Ынтымақтастықты арттыратын құжат

37 миллиард салық төледі

Сенат депутаттары «2007 жыл­ғы 27 маусымдағы Шанхай ын­­ты­­мақтастық ұйымына мүше мем­­ле­кеттер арасындағы бір­лес­кен әс­ке­ри оқу-жаттығулар өткі­зу ту­ралы ке­лісімге толық­ты­ру­лар ен­гізу ту­ралы хаттаманы ратифи­ка­­циялау туралы» Қазақ­стан Рес­пуб­ликасының заңын қабылдады.

Заңға сәйкес, 2017 жылдан бас­тап Шанхай ынтымақтастық ұйы­мының толық құқылы екі мүшесі – Үндістан мен Пәкіс­танға бірлескен әскери оқу-жат­ты­ғуларға қатысуға мүмкіндік бе­рі­леді.

«Хаттаманың мақсаты – Ұйым шеңберінде әскери оқу-жат­ты­ғуларды өткізу үшін құқықтық негіз саналатын келісімге Шанхай ынтымақтастық ұйымына енген кез келген мемлекеттің қосылуын қамтамасыз ету. Өздеріңіз біле­тіндей, 2017 жылғы маусымда Аста­нада Шанхай ынтымақтастық ұйы­мының саммитінде өңірлік және халықаралық аренада рө­лін айтарлықтай нығайтқан, Шан­хай ынтымақтастық ұйымына Үн­діс­тан мен Пәкістанның қосылуы туралы тарихи шешім қабылданған-ды. Осыған байланысты келісімге толықтыру енгізу қажеттігі туын­дады», деді заң жобасын сена­тор­ларға баяндаған Қорғаныс ми­нистрінің орынбасары Тимур Дандыбаев.

Келісім шеңберінде Ұйымға мүше мемлекеттердің аумағында 2 жылда 1 рет кезекпен террорға қарсы бағыттағы «Бейбіт миссия» деп аталатын бірлескен әскери оқу-жаттығулар өткізіледі. Мұн­дай оқу-жаттығуларды өткізу қарулы күштердің кәсіби дағды­лары мен жауынгерлік даярлығын арттыруға және олардың арасында өзара іс-қимыл мәселелерін пысықтауға ықпал етеді.

«Хаттаманы ратификация­лау Шанхай ынтымақтастық ұйы­мына мүше мемлекеттердің қару­лы күштері арасында әрі қарай өзара тиімді ынтымақтастықты дамытуға қызмет ететініне сенім­дімін. Заң­ды қабылдау респуб­ликалық бюд­жет­тен қосымша қаражат бөлуді қа­жет етпейді, сондай-ақ теріс әлеу­меттік-экономикалық, құқықтық және экологиялық салдарға әкеп соқ­тырмайды», деді Т.Дандыбаев.

Бұдан кейін сөз алған сенатор Талғат Мұсабаев хаттаманы рати­фикациялау арқылы бірлескен әскери оқу-жаттығуларды өткі­зу географиясын кеңейтуге мүм­кіндік мол екенін атап өтті.

«Хаттаманың мақсаты – Шан­хай ынтымақтастық ұйымының барлық мүше мемлекеттеріне то­лық құқықтық жағдай жасауды қам­­тамасыз ету. Атап айтқанда 2017 жылдан бастап ұйымның құ­қы­лы мүше мемлекеттері атанған Үндістан мен Пәкістанға ұйым мү­ше­лерінің территорияларында өте­тін бірлескен әскери оқу-жатты­ғу­ларына, бірлескен әскери анти­тер­рорлық жаттығуларына қатысуға мүмкіндік береді», деді Т.Мұ­сабаев.

Өз кезегінде Сенат Төрағасы М.Әшімбаев қазіргі таңда әлем бо­йынша геосаяси ахуалдың қиын­­дай түскенін жеткізді. Шар­­тарап жаңа сын-қатерлерге бет­пе-бет келіп отыр. Сондықтан тұрақтылық пен қауіпсіздікті сақтау, тәуелсіздікті нығайту – ең маңызды мәселе. Сенат Төрағасы осы тұрғыдан келгенде, Шанхай ынтымақтастық ұйымының маңызы зор екенін жеткізді.

«Біз өңірлік қауіпсіздікті қам­тамасыз ету үшін осы Ұйым аясында бірлесіп әрекет етуіміз керек. Ынтымақтастықты арттыру ар­қылы жаңа қауіптерге қарсы тұру­да әлеуетімізді күшейтеміз. Бүгін қабылдап отырған заң Шан­хай ын­тымақтастық ұйымының тиім­ділігін одан әрі арттырады деп сенеміз», деді Мәулен Әшім­баев.

Сондай-ақ депутаттар «2012 жылғы 3 мамырда Люксембургте қол қойылған хаттамамен енгі­зіл­ген өзгерістерді ескере отырып, 2008 жылғы 26 маусымда Аста­нада қол қойылған Қазақстан Рес­пуб­ликасының Үкіметі мен Люксембург Ұлы Герцогтігінің Үкіметі арасындағы табыс пен капиталға салынатын салықтарға қатысты қосарланған салық салуды болдырмау және салық салу­дан жалтаруға жол бермеу тура­лы конвенцияға толықтыру енгі­зу туралы хаттаманы ратификациялау туралы» Қазақстан Рес­пуб­ликасының заңын қабылдады.

Аталған құжат жөнінде Қаржы министрі Ерұлан Жамаубаев баяндама жасады. Оның айтуынша, заң салық салудан дивидендтерді босату мақсатында ел бюджетінің мүд­делерін қорғау қажеттілігіне не­гіз­делген. Бұл мемлекеттік мен­­­шік­тегі Люксембургте тіркел­ген отанд­ық кәсіпорындарға қолда­ны­лады.

«Қолданыстағы конвенцияға толықтыру енгізу төленетін диви­дендтерді мемлекеттік меншікке байланысты салық салудан босату ар­қылы ел бюджетінің мүддесін қор­ғау қажеттігінен туындап отыр.

Протокол арқылы дивиденд­тердің іс жүзіндегі иелерін нақ­ты­ладық. Қазақстанда – Қазақстан Рес­публикасының Үкіметі, орта­лық немесе жергілікті билік органы, Қазақстан Республикасының Ұлт­­­­тық банкі немесе Қазақстан Рес­­­пуб­­ликасының Үкіметіне то­лық тие­сілі кез келген басқа меке­ме.

Хаттаманың басты мақсаты – Люксембург аумағында тіркел­ген кәсіпорындардың акцияла­рын иеленген жағдайда Люксем­бург тарапынан Қазақстан Респуб­ли­касының Үкіметіне төленетін диви­дендтерді салық төлеуден босату.

Соңғы 10 жылда екі мемлекет арасындағы тауар айналымы 106 млн долларға жетті. Осы уақыт ішінде Люксембургтен Қазақстан экономикасына тартылған инвес­тициялар ағыны 1,4 млрд долларды құрағанын атап өткім келеді. Қазақстанда Люксембург капиталы қатысуымен 27 заңды тұлға, филиал мен өкілдік қызмет етіп жатыр. Олар 2019 жылы 37 млрд теңге салық төледі. Хаттаманы іске асыру мемлекеттік бюджеттен қаржы шығындарын талап етпейді», деді Е.Жамаубаев.

Жастардың көбі әскерге жарамсыз

Сенаттың жалпы отырысында депутаттар бірқатар сауалдар жолдады. Алтынбек Нұхұлы ауыл мектептерінің жұмысын қалпына келтіруді кезең-кезеңімен шешуге байланысты мәселе көтерді.

Денсаулық сақтау министрі Алексей Цойға сауал жолдаған депутатты ауылдық жердегі қа­шық­тан білім алатын мектептер мә­селесі толғандырады. Мұндай мектептер санитарлық-эпиде­миялық талаптар мен қашықтық шара­ларын сақтай отырып, әдеттегі қалыпта оқи алады.

Ауылдық мектептердің оқу жабдықтары жеткіліксіз әрі білім беру мүмкіндіктерінің деңгейі төмен. Ауылдық жерлерде интернет сапасының нашарлығы каран­тин кезінде мектепте онлайн-режімде сабақ өткізе алмауы­ның басты себептің бірі. Сон­дай-ақ ауыл оқушыларының көпші­лігінде қашықтан оқуға мүмкіндік беретін интернет те, компьютер де жоқ.

«Пандемия еліміздегі интернет байланысы әлсіз әрі жал­пы жүктемеге төтеп бере алмай­­тынын көрсетті. Осыдан оқушы­­лардың ақпараттық-компью­терлік сауатының сапасы мен деңгейі туралы мәселе туындайды. Ауыл­да білім беру сапа­сын жақ­сарту мақсатында Қазақ­стан Республикасының Бас мем­ле­кеттік санитарлық дәрігерінің қаулысына ауылдық жерде орна­­ласқан 181-ден 600 адамға дейін­гі оқушысы бар, сынып­тағы ба­­ла­­лардың саны 15 адамға дейінгі мектептердің жұмыс істеуін ке­зең-кезеңімен шешу бөлігінде өзгеріс енгізу қажет», деді Алтын­бек Нұхұлы.

Сенат депутаты Нұржан Нұр­си­патов Премьер-Министрдің орынбасары Е.Тоғжановқа балаларды әскери-патриоттық, отан­шылдық рухта тәрбиелеу туралы депутаттық сауал жолдады.

«Ұлттық рухани құнды­лық­тармен, отаншыл сезіммен суарыл­ған бала ғана ертең мемлекеттің қауіпсіздігіне, Тәуелсіздігіне алаңдайтын, Отанының болашағы үшін жауапкершілікті мойнына ала білетін азамат болып өсе­ді. Әскер қатарында білімді, білік­ті сарбазға айналады. Қоғам мүд­де­сін бәрінен биік қоятын азамат ре­тінде қалыптасады. Отанды қор­­ғау – әрбір Қазақстан аза­ма­ты­ның абзал борышы. Ол ең алды­мен, отаншылдықтан, әске­ри-пат­риоттық тәрбиеден басталады», деді сенатор өзінің сауалында.

Н.Нұрсипатов 2019 жылды Елбасы «Жастар жылы» деп жариялағанын, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекет тарапынан жастарды қолдауға және оларды отаншылдық рухта тәрбиелеуге айрықша назар аударып отырғанын атап өтті.

«Жыл сайынғы əскерге шақы­ры­латын азамат­тардың саны 300 мыңға жуық. Соның 40 мыңының ғана денсау­лығы әскери борышын өтеуге жарамды. Әскер қата­рына шақыру қағазын алған аза­маттардың 25,4 пайызы әскери қыз­метке пси­хо­логиялық және моральдық тұр­ғыда дайын емес. Әс­кери қызметке шақырылудан жал­тару мәселесі әлі де күн тәрті­бінен түскен жоқ», деді сенатор.

Депутат насихат жұмысы аясында әскери-патриоттық рух, мәдениет пен ұлттық тарихты, ұлт батырларын, өз кәсібінің шебері болған отандық тұлғаларды насихаттайтын хабарлар, фильмдер түсіріліп, кітаптар шығарылып, интернет-контент жасалғаны жөн екенін атап өтті.

Сондай-ақ әскери-патриоттық тәрбие мәселесі қолданыстағы заңнамада бекітілмегенін айта келіп, әскери-патриоттық тәрбие беру жұмыстарын жүргізуді мем­лекеттік органдардың басты тап­сырмаларының бірі ретінде заң­намалық тұрғыда бекіту қажет­тігіне тоқталды.

Субсидия талабын азайтуды сұрайды

Депутат Ғұмар Дүйсембаев мал шаруашылығын субсидиялау ережелерін өзгерту қажет деп санайды. Бұл туралы Үкімет басшысына жолдаған депутаттық сауалында айтты.

Депутаттың сөзіне сүйенсек, елімізде өндірілетін тағам өнім­дері көлемін арттыру және импорт­тық азық-түліктерді азайту – пан­демия кезеңінде ерекше сипат­тағы өткір мәселе. Бұл туралы Мемлекет бас­шысының Жол­дауында «Ауыл шаруа­шылығын дамытпай, бәсеке­ге қабілетті экономика құру мүмкін емес» деп айтқанын еске салды.

«Осы бағытта берілетін субсидиялау ережелері мал бордақылау орындарында бір мезгілде көп мөлшерде мал басының болуын талап етеді. Оның талаптарын кіші шаруашылық түгілі, ірі шаруашылықтардың өзі орындай алмай отыр», деді сенатор.

Депутаттың айтуынша, қол­да­ныстағы ережеде ірі қара малын бордақылау орындарында бір мезгілде 5000 бас малды ұстау қажет. Осы орайда, қатал конти­нен­талды, құрғақ климатты жағдайы­мен ерекшеленетін, ауыз су тапшы Атырау мен Маңғыстау облыстарының кәсіпкерлері бір мез­гілде 2000 бас ірі қара санын 500 бас­қа дейін түсіру туралы ми­нистр­лікке ұсыныс енгізгенін атап өтті.

 Жергілікті жерде шабылған шөп жеткіліксіз болуына байла­ныс­ты мал шаруашылығына қа­­жет­ті қоспа құрама жем мен азық­тық дән еліміздің астықты ай­мақ­­тарынан сатып алынып, тасы­мал­­данып жеткізіледі. Бұл фер­­мер­лерге қаржылай ауыртпа­лық түсі­реді. Депутаттың айтуын­ша, осы­ның бәрі шағын және орта биз­­нестің дамуына және аймақ­тар­­ды жергілікті ет өнімдерімен қам­­т­­амасыз етуге кедергі келтіріп отыр.

«Елімізде жаңа дамып келе жатқан кіші шаруашылықтарды көтеру және өзімізді таза сапалы ет өнімдерімен қамтамасызу ету үшін бордақылау алаңдарында бір мезгілде тұратын мал санын төмендету қажет деп санаймыз», деді сенатор.

Депутат Нұрлан Бекназаров Премьер-Министрге жол­дан­ған де­путаттық сауалында кө­мір­сутек­тер бойынша электронды аук­циондар ұйымдастыру тәрті­біне байланысты мәселелерді қозғады.

Оның сөзіне сай, елде шетелдік инвесторларға жер қойнауын пайдалану құқығын қайта сататын делдалдар көп. Сенатор жер қой­науын пайдалануға, оның ішінде шетелдік компанияларға берудің транспаренттік емес механизмін құру әрекеті қоғамдағы әлеуметтік шиеленістерге әкелуі мүмкін екенін жеткізді.

«Кодекс қабылданғаннан бергі 2,5 жылдан астам уақыт ішінде Энергетика министрлігі оны іске асыру үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерді дайындады және осы кезеңде көмірсутектер саласында бірде-бір конкурс өт­кен жоқ. Осылайша конкурс үшін жер учаскелерінің жасанды же­тіспеушілігі қалыптасып, нәти­же­сінде ел аймақтарына тартылатын инвестиция көлемі айтарлықтай төмендеді», деді Н.Бекназаров.

Сенат депутатының пікірінше, министрлік қабылдаған ережелерде іс жүзінде қатысушыларға ашық емес және тең емес жағдайлар жасай отырып, кәсіпкерлер үшін заңнамада көзделмеген шектеулер орнатылған. Қабылданған ере­желер Президенттің ашық Үкімет туралы, халықтың ақпа­ратқа қолжетімділігі, сыбайлас жемқор­лықты жою мақсатында мемле­кеттік ресурстарды қоғамдық бақылау туралы тапсырмаларына қайшы келеді. Сонымен қатар ережелердің кемшін тұсы көп.

«Электронды аукциондардың операторы ретінде жарғылық ка­питалында мемлекеттің қаты­суы бар коммерциялық ұйым таң­далды және оған мемлекеттік функциялардың бір бөлігі сеніп тапсырылды, оны беру заңмен қарастырылмаған. Сонымен бірге оператор алдын ала сатыларда, сондай-ақ аукцион кезінде болуы мүмкін теріс іс-әрекеттері үшін жауапкершілік тартпайды. Операторды сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық құрамы үшін жауапкершілікке тарту да күмән тудырады», деді Сенат депутаты.

Мемлекеттік органдардың басқару шешімдеріндегі және көмірсутектер бойынша электрон­ды аукциондар өткізу туралы шешім қабылдаудағы кемшіліктер әлеуетті және шынайы инвес­торлармен спекулятивті келісім­шарт­тар ұйымдастыратын түрлі дел­далдық және рейдерлік компа­ниялардың жандануына себепші.

Осыған орай сенаторлар Нұр­­лан Бекназаров, Қанатбек Сафи­нов және Ләззат Сүлеймен Үкімет басшысына жолдаған сауалында ең маңызды табиғи ресурстарды беру бойынша электронды аук­циондар кезінде қоғамдық бақы­лауды ұйымдастыру мақсатында сарапшылар мен қоғамды тарту қажетін атап өтті.

Құс тұмауы өршіп тұр

Сенатор Дүйсенғазы Мусин құс тұмауының экономикалық залалына алаңдаушылық білдірді. Себебі, елімізде құс етінің 45 па­йызы импортталатынын ескерсек, құс тұмауы салдарынан бұл көрсеткіштің өсетіні сөзсіз. Бұл отандық өнімдер бағасының қымбаттауына алып келуі мүмкін.

Екіншіден, мұның салдары үй құстарының иелеріне ғана емес, мемлекет тарапынан карантиндік және ветеринарлық-санитарлық іс-шараларды жүргізуді енгізуге ауру құстарды жоюға, жаппай вакцинациялауға, құс иелеріне өтемақы беруге мемлекеттік бюджетке қосымша салмақ түсіреді.

Оған қоса, депутат Ауыл шаруа­шылығы министрлігінің тиісті комиссиялары кей шаруа­шылықтарда құс шығынының технологиялық, өндірістік се­беп­терін анықтауда, құс тұ­мауы­нан өлген құстардың нақты санын есептеуде қателіктерді анықтағанын айтып отыр.

«Ауыл шаруашылығы ми­нистр­лігінің соңғы мәліметтері бойынша, Қазақстанның бірнеше өңірінің 117 елді мекенінде ін­деттен 576 мың бас әртүрлі құс өлген. Ал Қазақстан құс өсіру­шілер одағының мәліметтері бойынша, құс тұмауынан Солтүстік Қазақстан облысында 2 құс фаб­рикасында 768,8 мың бас және Қостанай облысында бір құс фабрикасында 360 мың бас құс шығыны тіркелген. Тек үш құс фабрикасында қырылған құстың саны 1 млн 128 мыңнан асқан», деді сенатор.

Осыған орай Д.Мусин құс тұмауының өршу себептеріне, тиісті ветеринарлық іс-шара­лар­дың орындалуына тексеру жүргізу, құстарға міндетті вакци­на­циялау үшін Қазақстан Респуб­ликасының қолданыстағы заңна­масына өзгерістер мен толық­тырулар енгізу, індет салдарынан жойылған үй құстары үшін на­рықтық құны бойынша өтемақы төлеу, жұмыртқа өндірудің көле­міне қарамастан, барлық құс фабри­калары үшін бірыңғай норматив белгілей отырып, субсидия­лау ережелеріне өзгерістер енгізу жә­не ветеринарлық препараттар­ды мемлекеттік сатып алуды оңтай­ландыру және үй құстарын сақ­тандыру бағдарламасын әзір­леуге қатысты өз ұсыныстарын жеткізді.