Руханият • 12 Наурыз, 2021

Олжас Сүлейменов – ХХІ ғасыр адамы

2256 рет
көрсетілді
9 мин
оқу үшін

2021 жылы 12 наурызда Еуразия ұлттық университеті филология факультетінің шетел филологиясы кафедрасының мұрындық болуымен ұлы тұлғаның туғанына 85 жыл толуына арналған «Олжас Сүлейменов – ХХІ ғасыр адамы» тақырыбында халықаралық ғылыми-әдістемелік вебинар өтті, деп хабарлайды Egemen.kz университеттің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

Олжас Сүлейменов – ХХІ ғасыр адамы

Бұл іс-шара шынымен де тарихи болды, өйткені оған Қазақстанның 8 аймағынан тыңдаушылар ғана емес, сонымен бірге ресейлік әріптестер және де Олжас Сүлейменовтің өзі қатысты. Интернеттегі платформа әйгілі жазушы мен ақынның шығармашылығы бойынша зерттеушілер мен сарапшыларды біріктірді, оны «Саз кітабының» француз аудармашысы Леон Робель «Гилгамештің, Гюго мен Хлебниковтың мұрагері, ізбасары» деп атады. Шынында лайықты баға және үлкен әдеби жетістік.

Модератор – кафедра меңгерушісі, профессор А.Е.Бижкенова вебинарды ашып, іс-шараның маңыздылығы мен өзектілігін, әсіресе әдебиетті зерттейтін және белгілі қазақстандық ақынның шығармаларын ғылыми зерттеулерде планетарлық масштабта қолданатын филологтар үшін ерекше атап өтті. Олжас Омарұлы туралы көп айтуға болады, ол әйгілі және аңызға айналған тұлға, жазушы, ақын, керемет лингвист, қоғамдық және саяси қайраткер, Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі. Олжас Омарұлы 85 жасқа толады. Барлық жиналғандардың атынан іс-шараның басты себепкеріне ұзақ жылдар денсаулық пен шығармашылық ұзақ өмір тіледі.

Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ ректорының атынан проректор Дихан Қамзабекұлы сөз сөйледі. Дихан Қамзабекұлы қазақ әдебиеті саласының маманы және жазушы-әдебиеттанушы бола отырып, Олжас Сүлейменов поэзиясы тілінің ерекшелігін, оның шығармашылығының патриоттық пафосының жастарды тәрбиелеу үшін маңыздылығын баса айтты. Проректор Олжас Омарұлын туған күнімен құттықтап, ұзақ жылдарға береке-бірлік тіледі. Терең құрмет белгісі ретінде Дихан Қамзабекұлы Олжас Сүлейменовтің қазақ тіліне аударылған өлеңдерін оқыды.

Содан кейін сөз Олжас Омарұлы Сүлейменовтің өзіне берілді. Атақты қонақ өз сөзінде күлімсірей отырып, ол енді 21 ғасырдың адамы емес, 20 екенін айтты, өйткені оның барлық шығармашылық қызметі өткен уақытқа тиесілі және шығармашылықта оның жанында жүрген адамдар да сол жерде қалды . Оның құрметіне осындай іс-шара ұйымдастырғаны үшін жылы лебіздері шын мәнінде әкелік сипатта болды. Ұлы жазушы мен ақынды тыңдау күгде тыңдау мүмкін емес, сондықтан да вебинардың барлық қатысушылары Олжас Омарұлын ой елегінен өткізіп, оның әр сөзін мұқият тыңдаудың сәтті мүмкіндігіне ие болды.

Олжас Сүлейменовтің белгілі қанатты сөздерінің арасында «әр адам үшін өз жұмысының нәтижелері туралы білу маңызды» деген сөздер бар, сондықтан модератор атап өткендей, бұл автордың кітаптары студенттер мен оқытушыларға арналған Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті атап айтқанда, шетел филологиясы кафедрасы вебинардың есептерінде келтірілген ғылыми зерттеулердің нақты көзі. Бұл жазудың нәтижесі.

Вебинардың тағы бір құрметті қонағы – Совет заманынан бері танымал публицист, мемлекетаралық «Мир» телерадиокомпаниясының негізін қалаушы, 300-ден астам ғылыми және публицистикалық мақалалардың авторы, сценарист, Қазақстан ұлттық жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі Шалахметов Ғаділбек Минажұлының сөйлеген сөздері қызықты болды. Олжас Омарұлының досы әрі әріптесі ретінде Ғаділбек Минажевич өзінің әйгілі замандасынан көп нәрсе үйренетінін, оны әділеттілігі мен әлемге байсалды көзқарасы үшін, сондай-ақ өзінің сарқылмас патриотизмі мен туған жеріне деген сүйіспеншілігі үшін құрметтейтінін баса айтты. Ол О.Сүлеменовтің өлеңдерін жатқа айтып берді.

Вебинардың баяндамалары шетел филологиясының 3 курс докторанты Әубәкір Самалдың «Олжас Сүлейменов қазіргі заманғы қазақстандық ақындар ағынында» тақырыбында өзінің ғылыми зерттеулерін ұсынған сөзімен басталды. Баяндамада автор Мұқағали Мақатаев, Тұманбай Молдағалиев және басқа бірқатар авторлар мен Олжас Сүлейменов сияқты жетекші ақындар арасында параллельдер жүргізді. Өлең түбегейлі ерекшеленгенімен, тақырыпта көптеген ұқсастықтар бар. Және мәнерліліктің ырғағы, өлшемі және мәнерлі күші.

Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ филология ғылымдарының докторы, профессор Серік Шешімбайұлы Таханның баяндамасы ғылыми көзқараспен және зерттеу тәсілдерінің тереңдігімен ерекшеленді. Ол Олжас Сүлейменов шығармашылығы аясындағы түркі тақырыбы бойыншабаяндама жасады. Олжас Сүлейменовтің негізгі еңбектері кәсіби талдауға ұшырап және поэтикалық мәтіндердің концептуалды және денотаттық кеңістігіндегі негізгі басымдықтар анықталды. Негізгі мотив – Дала. Поэтикалық дүниетанымды баяндаудың бүкіл тұжырымдамасы оның айналасында құрылған. Бұл сонымен қатар автордың өзінің адамдық миссиясы туралы жеке көзқарасы ретінде қарастырылады.

Бұдан кем емес қызықты әрі тартымды баяндама аль Фараби атындағы ҚазҰУ жалпы тіл білімі және әлем тілдері кафедрасының меңгерушісі филология ғылымдарының докторы, профессор Гүлмира Баянжанқызы Мадиеванікі болды. Баяндама: Олжас Сүлейменов: сөздің этимологиясына атты тақырыпта сөйледі. Олжас Омарұлыны тыңдаушыларға сөзді, оның рөлін, функциясын және орасан әсер етуші күшін түсінетін лингвист ретінде ашты. О.Сүлейменов, лингвистикадағы археолог сияқты, ауызша белгілердің тамырларына, олардың шығу тегіне терең бойлайды. Сонымен қатар, білімі бойынша лингвист болмаса да, ол дамудың болжамдарын жасау үшін негізгі принципті қараудың қаншалықты маңызды екенін түсінеді. Этимология дегеніміз - оқыту мен үйретуді қажет ететін ғылым. Өкінішке орай, бүгінде университеттерде филология факультеттерінде этимология кафедралары жоқ және бұл мамандық еш жерде оқытылмайды. Спикер лингвистикалық ғылымның жаңа саласы – лингвистикалық археологияны құрудың ерекше маңыздылығына тоқталды.

Шетел филологиясының жас ғалымы, магистрант Сарлыбаева Аида көрермендерге Олжас Сүлейменов поэзиясына американдық көзқарас тақырыбында тамаша аналитикалық шолуды ұсынды. Баяндамада АҚШ-тың Аризона университетінің доценті Наоми Куффидің «Жер, адамға тағзым» поэмасы бойынша зерттеулері, Калифорния университетінің профессоры Беркли Х.Рамның «Аз және Мен», «Балшық кітап» кітаптарына зерттеулері қамтылды; және Олжас Сүлейменовті Эрнест Хемингуэймен салыстырды. Американдық зерттеулер тұрғысынан қазақ ақыны шығармаларының рөлі қазақ әдебиеті призмасы арқылы ұсынылатын көркем-поэтикалық, этномәдени, тарихи, философиялық, социолингвистикалық, психолингвистикалық, идеологиялық факторлардың күрделі кешенінде жатыр.

Ресей ғалымы, филология ғылымдарының кандидаты, Акмулла атындағы БМПУдің роман-герман лингвистикасы және шетел әдебиеті кафедрасының доценті Мария Сергеевна Рыбинаның «Олжас Сүлейменов« Игорь жорығы »авторлығы туралы пікірталаста» атты баяндамасы ақпаратқа толы болды. Бұл тарихи шығарманың шығу тегі туралы даулар 200 жылдан астам уақыттан бері жалғасып келеді. Мәтінде кірме сөздер бар ма, бар болса, еуропалық немесе әлі де түркі тілдерінен алынған ба, қазіргі мәтінтану, этимология, тілдер тарихы алдында тұрған және терең сараптаманы қажет ететін жұмбақ болып қала береді. Бірақ бәрібір, 20-шы ғасырдағы белгілі лингвистердің көпшілігі (Р. Якобсон, Ю.М. Лотман, Д.С. Лихачев) бұл мәселе бойынша өз үкімдерін жариялады.

Соңғы баяндамашы шетел филологиясының жас ғалымы, магистр Санжар Сапабеков: Олжас Сүлейменовтің Қазақстан постмодернизміндегі шығармашылығы атты тақырыпта сөз қозғады. Санжар постмодернизмнің шығу тегі мен белгілері критерийлеріне әдеби бағыт ретінде жан-жақты шолу жүргізді. Постмодернизмнің белгілерін анықтау мақсатында Олжас Сүлейменов шығармаларының құрылымын зерттеуге тырысу, мәтін ішінде ерекше поэтикалық екпіндердің болуын дәлелдеуге және белгілі бір дискреттілік деңгейлерін автордың шығармашылығымен жас зерттеушінің ерекше еңбегі деп айтуға болады.

Қорытындылай келе, Ақмулла атындағы БМПУ роман-герман лингвистикасы және шетел әдебиеті кафедрасының меңгерушісі профессоры Т.А.Буркова (Уфа), Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ-дің шетел филологиясы кафедрасының профессоры Г.К.Сарсикеева пікір таласта өз ойларымен бөлісті. Екі әріптес те ғылыми форумның өзектілігін, ұсынылған баяндамалардың жоғары деңгейін және іс-шараның жақсы ұйымдастырылуын қолдады, сол үшін кафедраға ризашылықтарын білдірді.

Олжас Омарұлы Сүлейменовтің және ЮНЕСКО-ның қамқорлығындағы Халықаралық мәдениеттерді жақындастыру орталығының атынан модератор – бөлім меңгерушісі А.Е.Бижкенованың атына Вацап-мессенджері арқылы вебинардың жоғары деңгейі үшін алғыс білдірілді.

Шетел филологиясы кафедрасы осы іс-шарамен белгілі замандас, поэтикалық данышпан, аңызға айналған тұлға Олжас Омарұлы Сүлейменовтің 85 жылдығына арналған мерекелік іс-шаралардың жалпы қазынасына өз үлесін қосады!