Суреттер сөйлегенде

Кез келген нәрседен көркем­дікті сезе білетін, сезіп қана қоймай, оны қабылдай білетін суретші болу бақыты көп адамға бұйыра бермейді. Ондай жандар ерекше жаратылыс иесі болып көрінеді. Сондықтан да таби­ғат­тың таңғажайып сыйын алған қыл қалам шеберлері үнемі өзге­лердің көздеріне көрінбейтін елеу­сіз нәрселерді әлемнің ұлы классикасына айналдырады. Ондай классикаларды қазақстандық сурет өнеріндегі ұлы шеберлер де қыл қаламдары мен түрлі-түсті бояуларынан дүниеге алып келді, келіп те жатыр. Болашақта келе береді де. Адам жанын сүйсін­діретін сол суреттерді Ас­тана­ның түрлі мұражай­ла­­­рында да кездестіруге болады. Мереке қарсаңында Астана қаласындағы Қазіргі заманғы өнер мұражайында Қазақстан Рес­публикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған және қала күні шеңберінде Ә. Қастеев ат­ындағы мемлекеттік өнер мұра­жайы Қазақстан суретшілері С.Мәмбеевтің, К.Муллашевтің, В.Рахмановтың алғашқы және тең­десі жоқ көрмесінің верни­сажы өткізілді. Бұл көрмеге жоғарыда атал­ған мұражайлардың қорынан ал­ынған және жеке жинақтардан тұратын тарихи-мәдени құнды­лығы бар туындылар қойылды. Үш суретшінің әртүрлі тақы­рып­тық картиналары, пейзаждары, натюрморттары мен мүсіндік жұ­мыстары бір-бірлерімен ерекше үйлесім тауып, сурет өнері­нің өзіне ғана лайық қозғалыс рит­мін сомдап жатқандай көрінді. Қазақ КСР халық суретшісі С.Мәмбеев туралы белгілі өнер­танушы Райхан Ерғалиева: «Мәм­беевке ғана тән жазу мә­не­рінің ерекшелігі – оның ұлттық әлем танудағы шығармашылық тол­ғаныстары өзінше бөлек. Он­ың шығармалары терең де тосын мазмұнымен баурайды. Республика өнертанушылары оның шығармаларын Борисов – Мусатов жұмыстарындағы импрес­сионизмнің қозғалмалы дірілі мен табиғатта туындаған декоративтік бояулардағы сындарлы жұмыстарымен салыстырады. Со­­нымен бірге, оның шығар­ма­шылық негізін Еуразияның, жекелеп айтқанда Қазақстан ай­мағын мекендеген көшпен­ді­лер­дің мыңдаған жылдардағы дәс­түрлері айқындайды», – деген еді. Шынымен де, шекара бол­май­тын өнер атаулыдағы жеке шығармашылық тектіліктен ғана осындай кесек дүниелер туады. Кескіндемеші, Қазақстан Рес­публикасына еңбегі сіңген қай­рат­­кер, Татарстан халық суретшісі атанған Камиль Мул­­ла­шев­тің есімі сурет өнерінде бейта­ныс емес. К. Муллашевтің кар­ти­­на­ларында қазақ даласы қа­лай көрінеді деген сұраққа жау­ап іздеп көрсек, ұшы-қиыры жоқ шексіз, жазира көшпелі тұр­мыс­тың көптеген қырлары шы­на­йы көрініс табады. Оның шы­ғар­­машылығында портреттік жанр ерекше орын алады. Мұны біз суретшінің салған туындыла­рынан да, өзінің: «Шынайы портрет адамның бейнесін көрсету­мен ғана шектелмейді. Ол ықы­ласты көрермен сезінетін аурада тұрады. Жеке тұлғаның ішкі жан-сезімі, ойлары мен сезімдері – портретке жан бітіреді, ад­ам­­ның шынайы бет-әлпетін көрсе­теді. Сонымен бірге, оның өмі­рін бар қырынан танытады», де­ген сөзінен де байқауға болады. Ал мүсінші, Қазақстан Рес­пу­бликасына еңбегі сіңген өнер қай­раткері, Канада Мүсіндер ор­та­лы­ғының мүшесі Вагиф Рах­манов­тың шығармашылықтағы жолына келетін болсақ, ол 100-ден астам бүкілодақтық, халық­аралық және республикалық көр­­мелерге қатыс­қан. Халықаралық мүсіндік сим­позиумдарының лау­­реаты атанған В. Рахманов әлем­нің көркемөнер орталық­тары бо­лып саналатын Бакуде, Алм­а­тыда, Душанбеде, Ташкентте, Мәс­кеу мен Парижде, Торонтода, Будапешт пен Вашингтонда өзі­нің жеке көр­мелерін өткізген. Сыртқы және ішкі әлемнің, тұтастық пен бөлшектің, сырт­қы пішін мен мазмұнның құ­пия­ға толы келбетін қыл қалам шеберлері әрдайым сәтті сомдап шы­ға­ды. Сол үшін де олар­дың қолда­ры­нан шыққан әрбір сурет өз­ін­ше сөйлеп, өзінше із қалдырады. Арай ҮЙРЕНІШБЕКҚЫЗЫ.