7 пайыздық даму – жетекші бағыт

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан Үкiметінiң алдына 2015 жылы ішкі жалпы өнімнің мөлшерін әр адамға шаққанда 15 мың АҚШ долларына дейiн жеткізе отырып, табыстарының деңгейi жоғары елдердiң тобына кiру міндетін қойған болатын. Ол үшін орта мерзімді кезеңде жыл сайын экономиканың өсу қарқыны 7 пайыздық деңгейде қамтамасыз етілуі керек. Осыған орай Экономикалық даму және сауда министрлiгі мем­лекеттік органдармен бірлесіп 2011-2015 жылдардағы эконо­ми­каның 7 пайыз өсуiн қамта­ма­сыз ету жөніндегі әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын, сонымен бiрге осы өсуді қамтамасыз ететін ішкі жалпы өнім құрылымындағы салалар дамуының индикативтік көрсеткiштерiн әзірледі. Премьер-Министр Кәрім Мә­сімовтің төрағалығымен өткен кешегі отырыста осы мәселенің жобасы қаралып, мақұлданды. Осы мәселе бойынша баяндама жасаған Экономикалық даму және сауда министрі Қайрат Келімбетов жоспарды әзірлеу бары­сында нақты сектор салаларын­дағы көрсеткіштерде 2010-2014 жылдарға арналған салалық бағ­дарламаларда айқындалған сала­лар­ды дамыту индикаторлары ескерілгендігін, оларды іске асыру бағдарламаларда көзделген ин­вес­тициялық жобалардың есебінен болжанғандығын айтып өтті. Сондай-ақ, алға қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін Ин­дустрияландыру картасына сәй­кес қосымша инвестициялық жо­ба­ларды іске асыру мен жаңа өндірістерді енгізу мәселелері де қарастырылып отыр. Бұл қазақстандық индика­тор­лық болжамдар 2011 жылы әлем­дiк экономиканың өсуiн 4,4 пайызға, 2012 жылы 4,5 пайызға, 2013-2015 жылдары жылына орташа 4,0 пайыз, 2011 жылы Brent мұнайының әлемдiк бағасының деңгейі 80 доллар, 2012 – 2015 жылдары 70 долларға болжайтын әлемдік конъюнктураның негізінде әзірленіпті. Осыны негізге алған еліміздің бірқатар iрi салаларындағы даму­дың болжамды көрсеткіштер дең­гейі төмендегідей болып шыққан. Мәселен, 2011-2015 жылдары ауыл шаруашылығының жалпы өнiмнiң көлемi орташа 4-5 пай­ыз­ға өседі деп болжанса, өнер­кә­сiп өндiрiсiнің өсу көрсеткiші негiзiнен ағымдағы жылғы 6 пайыздан 2015 жылға 9,1 пайызға дейiн ұлғаяды деп жоспарланған. Баяндамашының пікірінше, өң­деу өнеркәсiбіндегi өндiрiстiң өсу қарқыны (орташа 10 пайыз­дан көп) тау-кен өндiрісі сек­то­рын­дағы өсуден жоғары болуы тиіс. Ал құрылыс саласындағы өсу 2011 жылы 2,5 пайыз, 2012 жылы 3,1 пайыз деңгейінде ай­қын­далған. Сауда көлемiнің өсуі ағымдағы жылы 12 пайызды, ал 2012-2015 жылдар аралығында 8-10 пайызды құрайды деп бол­жанған. Міне, осындай жағдайда өнер­кәсіп өндірісі көлемінің ны­саналы параметрлер шегінде ұл­ғаюын қамтамасыз ету үшін  кө­лiк қызметiнің жыл сайынғы даму деңгейі 7-8 пайыз аралы­ғын­да болуы керек. Ақпарат және бай­ланыс қызметтерi жыл сайынғы өсімі  7-9 пайыз болады деп жос­парланған. Нақты сектор және көрсетi­летiн қызметтер салаларының осылайша даму серпiндерiн ескере отырып, ІЖӨ-нің нақты өсуi­нің деңгейі 2011 жылы 7,0 пайыз, 2012 жылы – 6,9 пайыз, 2013 жылы – 6,5 пайыз, 2014 жылы – 7,1 пайыз, 2015 жылы 7,4 пайыз деңгейінде бағаланды, бұл 2011-2015 жылдары жыл сайын орташа 7,0 пайызға өсуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, шикізаттық емес салаларды белсендi дамыту есебінен жылдық даму деңгейін 7 пайыздық мөлшерден арттыра отырып қамтамасыз етудің мүм­кіндіктері де ескерілген. Қайрат Келімбетовтің айтуын­ша, жұмыспен қамтылған халық саны 2015 жылы 8,5 миллион адамға дейiн өсуі керек. 2011-2015 жылдардағы сырт­қы сауда айналымының жыл сай­ын орташа өсімі 7 пайыздан аса­тын болады. Бұған негізінен  экс­порттың көлемін 5 пайызға, ал им­порт көлемін 10 пайызға ұл­ғайту арқылы қол жеткізілмек. Осындай экономикалық өсім деңгейінен көріну үшін ол  ең алдымен жеткiлiктi экономика­лық ресурстармен (инвестициялар, еңбек ресурстары, энергия ресурстары, инфрақұрылым) қам­тамасыз етілуі тиіс. Алдын-ала есептеулер бой­ын­ша негізгі капиталға салынатын инвестициялардың көлемi 2011-2015 жылдары 2010 жылғы көр­сеткішпен салыстырғанда 58,5 пайызға дейін өсіп, 2015 жылы 7,6 триллион теңгеге дейiн жететін болады. Бұл үшін Эконо­ми­ка­лық даму және сауда министрлігі, Индустрия және жаңа техноло­гия­­лар министрлігі, «Са­мұ­рық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры экономикаға шетелдiк ка­пи­талды (инвестициялар, қарыздар және тағы басқалар түрiнде) тарту жөніндегі іс-қимыл жоспарын пысықтауы керек. Сонымен қатар, экономика­ның өсуі электр энергиясын тұ­ты­нудың ұлғаюымен қатар жү­ретіндігі де қарастырылған. Бұл үшін Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі, Мұнай және газ министрлігі электр энер­гиясын өндіруді, сондай-ақ энер­гия тиімділігін ұлғайту мүмкін­дігін ескере отырып, экономика­ның электр энергиясына деген қа­жеттілігін қамтамасыз ету жө­ніндегі іс-қимыл жоспарын әзірлеуі тиіс. Тұтастай алғанда экономика салаларының нысаналы көрсет­кіш­тер шегінде дамуы сыртқы және ішкі жағдайларға тәуелді бо­латыны түсінікті. Сондықтан Үкімет отырысында сыртқы ко­нъюнктура нашарлаған жағдайда жаңа амалдар қолдана отырып жұмыс істеу үшін баламалы жоспардың да  болуы қажеттігі атап көрсетілді. Осыған байла­нысты Үкімет басшысы Кәрім Мәсімовтің қойған сұрағына орай Қайрат Келімбетов мұндай жоспардың да әзірлену үстінде екендігін, келесі Үкімет отыры­сына дейін оның дайын болатын­дығын жеткізді. Осыған орай ақша-кредит саясаты бірінші кезекте бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс. Өйткені, әлемдік тауар рынок­тарындағы ахуал елеулі ауытқу­лар­ды көрсетіп отыр. Ағымдағы жылдың сәуір айының бас кезінде Brent маркалы мұнайға баға бір барреліне 125-127 АҚШ дол­ла­рына дейін жеткен еді. Қазір баға 110,0 доллар деңгейінен төмен түсіп кетті. Бұл бағаның көте­рілуінің де, күрт төмен­деуі­нің де ықтимал екендігін білдіреді. Сондықтан, Үкімет отыры­сын­да Қайрат Келімбетов 2011 жылдың бюджетін нақтылауды ағымдағы жылдың екінші жар­тысына қалдыруды сұрады. Мәселені қорытындылаған Үкі­мет басшысы Кәрім Мәсімов бұл жоспар Елбасының ел эконо­ми­касының 7 пайыздық дамуын қамтамасыз ету мақсатында Үкі­метке берген тікелей тапсыр­масын орындау үшін әзірлен­гендігін тағы бір еске салды. Жоспар қабылданып, басшы­лыққа алынатын болды. Сұңғат ӘЛІПБАЙ.