Биыл Қызылорда облысының диқандары алғаш рет соя дақылын екті. Оның себебі де жоқ емес. Сыр өңірінің даңқын шығарған ақ күріш кірпияз дақылдардың бірі. Үш ай толарсағынан су кешіп тұрып пісетін күріштікке су шығару қымбатқа түсіп жатыр. «Су басында отырғандар бал, аяғында отырғандар у ішеді» дегендей, өзіңде ақтарылып жатқан өзен, көлдер жоққа тән болғаннан кейін жыл сайын су тапшылығы сезіліп қалады. Сырдарияның қорегі негізінен Қырғыз Алатауынан Шардара су қоймасына ақтарылатын су. Тәжікстанның Памир тауларындағы мұздақтар да Өзбекстанды басып, «Достық» каналы арқылы келеді. Алайда, өзінікі болғандықтан қонышынан басатын ағайындар нөпір су нақ керек кезінде кенезеңді кептіреді де қояды. Осыны бағамдаған облыс әкімі Қырымбек Көшербаев облыс шаруаларына күріш алқаптарын азайту жөнінде тапсырма берген.
Өйткені жарлауыт жерлердегі алқаптарға су шығарудың мүмкіндігі аз әрі қурап кетеді. Биыл аймақтағы күріш дақылын егу үш мың гектарға азайды. Алайда, жаңа технология жетістіктерін пайдалану дақылдың өнім көлеміне әсер еткен жоқ.
Облыста суды үнемдеу, жер құнарын сақтау, арттыру және өнімді көбейту мақсатында тоғыз жоба қолға алынған болатын. Соя – сол дақылдардың бірегейі. Алғаш рет қолға алғандықтан әзірге 20 гектарға егіліпті. Жер құнарын арттыруға септігі де көп екен.
– Бұл дақылдың тұзды, сортаңданған жерге өскені өте тиімді. Мысалы, 1 гектарға егілген қант құмайы 5-6 тоннаға дейін сол 1 гектар жердің тұзын өзімен бірге алып кетеді. Тұзын сіңіріп, сол жерлердің тұзын азайтуға, әрі қарай құнарлығын жоғарылатуға мүмкіндік береді. Мал шаруашылығына құнарлы мал азығы болып есептеледі, – дейді облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Сейілбек Нұрымбетов.
Ауыл шаруашылығында жаңадан қолға алынған тың тоғыз жоба аймақтағы Қазақ күріш ғылыми-зерттеу институты ғалымдарының сараптамасынан өтеді. Қызылорда облысының жері шыбық шаншыса да тамыр алатын кейбір табиғаты мықты аймақтардың санатынан емес. Жерінің тұздылығы жоғары болғандықтан анау-мынау көшеттер, дақылдар жерсіне бермейді. Сондықтан да жер жағдайына бейім, сынақтан өткен дақылдарға басымдық беріліп отыр. Соның бірі, соя бабын келтірсе, ауызды аққа тигізетін дақылдардың бірі.
Қызылорда облысы
