Бұрын. Иә, бұрын да омыртқаның ауру бөлігі алмастырылатын. Бірақ ондағы имплант әр науқас омыртқасының құрылысы, ерекшелігі ескерілмеген, орташа қалыпты есепке алып жасалған жалпыға бірдей омыртқа болатын. Дәрігерлер адам баласының табиғатында ешқашан бірін-бірі қайталамайтынын, тіпті егіздер ағзасының да өзгешеліктері болатынын айтады. Сондықтан ауру омыртқаны ауыстырғанымен, оның кірігіп жұмыс істеп кетуіне ағза тарапынан қарсылық туып жатады. Сол себепті әр пациенттің өзіне ғана арналған имплант жасау керек деген тоқтамға келген орталық басшысы Серік Ақшолақов гранттық ізденістер аясында 3 жылдай еңбектенудің нәтижелі болғанын жеткізді.
Ізденіс жолы. Әуелі Ұлттық нейрохирургия орталығы отандық ғарыш саласында ізденісі мол «Ғалам» компаниясының ұжымымен ақылдасады. Олар 3D аппараты арқылы пациенттің өзіне ғана арналған омыртқаның моделін жасауға болатынын, бұл үшін тек нақты өлшемдерді білу керектігін айтады. Осылайша ағзаға компьютерлік томография жасалып, омыртқаның құрылысы, пішімі мен көлемі, құрамын толық есептеген математикалық 3D модель жасалды.
Ал имплант қандай материалдан болу керек деген сауалдың да жауабы дайын тұрған еді. Бұл ағза тарапынан ешқандай жатсыну, қабылдамау тумайтын медициналық титан болатын. Енді оны тәжірибеден өткізу туралы мәселе туғанда әлемдік медицинада жаңа технологияларды енгізудегі озық компаниялар арасынан неміс әріптестерге таңдау түсіп, орталық маманы Виктор Алейников моделді сынамадан өткізуге Германияға жол тартады. Ульм қаласының Ортопедия және биомеханика институтында неміс ғалымдарымен бірлесіп импланттарға механикалық және биомеханикалық тестілеу өткізген қазақстандық дәрігердің еңбегі еш кеткен жоқ. Жасанды омыртқа түрлі эксперимент жүргізетін аппаратқа салынып қысымға, түрлі биомеханикалық күшке төтеп беретінін, қимыл-қозғалысқа икемділігін толық дәлелдеді. Нәтижесінде табиғи омыртқадан айырмасы жоқ деген қорытынды қолға тиді. Сол жерде сынаманың екінші кезеңі, яғни 6 мәйітке аталған жасанды омыртқаны салу тәжірибесі жасалды. Бұл да өте жақсы көрсеткішке ие болды. Тіпті жасанды омыртқаға неміс әріптестер де қызығушылық танытып, бірлесе жұмыс істеуге ықылас білдірді.
Шешуші кезең. Биыл шілде айында алғашқы пациентке омыртқа импланты салынды. Ер азамат омыртқасындағы агрессивті гемангиома дертінен отырып-тұра алмай, тіпті жүруді ауырсынып жатып қалған екен. Тепсе темір үзетін жастағы адамның төсекке таңылуы қайдан оңай болсын?! Омыртқаны жеп, жұлынды қысып тастайтын мұндай ісікті омыртқаның тұтас сегментімен түгел алып тастамаса болмайды. Нейрохирургтер осы азаматқа арнайы жасанды омыртқа жасап салу жөнінде шешім қабылдайды. Бұрын жалпыға бірдей имплант жасаудың технологиясы болғанымен, жаңа жасанды омыртқа салу үшін басқа әдіс керек. Германияда мәйітке жасалған тәжірибелік жұмыстар барысында бұл әдіс те екшелген еді. Сонымен алғашқы операция өте сәтті өтті. Пациенттің аурудан тұруы түгіл, қалыпқа келуі жылдам жүрді, дейді орталықтың бөлім меңгерушісі Талғат Керімбаев.
Операциядан айығып шыққан азаматты біз де көрдік. «Қазір отырып-тұру жаттығуын еркін жасаймын, сырқатымды ұмытуға айналдым. Себебі ешқандай ауырсыну, жанға бату деген жоқ, сап-сау адаммын. Дәрігерлер көрсеткен жаттығуларды еркін жасаймын, болашақта спортпен де айналысамын. Негізі өрт сөндіруші маманмын ғой», дейді жасанды омыртқа иесі.
Өріс. Арада өткен үш айдың ішінде төрт пациентке жасанды омыртқа салынды. Бәрінің де жағдайлары жақсы. «Сіздерге мың алғыс! Қандай да бір жасанды дене салынғаны еш сезілмейді. Аурудан жазылған соң көңіл күйіміз де көтеріңкі, – дейді титанды омыртқаның артықшылығын ұғынған жандар. Бүгінде қазақстандық нейрохирургтер тәжірибесі мен «Ғалам» ұжымының қолынан шыққан имплант туралы неміс нейрохирургтарымен бірлесе әлемдік медициналық кәсіби журналдарға мақала әзірленді. Сонымен бұл операция дербестендірілген медицинадағы жарқын жаңалық болып тұр. Осылайша омыртқасы ісікпен зақымдалған пациенттің тек өзіне арналып, 3D принтерлік технология бойынша жасалған жасанды омыртқаны орнату Ұлттық нейрохирургия орталығы мамандарының бірегей жобасы арқылы жүзеге асты.
