Азық-түлік жеткілікті

Вице-министрдің айтуынша, бұдан басқа, 404 млн дана жұмыртқа мен 2,1 млн тонна азықтық бидай бар. 2020 жылдың қаңтар-маусым айларында азық-түлік өнімдерін өндіру көлемі ақшалай мәнде 904,1 млрд теңге­ні құрады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 19,4 пайызға артық.

– Ауыл шаруашылығы минис­тр­лігі өңірлердің 32 түрлі азық-түлік тауарымен қамтамасыз еті­луіне аптасына екі рет мониторинг жүргізеді. Бұл мониторинг тұрақ­тандыру қорларындағы, ірі сауда желілеріндегі, жеткізу­ші­лердің және қайта өңдеу кәсіп­орындарының қоймаларындағы әлеу­меттік маңызы бар азық-түлік тауарларын қамтиды, – деді Н.Да­йыр­беков.

Қазіргі таңда тез бұзылатын азық қоры – бір аптаға, ал ұзақ сақ­талатын өнімдердің тұтыну мерзімі бірнеше айға жетеді. Салада өндіріс те артып келеді. Қай­та өңделген күріш өндіру көле­мі – 81,2 пайызға, қайта өңделген және консервіленген көкөніс – 49,3 пайызға, шұжық өнімдері – 24,2 пайызға, ет пен ет-өсімдік консервілері – 11, сары май – 11,4, жарма өндіру – 10,6 пайызға, тазартылған және тазартылмаған өсімдік майын шығару 9,5 па­йызға ұлғайды. Қор үнемі жа­ңар­тылып, толықтырылуда, сон­дық­тан тапшылық жоқ және болмақ емес.

Биылғы бірінші жарты­жыл­дықта шаруашылықтың барлық са­нат­тарындағы ірі қара мал басы 4,5 пайызға көбейіп, 9 030,9 мың басқа жетті, ұсақ қара мал 2 па­йыз­ға көбейіп, 25 млн басты құрады.

22,5 млн гектарға ауыл шаруа­шы­лығы дақылдары егіліп, алқап көлемі былтырғы көрсеткіштен 238 мың гектарға ұлғайды.

Қазір республика бойынша жал­пы сыйымдылығы 1,9 млн тонна болатын 1 249 қойма бар. Ха­­лықты маусымаралық кезеңде кө­кө­ніспен және жеміс­пен қамта­масыз етуге мүмкіндік беретін қа­зіргі заманғы көкөніс сақтау қой­маларын салу жұмыстары жүр­гізілуде. Бұл үшін кәсіпкерлерге же­ңіл­детілген несие беру қарас­ты­рылған.

Баға неге көтерілді?

Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасы жыл басынан бері орта есеппен 5,7 пайызға көтерілді. Бұл соңғы 5 жылдың сәйкес кезеңдеріндегі орташа көрсеткіштен төмен.

Сауда және интеграция вице-министрі Азамат Асқарұлының айтуынша, картоп, сәбіз, пияз, қарақұмық, кант, сары май сияқ­ты азық түрлері 10-20 пайыз ара­лы­ғында қымбаттады. Оған маусым­дық ерекшелік, қарақұмық түсі­мінің аз болғаны, жыл басынан бері қант шикізатын әкелуге кеден­дік баж салығының енгізілуі және төтенше жағдай кезіндегі фак­тор­лар, сондай-ақ валютаның қым­бат­тауынан туындаған дүрбе­лең себеп болды.

– Жаңа өнімнің түсуі, жеміс пен көкөніске сұраныс артып, керісінше сүт пен ет өнімдеріне сұраныс азайғаны, азық-түлікті шығаруға бірқатар шектеу жасал­ғаны бағаның өсу қарқынын тө­мен­детуге әсер етті. Төтенше жағ­дай кезеңінде шекті бағаларды бел­гі­леумен қатар бағаны ұстаудың тиімді құралдары «айналым схемасы», «тұрақтандыру қорларын қалып­тастыру», ойластырылған логис­тика және жеткізу тізбегін цифр­ландыру болып табылады. Әлеу­меттік маңызы бар азық-түлік та­уарларына бағаны ұстап тұру үшін сауда желілеріне жеңіл­де­тілген несиелер беруге жергі­лікті бюджеттерден 17,42 млрд тең­ге бөлінді, – деді Азамат Ас­­­қар­ұлы.

Айта кетейік, Әлеуметтік кә­сіп­­кер­лік корпорациялар тұрақ­тан­­дыру қорларына 35 мың тон­на азық-түлік тауарларын жи­на­ған. Онда 7 мың тоннаға жуық азық-түлік тауарын жеткізуге фор­вардтық келісімшарттар жасалды.

Ауыл шаруашылығы вице-ми­нистрі кейбір азық-түлік тауар­лары бағасының өзгеруіне ық­пал еткен басқа да мәселелерді тілге тиек етті. Атап айтқанда, өн­дірістің маусымдық ерекшелігі, сақтау шығындары, делдалдардың көбейгені, өнімнің өзіндік құнына тікелей әсер ететін қызметтер ба­ғасының өсуі, сондай-ақ карантин жағдайында күрт өскен сұраныс сияқты факторларды да назарға алған жөн.

– Мысалы, қазіргі таңда Ал­маты, Жамбыл, Қызылорда және Түркістан облыстарында картоп, пияз, сәбіз, қырыққабат, қияр, қызанақ жиналып жатыр. Сәй­кесінше, бағасы да төмендеуге тиіс, – деді Н.Дайырбеков.

Өз кезегінде Ұлттық экономика министрлігі Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті төр­ағасының орынбасары Асқар Жаппарқұлов әлеуметтік маңы­зы бар азық-түлік тауарлары нары­ғында монополияға қарсы қабыл­данып жатқан шаралар туралы хабардар етті.

– Біз барлық баға белгілеу тізбегін, тауарларды сөрелерге жеткізуді талдаймыз. Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарла­ры­ның құнына әсер ететін кей­бір шектеулер бар. Егер бұл шек­теулерді алып тастасақ, онда бұл азық-түліктің соңғы баға­сына оң әсер етеді, – деді А.Жап­пар­құлов.

Оның айтуынша, қызметтік тексеру нәтижесінде жыл басынан бастап 13 тергеу тағайындалды. Нан, қарақұмық жармасы және күнбағыс майына қатысты 4 тер­геу жалғасуда. Азық-түліктің қым­­баттауына әсер еткен сөз бай­ласу фактілері расталып, бір­қа­тар ком­панияларға айыппұл са­­лынды.