Жаһандық қатер

Сейсенбі, 26 маусым 2012 7:24

Нашақорлық – халықтың ден­саулығы мен ұлттық текке, эко­номикаға, құқықтық тәртіп пен мемлекеттік қауіпсіздікке өте қау­іпті қатер. Сондықтан есірткі қаупіне белсенді қарсы тұру – мемлекет пен қоғамның ең маңызды міндеті.

Есірткіні таратуға қарсы кү­рестің тарихы немесе олардың айналымын қалай да бақылау әрекетінің бастау алғанына 100 жылға жуық уақыт болып отыр.

Сейсенбі, 26 маусым 2012 7:24

Нашақорлық – халықтың ден­саулығы мен ұлттық текке, эко­номикаға, құқықтық тәртіп пен мемлекеттік қауіпсіздікке өте қау­іпті қатер. Сондықтан есірткі қаупіне белсенді қарсы тұру – мемлекет пен қоғамның ең маңызды міндеті.

Есірткіні таратуға қарсы кү­рестің тарихы немесе олардың айналымын қалай да бақылау әрекетінің бастау алғанына 100 жылға жуық уақыт болып отыр.

1987 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы есірткіні теріс пайдаланудан еркін халықаралық қоғам құру мақсатына қол жеткізу үшін қызмет пен ынтымақтастықты ны­ғайтуда өзінің шешімділігін таныта отырып, 26 маусымды жыл сайын Есірткі құралдарын теріс пайдалануға және олардың заңсыз айналымына қарсы күрес­тің халықаралық күні ретінде атап өтуді белгіледі. Шешім 1987 жылдың 7 желтоқсанында Есірт­кі құралдарын теріс пайдалануға және олардың заңсыз айналымына қарсы күрес жөніндегі ха­лық­аралық конференцияның ұсыны­мының негізінде 1987 жылы 26 маусымда Есірткі құралдарын теріс пайдалануға қарсы күрес бойынша болашақтағы Жалпыға ортақ жоспарды қабылдады.

1987 жылы Қазақстанның тарихында алғаш рет Шу алқабы­нан қылмыстық топ ұсталды, олардан Ресейге әкетуге дайын­даған тоннадан астам марихуана мен гашиш алынды.

Толғағы жеткен қажеттіліктің нәтижесінде Қазақ КСР ІІМ басшылығы 1989 жылы ІІМ ҚІББ-ның аппаратында жергілікті жерлерде бағынысында құры­лым­дық бөліністері бар Есірт­кінің заңсыз айналымына қарсы күрес басқармасын құру туралы шешім қабылдады. Бұл құрылым 1996 жылға дейін жұмыс істеді.

1996 жылы ІІМ-нің жүйесінде Есірткіні таратуды бақылау жө­нін­дегі басқарма құрылып, көп ұзамай Криминалдық полиция департаментінің Есірткі бизне­сіне қарсы күрес бас басқармасы, сонан соң облыстарда дербес құ­рылымдық бөліністері бар Қазақ­стан Республикасы ІІМ Есірткі бизнесіне қарсы күрес департа­менті болып қайта құрылды.

2004 жылы ІІМ-де Есірткі биз­несіне қарсы күрес және есірт­кі айналымын бақылау ко­митеті болып құрылды, қазіргі уақытта да мемлекеттік есірткіге қарсы саясатты іске асыру саласында уәкілетті мемлекеттік орган болып табылады.

Есірткі құралдарын теріс пайдалану және олардың заңсыз айналымы әсіресе, ұйымдасқан нысандарда көрініс алуы жер-жер­лерде таралып, еліміздің ұлттық қауіп­сіздігіне нақты қауіп төндір­ді.

Жағдайдың күрделілігіне байланысты Елбасы және Қазақстан Республикасының Үкіметі құқық қорғау органдарының алдына ес­ірт­кі ахуалындағы бел алып жат­қан өзгерістерге нақты ден қой­ып, нашақорлық пен есірткі биз­не­сінің таралуына қарсы іс-қи­мыл­ды жетілдіру бойынша шұ­ғыл шараларды қабылдау мінде­тін қойды.

Қазақстан Республикасы Пре­зидентінің тапсырмаларын орындау үшін 2011 жылы Есірткі биз­несіне қарсы күрес комитеті ны­ғайтылды. Есірткі бизнесіне қар­сы күрестің аумақтық бөліністері оның тікелей бағынысына беріл­ді, бұл олардың жұмысына ұй­ымдасқан қылмыстық есірткі топтары әрекеттерінің, есірткі сату ­және контрабандасы арнасы­ның жолын кесу жұмысына жергілікті ықпалдың болмауына мүмкіндік туғызды.

Елбасы нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күресті күшейту жайын бірнеше рет атап көрсетті. «Қазақстан – 2030» даму стратегиясында есірткі құ­ралдарын әкелгені және бизнесі үшін жазалау шараларын қатаң­дату туралы атап көрсетті: «Есірткі – бұл ерекше ажал саласы және ізгілік қағидат­та­рын бұл жерде қаншалықты қол­дануға болатындығы – үлкен мәселе. Таразының бір жағында – оларды әкелетін және тарататын адам­ның өмірі, ал екінші басында – оның көмегімен құрдымға кеткен адамның, есірткі тұтыну­шылар­дың өмірі».

Бүгінде аумақтық бөліністер­дің, Қазақстан Республикасы ІІМ Есірткі бизнесіне қарсы күрес пен есірткі айналымын бақылау комитетінің қызметкерлері және басқа да құқық қорғау органдары, мүдделі ұйымдар есірткі құ­ралдарының, психотроптық заттар мен прекурсорлардың заңсыз айналымына қарсы күресті кү­шейтуге және на­шақорлықтың ал­дын алуға ба­ғыт­талған бір­қа­тар іс-шараларды жүзеге асыруда.

Ағымдағы жылдың өткен бес айында ішкі істер органдары 1775 есірткі қылмысын анықта­ды. 1154 есірткі сату фактісінің жолы кесілді. 3 т 283 кг есірткі, оның ішінде 76,5 кг героин алынды. 15 есірткі қылмысын жасаған 3 ұйымдасқан қылмыстық топ жойылды. 6 есірткі притоны жойылды. «Бақылаудағы жеткізілім» әдісімен 10 арнайы іс-шара, оның ішінде 2 «сыртқы» Қырғыз Рес­публикасының есірткі бизнесіне қарсы күрес бөліністерімен бір­ле­се отырып өткізілді.

Есірткі тұтынушылардың жал­­пы саны 49195-тен 46004-ке азайды, яғни 6,5 пайызға қыс­қар­ды. 618 адам, оның ішінде 23 кә­ме­летке толмағандар, 36 әйел әкім­шілік жауапкершілікке тартылды.

Көңіл көтеру орындарында есірткі сақтау мен тұтынудың 43 фактісі анықталып, оның ішінде 7­ факті бойынша қылмыстық іс­тер қозғалды, 36 факті бойынша әкімшілік материал жүргізілді. Есірткінің аса ірі партияларын алудың 109 фактісі анықталды. Мысалы, ағымдағы жылдың сә­уі­рінде Шығыс Қазақстан облысы­ның Есірткі бизнесіне қарсы күрес басқармасының қызметкер­лері Өскемен қаласы бағытын­да­ғы жол бойында «Каменный карьер» кентіне кіре беріс жолда ЖШС директоры, бұрын соттал­маған 31 жастағы Өскемен қала­сының тұрғыны ұсталды, одан 338,19 грамм героин алынды. Одан әрі жедел-іздестіру іс-ша­ра­ларының барысында оның үйінен 692,97 грамм героин тәркі­лен­ді.

2012 жылдың 14-18 мамыры кезеңіңде республика аумағында «Допинг» іс-шарасының екінші кезеңі өткізілді. Шара барысында есірткі құралдарының, психо­троп­тық заттар мен прекурсор­лардың айналымы саласындағы қызметті атқаратын 586 жеке кәсіпкерлік субъектісі тексерілді, олардың ішінде: 195 дәріхана, 48 қойма, 185 емдеу-профилак­тика­лық мекеме және 27 өнеркісіптік кәсіпорын қаралды. Есірткі құ­ралдарының заңсыз айналымымен байланысты 60 құқық бұзу­шылық анықталды. 29 лауазым­дық тұлға, оның ішінде 11 медицина қызметкері әкімшілік жа­уап­кершілікке тартылды.

Қазір кең ауқымды «Көк­нәр-2012» операциясы басталды, бұл жыл сайын қазан айына дейін өткізіліп тұрады. Осы опе­рацияның басты мақсаты Шу алқабынан есірткі дайындау, әке­ту, тасымалдау арналарының жол­дарын кесу, есірткі бизнесіне маманданған ұйымдасқан қыл­мыс­тық есірткі топтарын әшке­релеу болып табылады.

Осы операцияның шеңберінде 7 маусымда Луговая стансасында 55 жастағы Шымкент қаласының тұрғыны ұсталып, одан 690 кг ма­рихуана алынды. Операцияны одан әрі жалғастыру барысында 54 жас­тағы Тараз қаласының тұр­ғыны 410 кг марихуана дайындап әкетіп бара жатқан жерінен қолға түсті.

Ағымдағы жылдың сәуірінде Қазақстан Республикасында на­ша­қорлыққа және есірткі бизне­сіне қарсы күрестің 2012-2016 жылдарға арналған салалық бағ­дарламасы қабылданды. Бағдар­ла­маның негізгі мақсаты наша­қор­лыққа және есірткінің заңсыз айналымына қарсы іс-қимылдың мемлекеттік және қоғамдық тиімді жүйесін одан әрі жетілдіру болып табылады. Бағдарламаның бюджеті 6 млрд. теңгеден астам қаражатты құрайды. Оның негізгі бөлігі оңтүстік шептерді одан әрі нығайтуға бағытталған.

Бағдарламаны одан әрі іске асыру еліміздегі есірткі айналымын шектеуге, олардың біздің ау­мақ арқылы тасымалын қысқар­туға, еліміздегі есірткі ахуалын тұрақтандыру үрдісін қалыптас­тыруға мүмкіндік береді.

Анатолий ВЫБОРОВ,

Қазақстан Республикасы ІІМ Есірткі бизнесіне қарсы күрес және есірткі айналымын бақылау комитетінің төрағасы, полиция генерал-майоры.