Құқықтық сауат тұтыну мәдениетін көтереді

Департамент басшы­сының орынбасары Нұрлан Әбдиев ең көп тараған заң бұзушылықтар тұтыну­шылардың талаптарына уақтылы жауап бермеу, сон­дай-ақ әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына қатыс­ты заңнамада белгіленген сауда үстемесін бұзу жағдайлары жиілегенін айтады. Өтініштерді қарау қорытындысы бойынша 40 жоспардан тыс тексеру жүр­гізіліп, заң бұзушыларға 168 әкім­шілік жаза тағайындалған.

«Деректерді талдау нәтижесі тұты­нушылық құқықтық мә­дениет­тің қалыптаса баста­ға­нын, дегенмен жосықсыз кәсіп­керлік қызметтің де ерік бермей тұрғанын көрсетіп отыр. «Сапалы өнім» әлеуметтік жобасы аясында Алматы қаласының қоғамдық ұйымдары азық-түлік қауіпсіздігі сапасының сәйкестігін анықтау үшін шетелдік өндірушілердің 66-ға жуық өнім атауын сатып алып, тамақ өнімдерін сынау зертханасына сараптама жүргізуге жіберді. Нәтижесінде, 24 бизнес субъектісі әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Соны­мен қатар 8 айдың қоры­тындысы бойынша баға белгілеуге және тұтынушылардың құқық­тарын қорғауға қатысты бірқатар жосықсыз қызмет анықталды. Бұл фактілер жойылып, 396 әкім­шілік хаттама толтырылды», дейді Н. Әбдиев.

Тұтыну құқығын бұзудың көптеген мысалы бар. Көбінесе азаматтар жиһаз жасау және жөндеу қызметіне шағымданатын көрінеді. Мұндай жағдайлар тек Алматыда емес, барлық аймақта кездеседі. Мамандар талаптардың өсуін тұтыну мәдениетінің өсуімен байланыс­­тырады. Алматы қаласы бойынша сауда және тұтыну­шылардың құқықтарын қорғау департаменті тұрғындарға түсін­діру жұмыстарын жүргізіп, құқық­тық көмек көрсетеді.

Департамент мамандары ТКШ қызметтері, сондай-ақ білім беру, медицина, қоғамдық тамақтану және байланыс салаларына қатысты өтініштер қаланың жергілікті атқарушы органдары, Ішкі істер органдары және ұялы операторлармен бірлесе пысықталатынын айтады. Тіпті жауапты басқарма іс насырға шапқан жағдайда, сотқа үшінші тұлға ретінде қатысады.

Әлемдік тәжірибеде азамат­тарға тұтыну құқын үйрету мақсатында арнайы сабақтар жүргізіледі. Жыл басынан бері мұндай бастама Алматыда да жүзеге аса бастады. Халық­тың құқықтық сауатын арттыруға ба­ғытталған жобаны қала би­лігінің қолдауымен «Жана­шыр» халықаралық қоғамдық қоры қолға алған. Қоғамдық қор мамандары, күні бүгінге дейін мыңға жуық алматылық кеңес алу мақсатында қор көмегіне жүгінгенін жеткізді.

– Жоба жыл соңына дейін жалғасады. Жоғары оқу орын­да­рының студенттеріне, қала­ның сауда нүктелері мен мекеме­ле­ріндегі тұтынушыларға оқыту жұмыстары жүргізіліп жатыр. Instagram, Facebook, Telegram әлеуметтік желілерінде «Тұтынушы-Потребитель» ақпа­раттық аккаунттары белсенді жұмыс істейді. Сауда орындарында тұтынушылар құқын қорғау саласындағы жаңа заңнама бо­йынша кеңес беретін мобильді заң қызметі іске қосылды. «Сапалы өнім» жобасының мақсаты – ішкі нарықта азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Жаңа заңнама қоғамның өмір сүру сапасын жақсартуға және тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелерінде үкіметтік емес институттардың рөлін нығайтуға бағытталып отыр. Әлбетте, бізде әлі сауда мәде­ниеті қалыптаспаған және тұ­тыну­шылардың құқықтық сауаты дамымаған. Сондықтан жоба аясында біз азаматтардың құ­қықтық сауатын арттыруға барынша күш саламыз. Қала тұрғындарын өздері үшін жасал­ған мүмкіндікті тиімді пай­далануға және белгі­ленген заңдарды сақтауға шақы­рамыз. Өз құқықтарыңызды білу және уақтылы қолдану алданып қалудан сақтайды. Қоғамның әрбір мүшесі құқықтық сауатты болуы және тұтыну құқығын қорғауға жауапты болуы керек. Бұл өмір сүруге және жұмыс істеуге қолайлы жағдай жасайды. Аудан басшыларынан бастап сауда нүктелері мен жоғары оқу орындарына дейінгі әртүрлі деңгейдегі басшылар тұтынушылардың құқықтарын қорғауға мүдделі үкіметтік емес ұйымдардың жұмысын белсенді қолдауға тиіс. Тек осы жағдайда ғана нәтижелер мүм­кіндігінше өнімді болады, – дейді «Жанашыр» халықаралық қоғамдық қорының президенті Жаңыл Әпетова.

АЛМАТЫ