Таяуда Гонконг пен Қытай арасында дау туғанда АҚШ, Ұлыбритания және Аустралия секілді мемлекеттер Бейжің билігін сынап, адам құқығын бұзып жатқанын алға тартқан. Бұдан бөлек, коронавирустың шығу тегі, Қытайдың ұйғырларды қудалап, мұсылмандарды саяси лагерьге қамауына қатысты мәселелер де демократиялық елдерде қызу талқыға түсті. Бірақ Германия бұл мәселелерде қалыс қалып, «үндемеген үйдей пәледен құтылады» дегенді ұс­тан­­ғаны анық.

Мұны ел билігі де жасырмайды. Осыдан біраз бұрын Германияның экономика министрі Питер Альтмайер Frankfurter Allgemeine Zeitung басылымына берген сұхбатында «басқа елге ақыл үйрету немістердің ісі емес» деп айтты. Сондай-ақ оның пайымдауынша, Қытаймен тығыз сауда-экономикалық байланыс орнату ел билігін ашық әрі еркін саяси жүйе орнатуға итермелейді.

П.Альтмайер мырзаның сөзіне екпін беруіміз бекер емес. Ол қазіргі канцлер Ангела Меркельдің сенімді серіктесі саналады. Сондықтан оның пікірі ресми Берлиннің ұстанымын да анық аңғартады. Яғни Меркель ханым Бейжің билігімен келіссөз жасап, әріптестік орнатуды жөн көреді.

Қытай – Германияның ең басты сауда-экономикалық әріптестерінің бірі. Мәселен, былтыр немістер Қытайға 96 миллиард доллардың өнімін экспорттаған. Бұл – елдің ішкі жалпы өнімінің 3 пайызына жақын. Жалпы, екіжақты тауар айналымы 200 мил­­лиард доллардан асқан. Оның үстіне, осы елдегі экономиканың негізгі локо­мо­ти­ві саналатын Volkswagen, BMW және Siemens компаниялары үшін Қытай – тиімді әріптес. Ендеше бундес-канцлер Бейжің билігімен қарым-қатынастың бұзылмауын көздейді.

Жалпы, Ангела Меркельдің мұндай ұста­нымына келіспейтіндер Гер­ма­ния­да жетерлік. Олардың қата­рын­да Христиан демократиялық одағы (CDU), Социалистік демократтар (SPD) және Жасылдар партиясы бар. Таяу­да соңғы аталған партияның же­текшісі Роберт Хабек Der Spiegel жур­налына берген сұхбатында коро­на­вирустың пандемияға айналуына Қытайды кінәлады. Сондай-ақ қайта тәрбиелеу лагерьлері адам құ­қы­ғын бұзып отырғанын, оған жауап­ты­ла­рға санкция салынуы тиіс еке­нін жет­кізді. Р.Хабектің сыртқы істер ми­нистрлігінде де лауазымды қыз­мет атқаратынын ескерсек, оның сөзі Мер­кель­ді қолдамайтындар минис­тр­­лер кабинетінде де бар екенін аңғар­та­ды.

Бұдан бөлек, ішкі істер министрі Хорст Сихофер де қытайлықтарға қырын қарайтынын Huawei компаниясына қатысты көзқарасы арқылы білдірді. Еуропалық одақ елдерінің 5G қызметін іске қосуға талпынып жат­қа­ны белгілі. Германияда бұл жұ­мыс­қа Х.Сихофер жауапты. Биыл күзде 5G қызметін қосуға қатысты заң жобасы бекітіледі. Politico сайтының хабарлауынша, аталған құжатта Huawei компаниясына ерекше талап қойылып, ашықтық талап етілмек.

Осы 5G мәселесі Меркельге қиын тиюі әбден мүмкін. Өйткені «қарт құр­лық­тың» бірқатар мемлекеті Huawei-мен жұмыс істемейтінін ашық айтып жүр. Ал Еуропалық одақ­та 5G-ға қатысты ортақ ұстаным болғанын қолдайтын бундес-канц­лер Ұлыбритания, Фран­ция секілді әріптестеріне қарсы шығуы екіталай.

Оның үстіне, таяуда АҚШ билі­гі Huawei-ге озық технологиямен жа­сал­ған чиптерді сатуға санкция салды. Мұндай қадам қытайлық ком­па­­нияның 5G қызметін жеткізуіне айтарлықтай кедергі келтіреді. Ендеше бундес-парламенттің заң жобасы қабылданар кезде Huawei-ді қолдауы екіталай.

Ангела Меркельдің Қытайға қа­тыс­ты ұста­ны­мы­на күзде АҚШ-та өте­тін сайлау да әсер етуі әбден мүмкін. Қазіргі таңда демократтар өкілі Джо Байденнің асығы алшысынан түсіп тұр. Ол бұған дейін Қытайды сынға алып, Си Цзиньпинді бас­кесерге теңеген еді. Сондай-ақ Қытай мә­се­ле­сіне шындап кірісіп, әріптестерімен бел­сене жұмыс істейтінін де жеткізді. Алда-жалда қа­ра­шада Байден жеңіске жетсе, Құрама штат­та­ры­ның бас­тамасынан Германияның бас тартуы қиын болмақ.

Мұндай жағдайда бундестаг өкіл­де­рі бірден Қытайды жаппай айыптай қоймас. Дегенмен ұзақ мерзімдік стратегияны жүзеге асыру барысында экономикадан бұрын, саясатқа мән беретіні түсінікті.

Әрине екі арадағы қарым-қаты­нас­тың қалай өрбитіні Герма­ния­ның келесі канцлері кім болатынына тікелей байланысты. Бір жылдан кейін федеральды сайлау өтеді. Әзірге тізгінді нақты кімнің ұстайтыны белгісіз. Бірақ он жылдан астам елді басқару үшін парламентте коалиция құрылғанын ескерсек, алдағы сайлаудан кейін де бірнеше партияның бірігуі әбден мүмкін. Қазіргі таңда Германияда Жасылдар партиясын қолдайтындар көп, яғни жаңа коа­лицияның құрамында олардың жү­ре­тіні сөзсіз.

«Жасылдар» Қытайдың саясатын әрдайым сынға алып келеді. Бұл партия адам құқығы мен климаттың өзгеруіне басым­дық беретіндіктен, олардың Бейжің билігіне қатысты көзқарасы тү­сі­нікті. Алда-жалда «Жасылдар» же­ңіс­ке жетіп жатса, Германияның Қы­тайға қатысты ұстанымына өзгеріс енбек.

Қорыта айтқанда, қазіргі кезде Германия «жатқан жыланды баспауға ты­ры­сады». Алайда елдегі және әлем­де­гі саяси өзгерістерден кейін бір тарапты таңдауға тура келеді. Мұндай жағ­дайда «қарт құрлықтың» қақ ортасын­да орналасқан немістер қателеспеуі тиіс.