Азық-түлік жеткілікті
Вице-министрдің айтуынша, бұдан басқа, 404 млн дана жұмыртқа мен 2,1 млн тонна азықтық бидай бар. 2020 жылдың қаңтар-маусым айларында азық-түлік өнімдерін өндіру көлемі ақшалай мәнде 904,1 млрд теңгені құрады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 19,4 пайызға артық.
– Ауыл шаруашылығы министрлігі өңірлердің 32 түрлі азық-түлік тауарымен қамтамасыз етілуіне аптасына екі рет мониторинг жүргізеді. Бұл мониторинг тұрақтандыру қорларындағы, ірі сауда желілеріндегі, жеткізушілердің және қайта өңдеу кәсіпорындарының қоймаларындағы әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын қамтиды, – деді Н.Дайырбеков.
Қазіргі таңда тез бұзылатын азық қоры – бір аптаға, ал ұзақ сақталатын өнімдердің тұтыну мерзімі бірнеше айға жетеді. Салада өндіріс те артып келеді. Қайта өңделген күріш өндіру көлемі – 81,2 пайызға, қайта өңделген және консервіленген көкөніс – 49,3 пайызға, шұжық өнімдері – 24,2 пайызға, ет пен ет-өсімдік консервілері – 11, сары май – 11,4, жарма өндіру – 10,6 пайызға, тазартылған және тазартылмаған өсімдік майын шығару 9,5 пайызға ұлғайды. Қор үнемі жаңартылып, толықтырылуда, сондықтан тапшылық жоқ және болмақ емес.
Биылғы бірінші жартыжылдықта шаруашылықтың барлық санаттарындағы ірі қара мал басы 4,5 пайызға көбейіп, 9 030,9 мың басқа жетті, ұсақ қара мал 2 пайызға көбейіп, 25 млн басты құрады.
22,5 млн гектарға ауыл шаруашылығы дақылдары егіліп, алқап көлемі былтырғы көрсеткіштен 238 мың гектарға ұлғайды.
Қазір республика бойынша жалпы сыйымдылығы 1,9 млн тонна болатын 1 249 қойма бар. Халықты маусымаралық кезеңде көкөніспен және жеміспен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін қазіргі заманғы көкөніс сақтау қоймаларын салу жұмыстары жүргізілуде. Бұл үшін кәсіпкерлерге жеңілдетілген несие беру қарастырылған.
Баға неге көтерілді?
Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасы жыл басынан бері орта есеппен 5,7 пайызға көтерілді. Бұл соңғы 5 жылдың сәйкес кезеңдеріндегі орташа көрсеткіштен төмен.
Сауда және интеграция вице-министрі Азамат Асқарұлының айтуынша, картоп, сәбіз, пияз, қарақұмық, кант, сары май сияқты азық түрлері 10-20 пайыз аралығында қымбаттады. Оған маусымдық ерекшелік, қарақұмық түсімінің аз болғаны, жыл басынан бері қант шикізатын әкелуге кедендік баж салығының енгізілуі және төтенше жағдай кезіндегі факторлар, сондай-ақ валютаның қымбаттауынан туындаған дүрбелең себеп болды.
– Жаңа өнімнің түсуі, жеміс пен көкөніске сұраныс артып, керісінше сүт пен ет өнімдеріне сұраныс азайғаны, азық-түлікті шығаруға бірқатар шектеу жасалғаны бағаның өсу қарқынын төмендетуге әсер етті. Төтенше жағдай кезеңінде шекті бағаларды белгілеумен қатар бағаны ұстаудың тиімді құралдары «айналым схемасы», «тұрақтандыру қорларын қалыптастыру», ойластырылған логистика және жеткізу тізбегін цифрландыру болып табылады. Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына бағаны ұстап тұру үшін сауда желілеріне жеңілдетілген несиелер беруге жергілікті бюджеттерден 17,42 млрд теңге бөлінді, – деді Азамат Асқарұлы.
Айта кетейік, Әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациялар тұрақтандыру қорларына 35 мың тонна азық-түлік тауарларын жинаған. Онда 7 мың тоннаға жуық азық-түлік тауарын жеткізуге форвардтық келісімшарттар жасалды.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі кейбір азық-түлік тауарлары бағасының өзгеруіне ықпал еткен басқа да мәселелерді тілге тиек етті. Атап айтқанда, өндірістің маусымдық ерекшелігі, сақтау шығындары, делдалдардың көбейгені, өнімнің өзіндік құнына тікелей әсер ететін қызметтер бағасының өсуі, сондай-ақ карантин жағдайында күрт өскен сұраныс сияқты факторларды да назарға алған жөн.
– Мысалы, қазіргі таңда Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Түркістан облыстарында картоп, пияз, сәбіз, қырыққабат, қияр, қызанақ жиналып жатыр. Сәйкесінше, бағасы да төмендеуге тиіс, – деді Н.Дайырбеков.
Өз кезегінде Ұлттық экономика министрлігі Бәсекелестікті қорғау және дамыту комитеті төрағасының орынбасары Асқар Жаппарқұлов әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары нарығында монополияға қарсы қабылданып жатқан шаралар туралы хабардар етті.
– Біз барлық баға белгілеу тізбегін, тауарларды сөрелерге жеткізуді талдаймыз. Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының құнына әсер ететін кейбір шектеулер бар. Егер бұл шектеулерді алып тастасақ, онда бұл азық-түліктің соңғы бағасына оң әсер етеді, – деді А.Жаппарқұлов.
Оның айтуынша, қызметтік тексеру нәтижесінде жыл басынан бастап 13 тергеу тағайындалды. Нан, қарақұмық жармасы және күнбағыс майына қатысты 4 тергеу жалғасуда. Азық-түліктің қымбаттауына әсер еткен сөз байласу фактілері расталып, бірқатар компанияларға айыппұл салынды.
