Бір замандары айбыны асқақ, жұртын бастап жүретін небір ұлы тұлғаларды түлеткен, кейін құбыласы қырық құбылған саясат тұсында жүндей түтілген қазақтың ұлттық мінезі “Тек азат халықта ғана ұлттық мінез болды”, деп Жермена де Сталь айтқандай, тәуелсіз жылдары бой тіктеп, сен кімсің дегендерге, мен Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің ұрпағымын дейтін дәрежеге жеттік. Сол үш ұйытқының арғы-бергі жағындағы тарихымызды таразылауды қолға алып, біраз игілікті шараларды іске асырдық. Соның бір әдемі көрінісі, күні кеше Президенттік мәдениет орталығында өткен тума талант, тұғыры мықты азамат, айтулы суретші Тоқболат Тоғысбаевтың “Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би портреттері” триптігінің және италиялық суретші Джузеппе Кастильонидің “Қазақстанның Цинь императорына сәйгүлік сыйлауы” атты картина негізінде Асейн Жұмабеков салған туындысының тұсаукесер рәсімі дер едік.
Тұсаукесер рәсімінде алғашқы сөзді орталық директоры Мырзатай Жолдасбеков алып, игілікті шара туралы жан-жақты мәлімет берді. Қазақ халқының ешбір ұлт пен этносқа ұқсамайтын өзіндік салт-дәстүрін тізбелей айтып, мұражайда “Алтын адамдардан” өзге, алпыс екі аттың алтын, күміспен әшекейлеген ер-тұрманының тұрғанын, өзге де жәдігерлердің сақталғанын және басқа да құндылықтардың ерекшелігіне, Тоғысбаевтар әулетінің дарын-қарымына тоқтала келіп, сонау ХҮІІІ ғасырдан жеткен суретті елге жеткізген қазақтың көзі ашық, көңілі ояу тарихшы қызы Меруерт Әбусейітованың зеректігіне шынайы ризашылығын білдірді. Ал осы жұмыстың атқарылуына қаржылай көмек көрсеткен атымтай жомарт меценат, тарихи дүниелерді музей қорына сыйға тартқан Мүсілімбай Дайырбеков өмір бойы үш бидің рухына басын иіп келе жатқанын, жазықсыз жапа шеккен тұста аруақтарына сыйынып қатерден аман қалғанын тебірене тұрып айтса, тарихшы Бақыт Еженхан италиялық суретшінің еңбегі бұрын кітаптарда ғана көрініс тапса, енді қайта жаңғырып, мұражайда жұрт игілігіне айналатынын жеткізді. Қазақтың ақиық ақын қызы Фариза Оңғарсынова тәуелсіздіктің қадір-қасиетінің өзі осыдан көрініп отырғанын, үш бидің атын бір кездері сыбырлап айтсақ, енді асыл бейнесі керегемізден көсемдерді ығыстырып орын тапқанын, ұлт тарихын өзіміз ғана біліп қоймай, қызыл-жасыл дүниенің жетегінде жүрген кейінгі жасқа ұғындыру керектігін тілге тиек етті. Сенатор Өмірбек Байгелди ата-баба тағылымына адал болу жөніндегі тереңнен тартқан кесек-кесек ойларын нақты дәлел-дәйектерге жүгініп ортаға салды. Қазірдің өзінде төрткүл дүниеге танылып үлгерген атақты суретші, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Ерболат Төлепбай қазақ өнерінің арғы-бергі тарихын барлай келіп, ел саясатының символы осы үш би екенін, қай туынды да құнды болып есептелетінін, ұлтымыздың ұлылығын әлемге танытқан “Алтын адамды” жасаған суретші аты белгісіз болып қалған өзге емес, өз бабамыз, деген сөзді қадап айтты.
Ақ матамен көмкеріліп тұрған үш бидің портреттерін ашу құрметін Парламент Сенатының депутаттары Қуаныш Сұлтанов, Әділ Ахметов және қоғам қайраткері Әлихан Бәйменов атқарса, “Қазақтардың Цинь императорына сәйгүлік сыйлау” атты картинаның лентасын “Нұр Отан” ХДП-ның Астана қаласы бойынша филиалы төрағасының орынбасары Әмірхан Рақымжанов, Парламент Сенатының депутаты Өмірбек Бәйгелди, Жоғарғы Соттың төрағасы Мұсабек Әлімбеков қиды. Бұдан кейін ел азаматтары үш биге құран оқытып, ас берді. Жақсы іске жанашырлық танытқан азаматтарға сый-сияпат жасап, құрмет көрсетті. Айтыс өнерінің айтулы өкілі Аманжол Әлтаев үш биге арнаған толғауында: “Білсеңіздер үш биім емес пе еді, жеріме абақтыны салдырмаған”, деп артынан “Ұлтарақтай жерімді сатқызбаған... Толик, Коля көбейген бұл заманда, Үш биді ардақтайтын балаң болсын, Ұрпағының кеудесінде қоңыраудай, Төле, Әйтеке, Қазыбек сыңғырласын”, деп бабалар өсиеті бірлік болған өлең жолдарымен нөсерлетіп жіберді.
Сүлеймен МӘМЕТ.