«Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры Ақтөбе, Атырау, Павлодар сияқты облыс орталықтарындағы әуежайларды жекешелендіру жөніндегі аукционға шығарды. Алайда бұл әуежайлардың акцияларын сатып алғысы келетін кәсіпкерлер табылмады. Сондықтан Үкімет тарапынан еліміздегі стратегиялық нысан саналатын әуежайларды облыстық әкімдіктердің коммуналдық меншігіне аудару туралы шешім қабылданды. Енді әуежайлардың қызметіне облыстық әкімдіктердің өңірлік «Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары» басқармасы басшылық жасайды. Ал әуежайлардың жекеменшігінде ұшақтар жоқ. Бұл мәселемен тасымалдаушы компаниялар айналысатыны белгілі.
Қазір елімізде Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент, Ақтау, Қарағанды, Өскемен, Павлодар, Көкшетау, Тараз, Петропавл, Семей қалаларының әуежайларында сынақ ретінде «Ашық аспан» режімі енгізілгені хабарланды. Бұл мәселе әуе кеңістігіндегі барлық ұшу бағыттарына қатысты шектеулерді алып тастауды, шетелдік авиакомпанияларға да «әуе еркіндігін» беруді қарастырады. Ал еліміздегі өңіраралық ұшу бағыттарында ұшақ билеттерінің қымбат екенін екінің бірі біледі. Тіпті ерте алса, арзан болады деп жарты жыл бұрын билет алып қоятындар да, одан кейін жол түспей бара алмайтындай жағдай болса, алған билетін өткізе алмай қалған, жарты ақшасын ғана алған жайлар да кездеседі немесе ұшуға бір күн қалғанда, тәулік ішінде билет сатып алатын жолаушыларға бағасын еселей қымбаттатып сататыны да көпшілікке мәлім. Сондықтан «Ашық аспан» арқылы өңіраралық ішкі және шетелдік тасымалдаушылар келсе, жаңа халықаралық маршруттар ашылса, бәсекелестік артады деген үміт бар. Яғни, авиабилеттердің бағасы төмендеп, қарапайым халық та ұшақпен ұшуға қолдары жетер еді.
Еліміздегі ұшақ билеттерінің қымбаттығына Президент Қасым-Жомарт Тоқаев та назар аударып, әуе кеңістігін ашу керектігі туралы Үкіметке тапсырма берді. Бұл – еліміздегі әуежайлар бір компанияның мүддесін ғана ойлайтын тәуелділіктен құтылады деген сөз. Билет бағасы да шарықтамас еді. Екіншіден, «Ашық аспан» арқылы өзге жұрт келеді, елде туризмнің жолы ашылады. Көк аспандағы «әуе еркіндігі» шетелдік компанияларға еліміздің қалалары арқылы басқа елдерге ұшуына да мүмкіндік бере алады. Жергілікті отандық әуежайлар арқылы транзиттік жолаушылар тасымалы да көбейе түседі.
Облыстық әкімдіктердің қарауына берілген еліміздегі бірқатар өңірлік әуежай құрылымдарын жөндеу, жергілікті әуе желілерінің ұшуын қалпына келтіру үшін бүгінде өңірлік санаттағы ұшақтар сатып алу жоспарланып отыр.
Жергілікті әуежай құрылымдарындағы тағы бір мәселе, білікті мамандардың қажеттігі. Әуежай жұмысшыларды, инженер-техниктерді, авиа-диспетчерлерді, әуе компаниясының қызметкерлерін, техникалық, авиациялық оқу орталықтарының мамандарын күтеді. Ал Нұр-Сұлтан қаласында салынып жатқан «Авиациялық оқыту орталығы» болашақта авиация мамандарының біліктілігін арттыру орталығы болатыны анық. Бұл – әсіресе, қазақ жастары осы бағытқа қарай талпынатын жаңа мамандық.
Ал облыстық Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы басшысының орынбасары Дина Мұқанованың айтуынша, алдағы жылдары облыс орталығындағы әуежай әуе бағыттарына жаңа тасымалдаушыларды әріптестікке шақырып, ұшу желілері кеңейтіледі. Былтыр «Павлодар – Новосібір» бағыты қайта ашылған. Сібір жақындай түсті деп орыстар қуануда. Яғни, нарықта бұл бағытқа сұраныс бар. Бұған дейін де «Павлодар – Шымкент» бағытында әуе бағыты жарты жыл ғана ұшып, тоқтап қалған-ды. Енді алдағы мамыр айынан бастап «Павлодар – Шымкент» бағытында FlyArystan компаниясы қызмет көрсететін болады. Өйткені Шымкент бағытындағы ұшу нарығы зерттелді. Мысалы, солтүстікке көшкісі келетін оңтүстік тұрғындарына да, «Серпін» бағдарламасымен оқитын студенттерге, олардың ата-аналарына, оқу бітірген соң осы облыста қалып қызмет ететін жас мамандардың отбасы жағдайларымен, мерекелерде үйлеріне ұшып барып-келулеріне оңтайлы болмақ. Екіншіден, Павлодар теміржол вокзалынан жүретін «Семей – Нұрсұлтан» пойызына бұрын бір вагон жалғанып, оған Шымкент, Сарығашқа баратын жолаушыларға билет сатылатын. Жолаушы да, студент те көп. Билет жетпейді, орын жоқ. Бұдан кейін теміржол басқармасы Шымкент – Сарыағаш бағытына екінші вагон жалғады. Түркияға ұшу нарығына да сұраныс жоғары. Жылы жаққа демалуға баратын павлодарлықтар Қарағанды, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент арқылы ұшуға мәжбүр болса, енді инвесторлар келсе, туристерге әуе жолы ашылады.
Ендігі мәселенің мәнісі, жергілікті әуежайдан еліміздің шығыс, батыс облыстарына ұшатын әуе бағыттарын ашу. Елімізде 60-қа жуық әуе компаниясы жұмыс істейді. Авиация мамандарының айтуынша, әуе бағыттарына тендер жарияланғанымен, оған кез-келген компания қатыса алмайды екен. Мысалы, екі жылдан аса уақыт бұрын Баянауылда шағын ұшақтар ұшыру жоспарланды. Туристік әлеуетті арттырамыз деп қанша қаражат шығындап, шағын әуежай да салынды. Бірақ субсидия, тариф мәселелері шешілмеген соң ұшақтар көкке көтерілген жоқ. Шағын әуежайдың жағдайы осындай болып тұрғанда, біздің ұшу нарығы әлсіз «Ашық аспанға» шақыртуымызға шетелдік компаниялар келе ме, жоқ па, мәселе сонда. Ұшу нарығының әлсіздігіне біріншіден, жолаушылар үшін билет бағасының қымбаттығы, екіншіден, кенеттен болатын әуе апаттары да әсер етуі мүмкін. Еліміздің әуе кеңістігінде пайдалану уақыты өтіп кеткен ескі ұшақтар ұшады деген қорқыншыты қауесет тағы бар.
Десе де бірінші қазақстандық лоукостер саналатын FlyArystan Павлодарға арзан әуе билеттерін ұсынуда. Әуе компанияларының арасында жайлылық пен қауіпсіздік деңгейімен ерекшеленетін Airbus A320 реактивті ұшақтары жаңа екенін ескерген абзал. Қазір бұл ұшақтар облыс орталығынан Нұр-Сұлтан қаласына ұшады. Біржақты билет құны 5999 теңгеден басталады. Павлодар әуежайы өңірдегі жолаушылардың санын көбейту үшін FlyArystan және барлық әуекомпанияға қолдау көрсетпек. Сонымен бірге FlyArystan былтыр 30 мамырда Алматы – Павлодар – Алматы бағыты бойынша арзан бағамен ұшақ бағыттарын да ашты.
«Павлодар әуежайы» АҚ әуежайы былтыр халықаралық мәртебеге ие болды. Енді өңірдегі жолаушыларға қызмет көрсету сапасын арттыру үшін түркиялық инвесторлар тартылуы мүмкін. Басқарманың мәліметінше, әуежайдың берешек қарыздары жоқ. Қазір әуежай құрылымында 200-ден астам адам қызмет етеді. Ішкі құжаттарды реттеу және ресімдеу, әуежай қызметін одан әрі жақсарту жұмыстары жалғасуда. «Қоршаған ортаны қорғау» бағдарламасы аясында «Павлодар әуежайы» АҚ әуе бассейнін, жер, су ресурстарын сақтау, табиғатты, Жер қойнауын пайдалану және қорғау сияқты экологиялық бағытта жұмыс істейді. Алдағы жылдары еліміздің өзге өңірлеріне жылдам, қолайлы әрі қауіпсіз жететін жаңа бағыттарды жоспарлауда. Жалпы, Павлодар әуежайынан жылына 1 мыңға жуық ұшақ ұшады. Бұл күндері ұшақтар Нұр-Сұлтан, Алматы, Ресейдің Мәскеу, Новосібір, Беларусьтың Минск қалалары мен Түркияға ұшуда.
Әуе компанияларының келісімімен жолаушылар сұранысына сай жаңа бағыттар ашылмақ. Әуежай сағатына 200-ден астам жолаушы қабылдай алады. Өткен жылдың қорытындысы бойынша әуежай арқылы 200 мыңнан астам жолаушы тасымалданып, 300 мың тоннадан астам жүк пен пошта жеткізілген.
Ең бастысы, нарықтағы ұшу бағыттарының толық зерттелуі. Павлодар әуежайынан Өскемен, Шымкент, Ақтау, Атырау бағыттарына ұшатын ұшаққа сұраныстың бары байқалды. Шығыс өңірінің Катонқарағайдағы демалыс орындарына, Маңғыстау өңірінің Каспий теңізі жағалауына, оңтүстіктегі Сарыағашқа, Түркістанға, Шымкент пен Ташкент қалаларына барғысы келетін туристер, құдалыққа, тойға баратын туыс-туғандар сияқты жолаушылар осы бағытта қызмет көрсететін әуе компанияларын күтуде.
Павлодар облысы
