Референдум-2022 • 19 Мамыр, 2022

Адам құқығын қорғаудағы жаңа белес

Қостанай облыстық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасының ұжымы заң ғылымдарының докторы, Парламент Сенаты жанындағы Сенаторлар кеңесінің мүшесі Сергей Жалыбинмен кездесіп, 5 маусымда өтетін республикалық референдумның жай-жапсарын талқылады.

Нұрқанат ҚҰЛАБАЕВ

Білікті заңгер қолданыстағы Ата Заңның қалыптасу, даму тарихын тарқата баяндай келіп, агроөнеркәсіп саласының мамандарына алдағы референдумға түрткі болып отырған саяси реформалардың мән-маңызына тоқталды.

«Бұл жолғы Конституцияға енгізілетін өзгерістерге биылғы қаңтар оқиғасының ықпалы болғанын айтпай кетуге болмайды. Тікелей ықпал етті деуге келе қоймас, дегенмен бұл қанды оқиғадан кейін біраз мәселенің беті ашылып, қоғамда тұрақтылықтың орнына тоқыраудың орын алғаны, оған халықтың төзе бермейтіні белгілі. Сондықтан Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халық пен биліктің арасындағы тепе-теңдіктің сақталуына, толыққанды демократиялық қоғамның қалыптасуына кепілдік бола алатын конституциялық өзгерістер керек деген бастама көтерді», деді Сергей Жалыбин.

Жиында экс-сенатор жиналғандарға Конституция баптарына енетін он өзгерістің де оң өзгеріс екенін түсіндіріп берді. Мәселен, бұған дейін Ата Заңның қолданыстағы редакциясындағы 6-баптың 3-тармағында «Жер және жер қойнауы, су көздері, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, басқа да табиғи ресурстар мемлекет меншігінде болады» делініп келсе, енді бұл тармаққа аталған игіліктер халыққа тиесілі деген өзгеріс енбек. Мемлекет бұдан былай халық атынан меншік құқығын жүзеге асырушы ғана болады.

Сондай-ақ алдағы референдумда бұған дейін Ата Заңда қарастырылмаған мүлдем жаңа нормалар халық талқысына ұсынылады. Мысалы, 72-баптың құқықтық мүмкіндігі кеңейтіліп бұрын-соңды болмаған «Қазақстан Республикасындағы адам құқықтары жөніндегі уәкіл» деген жаңа ұғым енеді. Бұл уәкіл адамның және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келген жағдайда оны қалпына келтіруге жәрдемдеседі. Сонымен қатар Қазақстан азаматтарының құқықтары мен бостандықтарын ілгерілетуге ықпал етеді.

«Адам құқықтары жөніндегі уәкіл қазір де бар. Бірақ өкінішке қарай, оның жұмыс нәтижесін көре алмай отырмыз. Ал ұсынылып отырған конституциялық өзгеріс жаңа уәкілге толыққанды дербестік беруді көздейді, яғни уәкіл өркениет дамыған елдердегідей биліктің ешбір тармағына тәуелді болмайды. Бұл еліміздің адам құқығын қорғау саласын жетілдіру жолындағы жаңа белес екені сөзсіз», деді заңгер.

Кездесу барысында Сергей Михайлович көпшілік тарапынан қойылған сауалдарға жауап беріп отырды. Жиын соңында агроөнеркәсіп саласының мамандары заңгерге ризашылықтарын білдіріп, ел тарихындағы маңызды науқанға бір кісідей атсалысатындарын айтты.

Қостанай облысы

Күннің маңызды және өзекті жаңалықтарын «Егемен Қазақстан» телеграм каналынан оқыңыз