Бір қызығы, Айбек қылқаламынан туған құбылыстарға ұзақ қарап тұратын болсаңыз, әлдебір уақыттарда сол құбылыстар өзіңізге айналып кеткендей күй кеше бастайсыз. Бірте-бірте Бегалин бояулары сізге бұрыннан таныс сияқты болып шығады. Міне, өнер!
Әлемдік кескіндемелердің ең үздік жетістіктерін бойына сіңірген Айбек Бегалин батыс пен шығыстың көркемдік дәстүрлерін, олардың күрделі символикаларын бір уақытта синтездей білетін сезімтал суретші ретінде бізді өзіне бірден баурап әкетті. Қарапайым қылқалам шеберінің жұмыстарына осы тұрғыдан мән бермей өту мүмкін емес. Әрқайсысы жеке әлем сырлы бояулар сізді өзіне ә дегеннен қаратып алады. Жоғарыда да айтқанымыздай, оның виртуалды туындыларына неғұрлым ұзақ қарасаң, шығарманың мағынасына, құпиясына соншалық тереңдей беруге болады.
«Амазонка», «Жан», «Көкпар», «Уақыт машинасы», «Эдем», «Мегаполис» сияқты туындылары автордың кәсіби деңгейін көрсететін ғажайып еңбектер. Аталған картиналардағы символизм, метафора, ондағы уақыт пен кеңістік сізді міндетті түрде пікірталасқа шақырады. Ең бастысы, бұл бояуларға үңілу үлкен дайындықты қажет етеді.
Суретші құпиясының өзі сонда, оның еңбектеріндегі көп өрнектер көне рәміздерге сүйенеді, ал енді ондағы бейнелерге терең үңілетін болсаңыз адамзат тарихының тылсым қатпарлары жасырынған архетиптерге, мәңгі құпия тақырыптарға тап боласың.
Мәселен, «Еркек пен әйел» картинасынан ер мен әйелдің бастапқы архетипін байқасаңыз, ғарыш туралы миф мотивтерінен көбіне кеме образын көп көресің. Кеме – адамзат бастауындағы көне архетиптердің бірі екені белгілі. Кеме – өзгеріс архетипі. Дүниенің жаңару жыры да осы кеме туралы көптеген аңыз-әпсанамен тікелей байланысты. Бегалин бұл ретте «Арман кемесі» сияқты картиналарды осы тақырыптар негізінде өз зертханасына өзек етеді.
Жалпы, Айбек полотноларында абстрактіден ақиқатқа, неомодерннен дәстүрге оңай көшіп жүре беруге болады. Оның «Өмірден мән іздеген адам», «Көшпенділер», «Ақыл-ой» сияқты картиналарына қарап отырып автордың уақытпен қалай үндестік тапқанына еріксіз таңғаласың. Бегалин бедерлеген уақыт пен біздің уақыттың арасы жер мен көктей екенін біле тұрып, екі кеңістік арасын бөліп тұрған ешқандай кедергі жоқтығын сезінетінің ғажап. Бұл суретші талантының тамаша нәтижесі емей немене?! Уақыт туралы Айбек суретшінің өзі де: «Біз мына әлемге әсер ете алатын жалғыз ресурс ол – уақыт», деп тамаша түйін айтады.
Сондай-ақ біздің бүгінгі кейіпкеріміздің шығармашылық әлемінен этномәдени мәселелердің де майлы бояуларын көп кездестіруге болады. «Сұлтан Бейбарыс», «Тәттімбет», «Бүркіт», «Көкпар», «Күрес», «Көшпенділер» сынды картиналардан көне түркі әлемінің бай тарихын, олардың күрескер рухын, шерлі шежіресін бойында қазақ қаны бар кез келген қаракөз ұғады.
Осы жерде ерекше айта кететін бір жайт, Бегалин қылқаламындағы қылқұйрықтардың образы ешқандай суретшіде бұрын-соңды кездеспеген тың жаңалықтарға толы. Кескіндемешінің кенептерінде кісінеген көкмойнақ тұлпарлар жай ғана жануар емес, Ұлы дала төсінде мыңдаған жылдар бойы билік құрған, жарты әлемнің тарихын болат тұяқтарымен жазған тұлпарлардың рухы атой салып жатқан сияқты әсер қалдырады. Олардың дүниені көшіріп кісінеген даусын картинаның алдында тұрып естімеу мүмкін емес. Ойыңа ақын Жәркен Бөдештің «Қу бас аты» түседі.
О, қу бас ат,
Қу бас ат.
Қу бас ат.
Толарсағыңмен тусырылған
құмды асап.
О дүниеден кісінеші, күмбірлеп,
Бұ дүниеде қалайын мен мың жасап.
Бегалиннің байшұбарлары – біздің болмысымыз. Ата тарихымыздың алтын бастауынан су ішкен арғымақтардан айбарлы рух, асқақ мінез аңғарасың!..
Сөзіміздің басында да айтып кеттік, Айбек Бегалин кескіндемелеріндегі негізгі бағыттар реализм, фантастикалық реализм, неомодерн. Оны суретшінің картиналарымен «Жексенбі» және «Уақыт машинасы» рок-топтарының DVD дискілері безендірілгенінен-ақ байқауға болады. Философиялық және моральдық-этикалық өзекті мәселелерге арналған «бегалиграфия» техникасында графикалық сериялар сызған, қазіргі белгілі авторлардың шығармаларына иллюстрациялар жасаған, тарихи және мифологиялық тақырыптарға картиналар жазған, тарихи және заманауи қайраткерлердің портреттерін салған суретшінің еңбек жолы өнімді де өміршең дер едік. Туындылары КСРО Бүкілодақтық Көркемөнер академиясы диплом жұмыстарының көрмесінде, Репин атындағы Ленинград көркем академиялық институтының Бүкілодақтық академиялық еңбектер көрмесіне қойылған кескіндемеші Бегалин біз үшін кемел талант.
Бұл атап өткен бағыттардан бөлек А.Бегалин поэтикалық пейзаждардың да ауылына ат шалдырып тұрады. Оның әдемі натюрморттарынан нағыз талантқа тән тазалық лебі еседі.
А.Бегалин өзінің ішкі күйін «Жан» картинасында барынша жеткізгісі келеді. Картинаға қарап тұрсаңыз оның қанатты пегас сияқты қастерлі жаны дүниенің үстімен ұшып бара жатқандай көрінеді, бүкіл әлемді құшақтағысы келген таланттың тағдырын танисың!..
Айбек Бегалин қазіргі елордамыз, бұрынғы Цилиноград қаласында дүниеге келген таңғажайып туындыгер. 1963 жылы 13 қыркүйекте өмір есігін ашқан суретші туралы қысқаша айта кетсек, Н.В. Гоголь атындағы Алматы көркем училищесін 1983 жылы, В.И.Суриков атындағы Мәскеу мемлекеттік көркем институтының графика факультетін 1989 жылы тәмамдаған. Кескіндемеші-суретші, Қазақстан Республикасы Суретшілер одағының мүшесі, Көркемөнер академиясының корреспондент-мүшесі деген бірлі-жарым атағы болмаса бұл кейіпкеріміздің біз ойлағандай мақтау-марапаты көп емес.
Әрине кез келген талант мақтау-марапаттан әлдеқайда биік жаратылатыны белгілі. Уильям Шекспир «Мен әрдайым өзімді бақытты сезінемін, неге екенін білесің бе? Себебі мен ешкімнен ештеңе күтпеймін, күту адамды ауруға шалдықтырады. Арзан атақпен өзімнің қымбат өнерімді қорлағым келмейді» депті.
Айбек Бегалиннің қарапайым қоңыр тіршілігінен біз осындай бекзат болмысты аңғардық.
