Бастапқыда жұмысқа қызу қарқынмен кіріскен нысандар қазіргі кезде жүрісінен жаңылғандай қалып танытып отыр. Облыс әкімі Бердібек Сапарбаев «Халыққа өтірік әлеуметтік дүкендердің керегі жоқ» деп, талай рет тиісті басшылардың жұмысын сынға алған. Алайда айтылған сыннан да нәтиже шығып жатқан жоқ.
Аймақта соңғы уақытта әлеуметтік маңызы бар бес тауар түрінің бағасы да шекті көрсеткіштен жоғары болған. Бұл да әдетте қарапайым халықтың қалтасын қағатын жайдың бірі. Десе де, көпшілік күн сайын әлеуметтік дүкендерге бас сұқпай тұрмайды. Ал облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Ербол Жиенқұловтың айтуынша, қырыққабат көрші Қырғыз Республикасынан, қарақұмық өнімі Ресей мемлекетінен және Шығыс Қазақстан облысынан тасымалданады. Сондықтан да олардың бағасы шекті көрсеткіштен жоғары болады. Бірақ мәселе жалғыз бұл ғана емес. Тараз қаласындағы бірқатар әлеуметтік дүкендегі азық-түлік бағасы талапқа сай болмай тұр. Мәселен, бір ғана 15-шағын аудандағы әлеуметтік дүкенде сәбіз, тұз, қант, картоп бағалары өсіп кеткен. Сол сияқты, Абай даңғылы мен «Қарасу» шағын ауданындағы әлеуметтік дүкендерде де айран, сүт және макарон сынды өнімдердің жетіспеушілігі байқалады. Мұндай өнім түрлері халыққа күнделікті қажет болғандықтан, ол дүкен сөрелерінде күнделікті тұруы керек еді.
Тараз қаласы, 15-шағын аудандағы №33 және №35 үйлердің жанында орналасқан әлеуметтік дүкеннің сатушы-кассирі Евгения Горбунова аталған дүкен қазіргі таңда қалыпты жұмыс істеп тұрғанын айтты. Мұнда күніне орта есеппен 200-ден аса адам келеді. Ол сұранысқа ие азық-түлік қоры жеткілікті екенін, тұрғындар тарапынан, әсіресе ұн, қант, картоп, пияз, сәбізге деген сұраныс жоғары екенін жеткізді. Сол сияқты, «Қаратау» шағын ауданы, №2 үйдің жанында орналасқан әлеуметтік дүкеннің сатушысы Айман Мажиова да дүкенге тауарлардың тұрақты жеткізіліп тұратынын айтады. Тек картоп қана жоқ болып шықты. Сенбі күні таусылған картоп сейсенбі күні бір-ақ жеткізіледі.
Жалпы, өңірдегі әлеуметтік дүкендерде қант көп саудаланады. Мәселен, бір дүкенге 100 кило қант келетін болса, сол күні түс ауғанша сатылып бітеді. Дегенмен қант әрбір келушіге белгілі мөлшерде ғана сатылады.
Бұл ретте «Тараз» ӘКК» АҚ» сауда және азық-түлік қауіпсіздігі департаментінің директоры Арман Түймебаев алдағы уақытта аймақта әлеуметтік дүкендердің санын арттыру жоспарда бар екенін айтты. Сондай-ақ облыста азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен бағаның негізсіз өсуіне жол бермеу үшін бірқатар кешенді іс-шара қабылданғанын, бүгінде облыста барлығы 33 әлеуметтік дүкен мен павильон жұмыс істейтінін, оның 22-сі Тараз қаласында болса, 11-і аудан орталықтарында орналасқанын, алдағы үш айдың ішінде облыс орталығында тағы 4 әлеуметтік дүкен ашылатынын жеткізді.
Алдағы уақытта тозығы жеткен әлеуметтік дүкендер де жөнделеді. Алайда «Самал» шағын ауданындағы бір әлеуметтік дүкеннің есігінде қара құлып тұр. Тұрғындардың айтуынша, аталған дүкеннің шатыры былтыр болған қатты дауылдың салдарынан зақымданған. Содан бері бір айдан астам уақыт өтсе де, дүкеннің шатыры әлі жөнделмеген.
Өңір тұрғындары әлеуметтік дүкендердің жұмысына, жалпы, азық-түлік түрлерінің сапасына көңілі толмайтынын айтады.
«Көзбояушылықты қашан қояр екенбіз. Біріншіден, көрсетілген 19 түрлі әлеуметтік азық-түлік түрі дүкендерде үнемі бола бермейді. Күріш алсаң, сәбізі жоқ. Сұлы алсаң, сүті жоқ. Екіншіден, тауарлар бір қолға тек 1-1,5 килодан ғана беріледі. Сондықтан да көпбалалы отбасылар килолап күнде тасып, жинап жүргені. 1 кило ұн немесе 1 кило қант көпбалалы отбасылар үшін қанша күнге жетеді деп ойлайсыздар?! Үшіншіден, дүкендердегі азық-түліктің сапасы өте нашар. Төртіншіден, әлеуметтік дүкендерге қатысты жұртшылық тарапынан сын айтылып, мін тағылса, сауда жасап, кәсіп қылып отырған саудагерлерге дүрсе қойып, «жанын шығаратын» түрлі тексерушілер табыла кетеді», дейді Тараз қаласының тұрғыны Маржан Рақай.
Ал тағы бір тұрғын Гүлнұр Бибазарова өзі тұратын «Қаратау» шағын ауданындағы әлеуметтік дүкеннің жұмысына мүлдем көңілінің толмайтынын, қашан барсаң да әлеуметтік қолдау қорының тауары таусылып, орнында қымбат бағадағы өзге тауарлар тұратынын, сондай-ақ тауарларының көбі сапасыз екенін айтты. Өзге де тұрғындар әлеуметтік дүкендердің жұмысының нашар екенін, азық-түлік түрлерінің сапасыз екенін жеткізуде. Бір сөзбен айтқанда, мұндағы тауар түрлеріне шағым көп.
«Тараз» ӘКК» АҚ» берген мәліметіне қарасақ, бұл мақсатқа миллиондаған қаржы бөлінген, мыңдаған тонна халық күнделікті тұтынатын азық-түлік қоры сатып алынған. Жалпы, өткен жылы 406,7 млн теңгеге 3 060 тонна азық-түлік тауары сатып алынған екен.
«Әрине, кейде тұрғындар тарапынан шағым түседі. Әсіресе жұртшылық бір адамға сатылатын тауардың көлеміне наразылығын білдіреді. Бір қолға берілетін тауардың күнделікті нормасы 1,5 кило қант пен 1 литр күнбағыс майы және 10 жұмыртқа болып белгіленген. Себебі алғашында қантты, сәбізді, картопты қаппен алып кеткендер де болған. Сол үшін де сатып алудың күнделікті нормасы белгіленген. Ал өнімдердің сапасына әрдайым бақылау жасап отырамыз», дейді А.Түймебаев.
Әрине, қазіргі кезде әлеуметтік дүкендер шама-шарқынша жұмыс атқаруда. Қарапайым халық та өзіне керегін алып, тұтынуда. Дегенмен тұрғындардың да талабы орынды. Бұл ретте жауапты басшылар сапа мәселесіне көңіл бөлгені жөн. Әлеуеті нашар әлеуметтік дүкеннің елге пайдасы жоқ.
Жамбыл облысы
