Ішкі тұрақтылық һәм орнықты даму

Егемен елі­міздің 30 жылдық тарихын тар­қа­тып, жеткен жетіс­тіктерімізді тү­ген­дедік. Әлі де атқарылар шаруа мен жос­пар көп, бағыт, мақсат-мін­дет­тер айқын. Ел іргесін бекі­тіп, тәуел­сіздікті нығайта түсу жо­лындағы бағыт-бағдарлар, қа­дам­­дар нақ­тыланды.  

 Мәжіліс жаңарды

Жыл басы Қазақстан Парла­менті Мәжі­лісі мен жергілікті өкілді орган – мәс­лихаттардың сайлауымен бас­­талды. Нәти­жесінде, Парламент Мә­жілісінің VII шақырылымына 7 пайыз межені бағындырған үш саяси партия өтті. Олар Nur Otan партиясы, Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясы және Қазақстан халық партиясы. Пар­ла­менттік тәжірибеде алғаш рет пар­тиялық тізімге әйелдер мен жас­тар үшін 30 пайыздық квота енгі­зілді. Мәслихат сайлауы да бі­рінші рет партиялық тізім бойын­ша өтті. Бұл шешімдер елдегі сая­си партиялардың бәсекесін арттырып, оң өзгерістерге бастайды деген сенім мол.

Жалпы, сайлау науқанының тар­тысты болғанын, саяси пар­тия­лардың белсенділігін атап өту керек. Мұны Президент Қа­сым-Жомарт Тоқаев та раста­ды. Мемлекет басшысы VII ша­қы­­ры­лымдағы Парламенттің бірін­ші сес­сиясының ашылуында сөйлеген сөзінде сайлау науқаны карантин шектеулеріне қарамастан, тартыс­ты әрі бәсе­кеге толы болғанын жет­­кізді.

Елімізде жүріп жатқан рефор­ма­лардың маңызды бөлігі саяси жаңғыруға бағытталғаны белгілі. Ал осы тұста ел Парламентіне ар­тылған сенім зор. Қасым-Жомарт Тоқаев өз сөзінде ұзақ мер­зімді жетістікке жетудің бас­ты шарты – реформаларды сапа­лы заңдар арқылы жүргізу деген еді. 

 Алғаш рет ауыл әкімдері сайланды

Жүргізіліп жатқан саяси ре­фор­малар «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырым­да­масын жүзеге асыруда үлкен рөл ойнамақ. Себебі өзгеріс жер­­гілікті орындарда, ауыл, ау­дан­­­­дарда бастал­уы керек деген пікір бар. Сол се­бепті де елі­міз­де алғаш рет ауыл әкімде­рін ті­ке­лей сайланды. Бұл биыл­ғы сай­лау жүйесіне енген жаңа­шыл­дықтардың бірі болды. Себе­бі елдегі демократияны ны­ғай­ту үшін әрдайым өзгеріс пен даму қажет екені анық. Ауыл әкімін ауыл халқы таң­дау керек деген шешім жақсы қабыл­данды. Жалпы, бұл бастаманы ел Президенті былтырғы халыққа Жолдауында көтерген-ді. Қасым-Жомарт Тоқаев бұл саяси шара, ең алдымен, ауыл тұрғындарының мүддесі үшін жаса­лып жатқанын жеткізді. Бұл – елдегі саяси реформаларға сер­пін беріп қана қоймай, шалғай елді мекен тұрғындарын ел бас­қару және шешім қабылдау үде­­­рі­сіне тартуды көздеген ша­ра. Қазіргі ауыл әкім­де­рінің 50 пайы­зы жаңадан сайлан­ды. Мем­лекет басшысы VII ша­қы­рылымдағы Парламенттің бі­рін­ші сессиясындағы сөзінде ауыл әкім­дерін сайлағаннан кейін аудан әкімдерін сайлауға көшуге бо­ла­ды дегені есімізде.

Саяси реформалар легі мұ­ны­мен тоқтамайтын секілді. Жа­қын­да Президент көмекшісі Ерлан Карин бұл үрдіс келесі жылы да жал­ға­сатынын жеткізді. «Жалпы, Пре­зидент ұсынған барлық саяси жаңашылдықтар бо­йынша ауқымды әрі жоспарлы жұмыстар жүргізіліп жатыр. Сондықтан саясат және құқық қорғау салаларында нақты өзге­ріс­терді жүзеге асыру бағыты 2022 жылы да сақталады», – деп жазды Е.Карин Telegram каналында.

Сондай-ақ Сайлау туралы заңға енгізілген өзгеріс­тер қа­тарында сайлау бюллетень­дерінде «Бәріне қар­сымын» деген бағанның бекі­тіл­уі де бар. Бұл саяси партия­лар­ға ға­на емес, Үкімет, саясаткер­лер мен әлеуметтанушылар үшін электораттың көзқарасын анық­тау­ға көмектесетін тетіктердің бірі болса, ел тұрғындары үшін аза­маттық ұстанымын біл­­­ді­­руге мүм­кіндік бермек. Сондай-ақ осы­ған дейін сай­лау­ға немқұрайды қараған азамат­тардың сайлау учас­ке­сіне келуіне, сайлаушылар арасында белсенділікті арттыруға да сеп болмақ.

«2021 жыл еліміз үшін кезекті реформалар жылы болды. Әуел бастан саяси блок пен құқық қор­ғау проблематикасы қарқынды өзге­рістердің саласына айналды», деді Е.Карин.

Жоғарыда депутаттық мандаттарды бөлу кезінде әйелдер мен жастар үшін 30 пайыздық квота заңнамалық түрде бекі­тіл­генін атап өттік. Мемлекет бас­шысы сондай-ақ ерекше мұқ­таж­дықтары бар адамдарды қоса отырып, партиялардың сайлау тізімдеріндегі азаматтардың кво­­та­сы санаттарының тізбесін кеңей­туді ұсынды. Аталған нор­ма­лар бойынша заң жобасы да әзірленді.

Биылғы Жолдауда сондай-ақ жергілікті биліктің жұмысын жақсарту мен халықпен байланысын арттыруға бағытталған бірқатар ұсыныс айтылды. «Ха­­лық үніне құлақ асатын мем­ле­кеттің» басты қағидаты – мем­лекеттік аппарат азаматтар мүд­десі үшін жұмыс істеуге тиіс. Бұл бірінші кезекте жергілікті билікке қарата айтылып отыр», деп атап өтті Мемлекет басшысы.

Президент әкімдіктердің ха­лық­­пен қарым-қатынасына, олар­­дың мәселесін шешуге қатыс­ты сын да айтқан еді. «Тұрғын­дар­мен тікелей қарым-қатынас жасап, олардың проблемаларын шұғыл шешумен дәл осы әкімдіктер ай­на­лысады. Бірақ әрдайым осы­­­­лай болып жатқан жоқ. Жо­ға­­ры басшылықтың өңірлерде қабылданған шешімдерді тү­зе­туін­е, тіпті кейде солардың орнына шешім қабылдауына тура келеді», деді Президент халыққа Жол­дауында. Биыл елдің наза­рын аударған кейбір өңірлік мәсе­ле­лердің Президенттің пікір біл­діріп, тапсырма бергенінен кейін ғана шешілуі бұл мәселенің өзекті екенін және шешімін бір жылда табу мүмкін емес екенін көрсеткендей. Сол себепті өңірлік саясатты жетілдіру бойын­ша ма­ңыз­ды қадамдар келесі жылы да жалғасын табуы заңды. Мемлекет басшысының «Түрлі деңгейдегі әкімдердің батыл әрі дербес қадам жасауға қабілеті жетпей жатады. Олар ор­талыққа жалтақтап жұмыс іс­тейді», деуі жергілікті билік өкіл­­де­­ріне қа­тысты айтылған маңыз­ды сында­рының бірі болды.

 Саясаттағы сабақтастық

Елдегі айтулы саяси оқи­ға­лар­дың бірі Nur Otan пар­тия­сының төра­ғалығына қа­тыс­ты болды. Қа­зақ­станның Тұң­ғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Nur Otan партиясы төрағасы өкі­лет­тігін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевқа беру туралы шешім қабылдағанын жариялады. Партияның негізін қалап, 30 жыл бойы төрағалық еткен Елбасының бұл шешімі қоғамда жақсы қабылданды.

«Нұрсұлтан Назарбаев алда­ғы 30 жылдың ішінде көпте­ген жетістікке қол жеткізе алатын­ды­ғымызға сенім білдірді. Сол жетіс­тік­термен қатар елдегі бей­­бітшілік пен тұрақтылық та қатар дамуға тиіс. Елбасы атап өткен басты тезис­терді жүзе­ге асырудың қада­мы ретінде сая­­си билік транзитінің бейбіт түрде өтуіне куə болып отырмыз. Оның дəлелі Елбасы Nur Otan партиясының төрағалығын Президентке беріп отыр. Партия тізгінін Президенттің алуы – ел билеу саясатының бірізділікпен жалғасуының белгісі», деп атап өтті Қазақстан Президенті жанындағы Қазақстан стратегия­лық зерттеулер институты Әлеу­меттік-саяси зерттеулер бөлімінің басшысы Индира Рыстина.

Қазақстан ұстанған саяси жаң­ғыру бағыты бойынша биыл атқарылған жұмыстың бір­қа­тарын атап өттік. Еліміздің сая­си құрылымын жетіл­ді­ру бойын­ша жұмыс келесі жылы да жалғасатынын Мемлекет басшы­сы Қасым-Жомарт Тоқаевтың ха­лық­қа Жолдауында нақты айтты. Бұл бағыттағы жұмыстардың бір бөлігі Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі шеңберінде жүргізілетіні белгілі. Биылғы жаңашылдықтар демократия құн­дылықтарын ны­ғай­туды көздейтін жасампаз мемлекеттің, саяси жүйе­нің айқын бағыт-бағдарын көр­се­т­кендей.