Достық пен сенім дәстүрі

Тараптар Өзбекстан Президенті Шавкат Мир­зиёевтің Қазақстанға ресми сапары қарсаңында екі­жақты күн тәртібіндегі өзекті мәселелер бойынша пікір алмасты және екі мемлекет басшыларының уағда­ластықтарын іске асыру қар­қынын қарастыр­ды. Атап айт­қан­да, сау­да-экономикалық, инвес­­тициялық, су-энерге­ти­калық ынты­мақтастықты, көлік, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, экология және цифрландыру саласындағы өзара іс-қи­мылды нығайтуға бағыт­талған жобалардың жай-күйі талқыланды.

Қазақстан мен Өзбек­станға Орталық Азиядағы барлық сау­даның 57%-ы тиесілі. Өткен жылдың қорытындысы бойынша екі ел арасындағы тауар айна­лымы $4,5 млрд құра­ды, 2024 жылдың 4 айын­­да оның көлемі $1,2 млрд-тан асты.

Өнеркәсіптік кооперация 14,7 мыңнан астам жұмыс орнын аша отырып, $3,1 млрд сомасына 69 жобаны іске асыруды көздейді. Бүгінгі таңда $217 млн сомасына 12 бірлескен жо­ба сәтті жүзеге асыры­лып, 4,5 мыңға жуық жұмыс орны ашылды. Қазіргі уа­қытта $178 млн-ға 3 инвес­тициялық жоба іске асырылуда. Ірі жобалардың бірі – Тараз қаласындағы 500 мың тонна болат өнімін шығаратын электрометаллургия зауыты.

Қазақстанның Түркістан облысы мен Өзбекстан­ның Сырдария облысының аумақтарында ауданы 100 га болатын «Орталық Азия» халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығы құры­лысының жобасын іс­ке асыру бірлескен өндіріс­тер үшін қосымша ынта­ландыру жағдайларын жасауға мүмкіндік береді.

Машина жасау сала­сында Қа­зақстан мен Өз­бекстан жыл сайын­ғы негіз­де электротехникалық өнім­дер мен аккумулятор­ларды өзара жеткізу көле­мін ұлғайту бойынша ын­тымақтастықты кеңей­тетін болады.Жүк айналымын ұл­ғай­туға көлік саласын­да­ғы өзара байланыстарды кеңейту, теміржол инфра­құ­рылымын дамыту және «тар жерлерді» жою бойын­ша қабылданып жатқан шаралар ықпал етеді. Осы­ған байланысты тараптар «Дарбаза – Мақтаарал», Алматының айналма жо­лы, Достық стансасы жобаларын іске асыруға қызы­ғушылық білдірді.

Су саласының екі ел­дің тыныс-тіршілігіне әсе­рін ескере отырып, ынты­мақтастықты одан әрі ны­ғайту құралдары пысық­талды. Атап айт­қанда, екі мемлекет аумағындағы су тарату учаскелерін цифр­лан­дыру және автоматтандыру бойынша бірлескен қадамдар қаралды.

«Өзбекстан – біз үшін тату көрші, одақтас әрі бауырлас мемлекет. Біздің үкі­меттеріміздің алдына екі елдің Мемлекет басшылары ортамерзімді перспективада өзара тауар айналымын $10 млрд-қа дейін жеткізу бойынша ауқымды міндет қойды. Бұл бағытта біз агроөнеркәсіп ке­шені мен азық-түлік өнеркәсібінде сауданы ұлғайтуға, сондай-ақ өнеркәсіптік кооперация деңгейін арттыруға мүдделіміз», деді Олжас Бектенов.

Өз кезегінде Абдулла Арипов Қазақстан мен Өз­бекстан арасын­дағы қа­рым-қатынас кейінгі жылдары стратегиялық әріп­тестік пен одақтастық не­гіз­де қарқынды дамып келе жатқанын атап өтті. Сон­дай-ақ аталған қарым-қатынасты одан әрі нығайту үшін зор әлеует бар.

«Барлық салада оң өсім бай­қалады. Бұл біздің ба­уырлас хал­қымыздың мүд­делеріне толық сай келеді. Мұндай жоғары деңгей­дегі әріптестіктің маңызды факторы – екі мемлекет басшылары арасындағы достық пен сенім­ді қарым-қатынас екені сөзсіз. Бүгінгі кездесу мен қол жет­кізіл­ген уағдаластықтар біздің ынты­мақтастығымызға қо­сымша серпін беретініне сенімдімін», деді Абдулла Арипов.

Отырыс қорытындысы бойынша екіжақты ынты­мақ­тастық жөніндегі бір­лескен Үкіметаралық комис­сияның 21-отырысының хаттамасына қол қойылды.

Айта кетейік, Қазақстан мен Өзбекстанның тауар айналымы 5 жылда 29,5%-ға өсіп, $4,4 млрд-ты құра­ды. Отандық тауарлардың экспорты 56,9%-ға – $2 млрд-тан $3,1 млрд-қа дейін өсті. Осы кезеңде им­порт 9,1%-ға азайып, 2023 жылы $1,3 млрд-ты құрады.

Ресми кездесуден кейін Қазақ­стан Үкімет басшысы Олжас Бек­тенов пен Өзбекстан Премьер-ми­нистрі Абдулла Арипов Қа­ладағы қоғамдық көлікті диспетчерлік бас­қару орталығына барды.

Алматы қаласы көлік холдин­гінің өкілі Садир Хамраев ONAY электронды билет сату жүйесін таныстырды. Бүгінде мегаполис пен агломерация халқы 3 млн-нан асады, оның ішін­де 1,7 млн жолаушы қоғамдық көлікпен жылы­на шамамен 444 млн рет қатынайды. 3 507 аял­да­ма, 222 бұрылыс алаңы цифр­­лан­дырылды. Диспет­черлер 3 мың­нан астам автобус пен троллей­бустың жұ­мысын тәулік бойы қам­тамасыз етеді.

Қоғамдық көлікте қол­ма-қол ақшасыз төлем жүйе­сін енгізу тасымалдау­шы­лардың кірісін көлеңкелі экономикадан шығаруға мүмкіндік берді. 2016 жылы жол жүру ақысына электронды төлем жасау жүйесі енгізілгелі бері жолаушылар тасымалы нарығының көлемі 3,2 есеге дейін – 31,8 млрд теңгеге артты.

Айта кету керек, Алма­ты тұр­ғын­да­­рының әлеу­меттік картасын әзірлеу жобасы аясында 15 дербес­тендірілген карта түрі ар­­қылы жеңілдікпен жол жү­ру құқығы бар аза­мат­­тардың санаттары цифр­ландырылды.

Сонымен қатар қоғам­дық көліктің орташа пайдалану мерзімін 2016 жылғы 13 жылдан 2023 жылдан бастап 3 жылға дейін қыс­қарту және жылжымалы құрамды жаңарту бойынша Қазақстан тәжірибесі ұсынылды. Бұл ретте жылжымалы құрамның саны артып келеді. Биыл орташа пайдалану мерзімі 2,5 жылдан аспайтын автобус­тар санын 4 мың бірлікке дейін жеткізу жоспарланып отыр.

Сондай-ақ қауіпсіздікті қамта­ма­сыз ету шараларына назар аударылды. Мет­ро стансалары мен аял­дамалардағы бейнека­ме­ра­лардың жазбаларын көру­ге болатын Алматы қала­сының бірыңғай бейне­бақылау жүйесі таныстырылды.

Жұмыс сапары бары­сында тараптар биыл нау­­рыз айында ашылған «Yan­­dex Qazaqstan» компа­ния­­­сы­ның жаңа кеңсесіне бар­ды. Бұл – бүгінде «Ян­декстің» Орталық Азиядағы ең үлкен кеңсесі. Кәсіпорын белсенді түрде локализациялануда. Қазіргі уақытта Қазақстанда 750-ден астам қызметкер жұмыс істейді.

Үкімет басшыларына қазақстан­дық пайдаланушылар мен бизнес-сектордың қажеттіліктеріне сәйкес бейімделген іздеу жүйелері, карталар, көлік сервистері секілді қызмет түрлері таныстырылды. «Yandex» халықаралық IT-компаниясы жиынтықты технологияларға, қазақ тілінде сөйлеу синтезіне, интернеттен ақпарат іздеу мен жасанды интеллектіні дамытуға инвестиция салады. Сондай-ақ «Алисамен» қазақ тіліндегі интерактивті әңгіме таныстырылды.

Қазақ тілінде қойылған сұрақтар­дың 68%-ы білім беру мәселесіне бағыт­талғаны атап өтілді. Осы­ған байланысты былтыр Қазақстан жастарына қол­жетімді болуы үшін 15 млн мақала мемлекеттік тілге аударылды.Бұған қоса таксидегі баға алгоритміне ерекше назар аударылды.

«Lumiere Hall» жаңа медиа саласындағы мәдени-білім беру орталығының мыса­лында креативті ин­дус­трияны дамыту мәсе­лесі талқыланды. Муль­тимедиялық музей – ғы­лым, технология және өнер салаларының тоғысқан жобасы.

«Lumiere Hall» мульти­ме­­диялық музейінің құрыл­тайшысы Полина Егармин көрмеде сирек кездесетін картиналар, соның ішінде Сальвадор Далидің түпнұс­қадағы жұмыстары, сондай-ақ музейдің басқа да білім беретін және мәдени бастамалары, келушілерге тиісті атмосфера құрып, өнер әлеміне саяхат жасауға мүмкіндік беретін технологиялар көпшілікке ұсы­ныл­ғанын айтты. Музей экспонаттарын цифрландыру мәдени мұраны жұрт­шылыққа барынша қолже­тімді етеді.