Оңтүстік Қытай теңізі: Дау толастар емес

Құрама штаттардың мемлекеттік хатшысы Майк Помпео Бейжің билігінің Оңтүстік Қытай теңізін игеруге талпынысы заңсыз екенін айтып, Ақ үйдің қандай позиция ұстанатынын ашық көрсетті.

«Мына нәрсені нақтылағым келеді: Бейжіңнің Оңтүстік Қытай теңізіндегі табиғи ресурстарды иеленуге тырысуы мүлдем заңға сай емес. Бұл қадам теңізді игеру мақсатында айбат  көрсетуге тең. Әлем Бейжіңнің Оңтүстік Қытай теңізін мұхиттағы империясы жасауына жол бермейді», деді М.Помпео.

Өз кезегінде Қытай тарапы да қарап қалған жоқ. Жунголардың айтуынша, Құра­ма штаттар деректер мен халық­ара­лық заңды бұрмалап отыр. Қытайдың АҚШ-тағы елшілігі таратқан мәліметке сүйен­сек, ресми Вашингтонның бұл әре­кеті негізсіз көрінеді.

«АҚШ теңізді бөлісуге тікелей ара­ла­са­тын мемлекет емес. Алайда олар мәселеге араласуын тоқтатпай отыр. Тұрақ­­тылықты же­леу етіп, күшін көрсе­тіп, дауды одан әрі кү­шейтіп, өңірдегі он­сыз да қиын ахуалды әрі қарай шиеле­ністіре түсті», делінген ел­шілік таратқан мәлімдемеде.

Құрама штаттар мен Қытайдың те­ңізге таласуында үлкен мән бар. Әу бас­та дау Қытай мен Вьетнам арасында Парасель және Спартли аталатын арал­дарға байланысты туындаған еді.

Кейінірек Оңтүстік Қытай теңізі аума­ғында көмірсутегінің мол қоры табылып, бәсеңдей бастаған геосаяси жағдай­ды қайта шиеленістіріп жіберді. Теңіз түбінде шамамен 11 миллиард баррель мұнай және 190 триллион текше метр газ қоры бар. Сондай-ақ Оңтүстік Қытай теңізі балық қорына да бай. Бұған қоса, осы сулар арқылы жылына орта есеппен 5 триллион доллардың жүгі тасымалданады екен. Яғни қай тұрғыдан алып қарасаңыз да, Оңтүстік Қытай теңізінің геосаяси мәні аса жоғары.

Жунголарға тиіскен Майк Помпео өз сө­зінде АҚШ-тың Оңтүстік Азия елд­е­рі­н қолдайтынын да айтып өтті. «Аме­ри­ка Оңтүстік Азиядағы әріптестері мен серіктестерінің халықаралық құқық ая­сындағы құқығы мен міндеттерін, таби­ғи ресурстарды иеленудегі құқығын қорғауға көмектеседі. Біз халықаралық қоғам­дастықпен бірге теңіздегі теңсіздікке жол бермеуге, егемендікті құрметтеуге жә­не Оңтүстік Қытай теңізі мен сол аймақ­­ты кей елдің қалауына қарай  билік жүргізуіне қарсымыз», деді М.Помпео.

Бейжің билігі талай мәрте Оңтүстік Қытай теңізі аумағы толықтай Қытайдың тер­риториясы болып саналады деп мәлім­деді. Оған қоса, Тынық мұхиты елдерінен осы ұстанымды қолдауын талап етеді.

Ал АҚШ теңіздің халықаралық ортақ су жолы мәртебесін қорғау қажет екенін  алға тартады. Сондықтан Қытайдың бұл аймақтағы әрекеттерін халықаралық құқыққа қайшы деп есептейді.