Жалпы, сол кезгі буынның дүниетанымын телевизия қалыптастырды десек, қате айтпаспыз. Сексенінші жылдардың балалары «көк жәшікке» қарап өсті. Бүтін ұрпақты тәрбиелеген қазақ телевизиясының тарихына үңілген адам отандық телефабриканың жаңа буынының қалыптасуына ғана емес, ұлт тілінің, мәдениетінің өркендеуіне өлшеусіз үлес қосқанын бағамдар еді. Бәлкім, руханият тарихын зерттеген жас ғалым күндердің күнінде ХХ ғасырдағы қазақтың бұқаралық ақпарат құралдары ұлтты жаппай орыстану мен мәдени азып-тозудан сақтап қалғанын да «жаңалық» етіп ашар ма еді дейміз?.. Бұл – енді басқа әңгіме. Қазіргі айтпағымыз, тәуелсіздіктің негізі қаланып жатқан кезеңде ұлтқа қызмет етудің озық үлгісін көрсеткен сол қайраткер буынның ішінде қазіргі кейіпкеріміз Мейрам Базарұлының жарқырай көрініп жүргендігі жайлы еді.
Бүгінде Алматы облысындағы екі аймақтық басылымның басын бір шаңырақ астына біріктірген «Өлке тынысы» серіктестігінің тізгінін ұстап отырған Мейрам Базарұлы өзінің алпысыншы көктемін қарсы алып отыр. Күн талтүске таянғанда көлеңкелер көрінбей қалатыны сияқты, адам жас ортасына жақындағанда кешкен ғұмырының кілең шуақты шақтары мен сағынышты сәттерін есіне алып, іштей есеп беруге дайындалатыны рас екен.
«Көкшетау өңірінің Біржан сал ауданында Құдықағаш деген шағын ауыл бар, әрі кеткенде жүз шақты түтін мекен ететін сол ауылда өмір есігін аштым. Былай шағын ауыл болғанымен, табиғаттың нағыз тұмса бөлігіндегі атақоныс еді. Әкем Базардың кіндігінен он бір ұрпақ тарадық. Менің жазу-сызуға, шығармашылыққа жақын болуыма ананың сүті, әкенің қанынан бөлек, қоршаған табиғаттың шексіз сұлулығы әсер еткен болуы керек. Осы ынтызарлық қой, қалыптаса бастаған спорттық жолымды қаламға айырбастауға жетелеген...», деп тебіренеді Мейрам аға.
Кейіпкеріміздің заманында елдегі журналистиканың қалыптасуына Алматыдағы маңдайалды оқу орнының ықпалы зор болатын. Барлық журналистер Алматыдан аймаққа аттанатын еді. Бұл заңдылықты ауылдағы айқын таланттарды аттай қалап шақырып, редакцияға қызметке алатын Шерхан Мұртаза сияқты тұлғалар ғана «бұзып» тұратын. Кезінде ел ішінде жүрген Оралхан Бөкей, Мұхтар Шаханов, Ақселеу Сейдімбек, Фариза Оңғарсынова сияқты дәуір таланттарын «Лениншіл жас» газетіне әкелгенін айтамыз да. Дәл осындай тағылымды жолдан өту Базарұлының да бағына бұйрыпты.
«Бала күннен спортқа жақын болдым. Студенттік жылдары да одан қол үзгенім жоқ. Қарағандыдағы педагогикалық дене тәрбиесі институтында атақты былғары қолғап шеберлері Серік Нұрқазов, Қанат Жақсыбаевпен бір курста оқыдым. Ал мектепте жүргендегі арманым журналистика еді. Оқушы кезімде аудандық газетке шағын мақалаларым шығып, соған мәз болып жүретінмін. Жақын ағалардың әсер етуімен спортшыларға арналған оқу орнынан бір-ақ шыққаныммен, Қарағандыдағы облыстық газетпен, телеарнамен тұрақты байланыста болдым. Облыстық телевидениеде спорт туралы хабарлар жүргізілмейтін, жастар, жаңалықтар редакциясында жұмыс істей жүріп, спорт саласын да қаузайтынмын. Алматыдағы Қазақ телевизиясындағы спорт редакциясымен тығыз қарым-қатынас орнатып, спорт комментаторлары Диас Омаров, Рабат Жәнібеков, Өмірзақ Жолымбетовтің тапсырмасы бойынша көміршілер қаласынан спорт жаңалықтары, жарыстар жайлы хабарлар жіберіп тұрдым. Мақтанғаным емес, еш өзгеріссіз, іркіліссіз эфирден өтіп тұрды. Күндердің күнінде ондағылар маған хабарласып: «Мейрам, сен журналистикаға қашан келдің? Кімсің? Білімің қандай?» деген сауалдар қойды. Мен өзімнің журналистика мамандығында сырттай оқып жатқанымды, негізгі мамандығым – спорт мұғалімі екенін, 1980 жылы Қарағандыдағы дене тәрбиесі институтын бітіргенімді айттым. Мән-жайымды естісімен Алматыға телевизияға қызметке келуге қалай қарайтынымды сұрады. Артынан естігенім, сол кездегі Қазақ мемлекеттік телерадиокомитетінің төрағасы, ұлттық журналистикадағы ұлы тұлғалардың бірі Камал Смайылов ағамыз менің шығармашылығымды сырттай бақылап жүріп, көңілінен шыққан шағымда жұмысқа шақыруды тапсырыпты», деп еске алады Мейрам аға жалындаған жастық шағын.
«Алғашқы репортаждарымның арасынан бөле-жара айтатын ең бірінші жетістігім – Алматыдағы Медеуде спидвейден өткен әлем чемпионатынан қазақ тілінде жүргізген тікелей хабарым. Мұнда одақтық жарысты өткізуге Медеудің таңдалғанын айта кеткен жөн. 1984 жылы бокстан Ташкентте өткен КСРО чемпионатында біздің жігіттердің бесеуі жеңімпаз атанды. Содан соң сондай жарыс Алматыда болғанда қазақтың тағы бірнеше жігіті чемпион болды, содан қазақ тілінде репортаж жүргіздім. Асылбек Қилымовтың бүгінде Ресей құрамасын баптап жүрген Александр Лебзяктан ұтылып қалғанын да көзімізбен көріп, күйінген кез есімде. Жеңімпаз жігіттердің біразымен әлі күнге хабарласып тұрамын. 1988 жылы Бішкекте бокстан өткен КСРО чемпионатынан Орталық Азия елдеріне тұңғыш рет қазақ тілінде тікелей репортаж жүргізгенімді әлі күнге мақтан тұтамын. Сол кездерде спорт журналистикасындағы қазақ тілі мәртебесінің артуына өз мүмкіндігімше үлес қостым», дейді спорт журналисі.
...Айтпақшы, Мейрам Базарұлының ресми тегі Жанәділов екенін кейіннен білгенбіз. Көзіміз үйреніп, құлағымызға сіңген спорт комментаторының үлкен экранға «Базарұлы» болып шығуы әке алдындағы парызына адалдығымен бірге, өмірінің соңына дейін ұлт алдындағы ұстанымына адал болып өткен Бауыржан Момышұлы, Шона Смаханұлы, Шоқыр Бөлтекұлы сияқты тұлғалардан сіңірген қасиеті шығар дейміз. Мейрам ағаның тәуекелшілдігін кезінде Қарағандыда қалыптаса бастаған тіршілігін қиналмай қиып, бір күнде Алматыға аттанғаны сияқты, даңқ пен марапатқа бөленген астаналық өмірден де аяқасты бас тартып, аймаққа кете салуынан байқаймыз. Бұған дейін бірнеше жыл Таразда қызмет еткен ол қазір Талдықорғанда тұрады. Ел ішінде еркелеп жүрген жоқ, өңірдегі журналистиканың дамуына, жас қаламгерлердің қалыптасуына үлес қосты. Өзінің алпысыншы көктемін қарсы алып тұрған спортшы, қаламгер үшін жас буынның «Біз – Базарұлының шекпенінен шықтық!» дегенін естуден артық бақыт болмас. Бұл сөзімізге Мейрам ағаның қолтаңбасы қалған «Жетісу» арнасының қызметкерлері мен «Жетісу», «Огни Алатау» газеттерінің редакциясындағы жаңа буын журналистері куә...
Алматы облысы
