Ахуалың қалай, ауылдағы ағайын?

Ауылда тұрады демесеңіз, қазір тұр­мысы мен табысы қала­дағылардан кем түспейтіндердің қатары қалыңдап келеді. Яғни жұмыс істеймін деген адамға ауылда да мүмкіндік көп. Кәсібін аяққа тұрғызып алғанша мемлекет тара­пынан берілетін жеңілдіктер де бар­шылық. Қайтарымсыз грантқа ие болғандар, өз ісін одан әрі өркендету үшін жеңілдетілген жолмен несие алушылар аз емес. Мысалы, Түлкібас ауданында 600-ден астам тұрғын мемлекет­тен қайтарымсыз грант алған. Оның 98-і үй іргесіндегі жерін жы­лыжайға айналдырса, қалғандары да берілген жеңілдікті тиімді пайдаланып, бизнес-жоспарларын жүзеге асыруда.

Арыс қаласының тұрғыны Жадыра Дүйсенхан «Бизнестің жол картасы-2025» мемлекеттік бағ­дарламасы аясында 4,5 млн теңге көлемінде қайтарымсыз грант алған. Кәсіпкер құрылысшыларға қол­ғап тігумен айналысады. Бүгін­де отбасылық бизнесін ұлғайтып, төрт адамды жұмыспен қамтып отыр.

Кентау қаласына қарасты Оран­ғай ауылының «Аруана» шаруа қожалығы мемлекеттік бағ­­дар­лама аясында 19 млн теңге көле­мінде төменгі пайызбен несие алып, 10 түйе сатып алған. Екі жыл­да Ойсылқара тұқымын бес есе көбейткен. Шаруа қожалығының басшысы Бақытгүл Қасымбекова көпшілік түйе сүті мен етінің емдік қасиетін сезінгендіктен, сұраныс та артқанын айтады.

Кентау қаласына қарасты ауыл­дар­да түйе шаруашылығымен айналыса­тындардың қатары былтыр отыз пайызға артқан.

Түркістан облысы әкімінің бас­пасөз қызметі хабарлағандай, өңірде 150 мыңға жуық кәсіп­кер тір­­келген. Бүгінде «Қарапа­йым зат­тар экономикасы» бағ­дар­ла­масы бойынша 24,4 млрд тең­ге­ге 246 жоба қаржы­лан­дырылса, 5 млрд теңгеге 29 жоба мақұлда­нып, жүзеге асыру жұмыстары қолға алынған. Одан бөлек, 6 млрд тең­геден астам қаржыға та­ғы 27 жобаны іске қосу көзделіп отыр.

Таудан бастау алатын Сай­рам­су өзенінің қос қапталына қоныс­танған ауыл көп. Мысалы, өзен жағалай орналасқан Төлеби ауданы Көксәйек ауылдық округіне қарасты Қазақстан, Жіңішке, Ал­тынбастау және Көксәйек елді мекенінде 2 500-ге жуық түтін бар, тұрғындар саны 13 300-ден асады. Аудан әкімдігінің деректеріне жү­гінсек, тұрғындардың 7650-і экономикалық тұрғыдан белсенді азаматтар санатына жатады. Жал­пы жер көлемі – 21 631 гектар. Оның ішінде ауыл шаруашылығы мақ­сатындағы жер көлемі 15 600 гектарға жуықтайды. 9 мың гектардан астам ал­қап­қа егін егілсе, 1739 гектары – жайы­лым. Суар­малы алқап 1 200 гектардан аса­ды. Бау 158 гектар болса, өндіріс­тік аумақ 56 гектарды, ал үй жа­нындағы бау-бақ­ша көлемі 269 гектарды алып жатыр.

Ауылдарда табысы тұрақты мұғалім мен денсаулық саласы қызметкерлерінен бөлек, жақын маңайдағы мекемелерге қаты­нап жұмыс істейтіндер аз емес. Елі­міздегі үшінші мегаполис – Шымкентке барып-келіп жұмыс істейтіндер де жет­кілікті. Ауылда кәсіп ашып, шаруасын дөңгелетіп жүргендер де баршылық.

«Ауылда тұрып, жұмыс жоқ деу ақылға сыймайды, дейді ауыл әкімі Айтжан Қабылбеков. – Пан­демияға байланысты біраз кәсіп­керлік нысандардың жұмысы едәуір баяулап, кейбірінің жұмысы тіпті тоқтап қалғаны да рас. Алай­да талпынған жастарға әр уақытта екі қолға бір күрек табылады. Мысалы, жергілікті кәсіпкер Ерлан Әділбековтің наубайханасы бар. Кәсіпкер Әбдіжан Әскеров әйелі Лолахан екеуі аудан орта­лығында бір айдай оқып, көктемде нан пісіріп, сатуды жолға қойды. Ұнды аудандағы «Ақ маржан» диірменінен алады. Тәулігіне 300-ге дейін нан пісіреді. Үш адам­ды жұмыспен қамтып отыр. Мұн­дай наубайхана Көксәйекте бір­нешеу. Бәсекелестік күшті. Сон­дықтан нанның сапасына ерекше көңіл бөлінеді. Орталық болған соң мұнда жеңіл автокөліктерге сервистік қызмет көрсететін нысандар да жеткілікті. Біреуі шина жөндеумен шұ­ғылданса, екіншісі мотор майын ауыс­тырады. Келе­сісі жүріс бөліктерін жөн­дейді. Қа­ладағыдай көлік жуатын орындар да ашылған».

Көксәйекте 5 отбасы 555 мың теңге­ден қайтарымсыз несие алып, өз кәсіп­терін ашқан. Оның бірі қаржыны дүкен жұмысын жақсартуға жұмсаса, екіншісі тігін машиналарын алып, арнайы цех ашпақ. Үшіншісі, базардан мал сатып алып, бордақылауға қойған. Сауын сиы­р­лары да бар. Сауған сүттерін «Фудмастер» компаниясына өткізеді. Бұл жауап­кершілігі шектеулі серіктестігі халық­аралық стандартқа сай өнім шығарып, еліміздің түкпір-түкпіріне жөнелтуде.

Көксәйектіктердің бос уақы­тын тиім­ді пайдалануына да жағ­дай жасалуда. Ауылда көлемі 30х50 метр болатын футбол алаңы биыл пайдалануға берілмек. Бұл үшін аудан бюжетінен 13 млн 234 мың теңге бөлініпті. Балабақша жанынан бүлдіршіндер ойнайтын алаңша жабдықталған, 100 орынды бастауыш мектеп ғимараты пай­далануға берілген.

Ауыл әкімі үлгі ете айтқан тағы бір кәсіп­кер Қазақстан ауыл­ындағы Қам­б­ар Наралиевтің жа­нар-жағармай станса­сы бар. Ал Жомарт Аманжолов қыл­шық жүн­ді қой өсіруде. Уақ малды семір­тіп, сойып сатады. Еркебай Ережепов Сай­рамсу өзенінің жағасынан 2 гектар жер алып, шабақ, балық өсіруді көздеп отыр.

Былтыр ауылдық округ бо­йынша 800 млн теңге инвестиция тар­ту жоспарланған екен. Алай­да ін­дет­ке байланысты кей кә­­сіпкерлер бизнес-жоспарларын жүзеге асыра алмапты. Деген­мен өткен жылы 650 млн тең­­генің жұмысы атқарылған.

Сарыағаш ауданында да тұр­­ғындар­дың жұмыспен қам­тылуы басты назарда. Бұл орайда «Еңбек» мемлекеттік бағдар­ламасы шеңберінде өткен жылы 8 мыңнан астам азамат жұмыспен қамту шарасына қатысқан. Кә­сіп­керлікті дамыту бойынша «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасына білім алуға 2 мыңға жуық азаматқа жолдама беріліп, «Бизнес Бастау» жобасы аясында білім алған. Онлайн форматта оқыған 200-ге жуық азаматқа сертификат табыс етілген. 100-ден астам сарыағаштық 513 мың теңгеден шағын несие алса, 9 азамат жаңа жұмыс орнын ашыпты. Жаңа бизнес жобаларын жүзеге асыру үшін 847 азаматқа 470 млн теңге мемлекеттік грант бөлінген. Биыл «Еңбек» мемлекеттік бағ­дар­ламасы шеңберінде 200 тұрғынды әлеуметтік жұмыс орындарына, жастар практикасына – 420, қо­ғамдық жұмысқа 1200 адамды орналастыру жоспарланған. 200 азаматқа мемлекеттік грант берілмек.

Руханияттың темірқазығы, ұлттық құндылықтардың алтын бесігі, береке мен байлықтың бас­тауы – ауылда бүгінде төрт түлігін түлетіп, егістігін жайқалтып, шаруасын өрге сүйреп жүргендер қатары көбейе түскен. Бұл орайда мемлекеттік бағдарламалардың ықпалы мол. Нарық талабына бе­йімделе алмай, істің көзін таппай, басқа да себептермен тұрмысын нашарлатып алған­дардың да ба­ры жасырын емес. Дегенмен ауыл – бүтін бір елдің асыраушысы, қайнаған еңбектің қайнар көзі іспетті.

Түркістан облысы