іс құжаттардың мерзімдері мен санын азайтуды, анықтамалық қызметтерді, толыққанды емес немесе жартылай көрсетілетін қызметтерді алып тастауды көздейді және осы саланың сервистілігін арттыруға бағытталған, – дейді Мемлекеттік қызмет істері агенттігі Мемлекеттік аппаратты бюрократиядан арылту, мемлекеттік қызметтердің көрсетілу сапасын бағалау және бақылау департаментінің директоры Асхат Искендиров.
Сондай-ақ талдау барысында қызметтерді көрсету мерзімдерін есептеу кезінде бірыңғай тәсіл жоқ екендігі анықталды. Мәселен, нормативтік құқықтық актілерге сәйкес қызметтерді көрсету мерзімдері жұмыс немесе күнтізбелік күндерде есептелуі мүмкін. Осыған орай жиында агенттік тарапынан қызметтерді көрсету мерзімдерін біркелкі қолдану мақсатында, яғни демалыс және мереке күндерінде берілу мүмкін (қажеттілігіне байланысты) мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді қоспағанда, мерзімдерді күнтізбелік күндерден жұмыс күндеріне ауыстыру мәселесін қарастыру туралы айтылды.
Бұдан өзге азаматтардың мемлекеттік қызметтерді алу рәсімдерін жеңілдететін «формальды себептерге байланысты бас тартуға жол бермеу», «озыңқы өтініштер жүйесіне» көшу сияқты жаңа құқықтық институттарды енгізу ұсынылды.
Агенттік өкілдері мемлекеттік қызмет көрсету үдерісіне тиісті қорытынды немесе келісім беретін өзге де мемлекеттік органдар мен ұйымдар қатыса алатынына назар аударды. Осыған сәйкес олар үшін мемлекеттік қызметтер көрсету бойынша құқықтар мен міндеттерді айқындау, келісу мерзімдері мен тәртібін белгілеу ұсынылды, бұл олардың жауапкершілігін арттырады.
Консультативтік-сараптамалық топ отырысының қорытындысында орталық және жергілікті атқарушы органдарға аталып өткен ұсыныстарды жүзеге асыруға қатысты бірқатар шешімді шаралар қабылдау, цифрландыру бағытында жүргізіліп жатқан жұмыстарды ескере отырып, мемлекеттік қызметтер көрсету рәсімдерін одан әрі жетілдіру жұмыстарын бекіту тапсырылды.