ЖАУ ТЫЛЫНДАҒЫ ЖІГІТ

Жеңіс – 65 Смоленск қа­ласы ма­ңын­да қор­ға­ныста тұрған 69-шы диви­зияның 237-ші полкы шебіне шабуылмен келе жатқан неміс-фашистері тұмсық тіреді. Жаумен алғаш бетпе-бет келгеніне қарамастан Отан үшін деп жан алып, жан беріскен сұра­пыл шайқаста полк кейін шегін­беді. Тас-талқан болған техника­ны айтпағанда, таңертең ғана қатар отырып тамақтанған, ұрыс­қа бірге шыққан жауынгер­лердің, өрімдей жап-жас жігіттердің қас-қағым шақта оққа ұшып, жан тәсілім еткенін көзбен көруден ар­тық азап жоқ екенін оны бас­тан кешкендер жақсы біледі. Дәл сол жолғы жойқын шайқаста 69-шы жаяу атқыштар дивизиясы­ның жауынгері Саттар Шажаев ауыр жарақаттанып, госпитальға түсіп, емделіп шыққаннан соң 65-ші дивизия құрамына жі­берілді. – Бірде барлаушылар взводы­ның командирі жарақаттанған­дық­тан, оның көмекшісі ретінде полк командирі мені шақырып: “Қайтсеңдер де тірі фрицті штаб­қа жетелеп әкелесіңдер”, деген шұғыл тапсырма берді. Жауын­гер­лердің ішінен іріктеп, төрт жігітті ерттім де, майдан шебінен жау ты­лына өттім. Қорғаныс шебі жа­қын болғандықтан бас сұғарға жер жоқ. Онда да, мұнда да сапы­ры­лыс­қан жау әскері, содан бас сау­ғалап қолымыздағы карта­да көр­сетілген батпақтау алаңға қой­дық та кеттік,– дейді Саттар Шажаев. Суға малшынып, жау әскері­нің іс-әрекетін тәулік бойы тап­жылмай аңдыған барлаушылар­дың құрығына сол жолы шабақ­тардың ірілеуі – фельдфебель ілікті. Жауынгерлері аман-сау әрі “тілді” штабқа тірі жеткізген олардың бұл жолғы батыл әре­кеті, шын мәнісінде де ержүрек­тік пен қайсарлықтың айқын үлгісі еді. Ал, қан майданда мұн­дай ерлік әрдайым лайықты баға­ланатындығы айтпаса да түсінікті. Полктың барлаушылар взводы командирінің көмекшісі, аға сер­жант Саттар Шажаев сол жолы І дәрежелі Отан соғысы орденімен марапатталып, оған отыз күндік демалыс жарияланды. Бұл 1944 жыл еді. Барлаушылар взводы қатары­на жіберілгеннен кейін ол соғыс соңына дейінгі уақытта жеті фриц­ті желкелеп, полк штабына жеткізсе, жансыз ретінде жау ты­лы­на үш рет жіберіліп, онда бір жа­рым айдан астам уақыт бо­лып­ты. Төрт жылғы жаумен шай­қаста алты рет жараланып, қаны төгіл­ді. Ұлы Жеңісті Кенигсберг тү­бін­де қарсы алған бұлардың қуа­нышында шек жоқ еді. Ол жер­ден елге қарай қайт­қан соң ат құ­ла­ғында ойнайтын қазақ бала­сы Краснодарда тұрған атты әскер пол­кында нұсқаушы болып қыз­мет етіп, туған жерге 1945 жыл­дың қыркүйегінде ғана оралды. Жиырмадан жаңа асқан аға сержант Саттар Шажаевтың әс­кери гимнастеркасында сол кез­дің өзінде “Қызыл Жұлдыз”, І дә­ре­желі Ұлы Отан соғысы ор­ден­дері мен “Ерлігі үшін” медалі­нің жарқырауы көп нәрседен хабар берсе керек. Бір айта кетер­лігі, “Қызыл Жұлдыз” ордені жау тылындағы жансыз ретіндегі тап­сырылған жұмысты орындау ке­зін­дегі жанкешті ерлігінің лайық­ты бағалануы деп түсінген жөн. Туған жері – Оңтүстік Қазақ­с­тан облысындағы Сарыағаш ауданының Көктерек поселкесіне қан майданнан аман-сау оралған Сәкең бірден колхоз басқармасы төрағасының орынбасары болды. Еңбек ете жүріп жұмысшы жас­тар мектебінде орта білім алған ол енді бір мамандықтың тізгінін ұстауды мақсат етіп, Ташкенттегі заң институтына түсті. Дипломды жас жігіт Өзбекстанның бүгінгі Сурхандария облысында қажыр­лы еңбек етті. Ол жақтан оралған соң Келес өңірінде әртүрлі салада еңбек етті. Өндірістен қол үзбей Ташкенттегі Низами атындағы педагогикалық институттың тарих факультетін де тәмамдады. Бірақ ұстаздық қызметте ұзақ бола алмады. Аупарткомның ұсы­нуымен “Сарыағаш курорты” бас­тауыш партия ұйымына хатшы болып сайланды да, осында бас дәрігердің әкімшілік-шаруашы­лық жұмысы бойынша орын­басар­лығына ауысты. Кейіннен өзге де жауапты учаскелерде ең­бек ете жүріп, 1984 жылы зейнет­керлікке шықты. Сексеннің жетеуінен асып отырған соғыс және еңбек ардагерінің бүгінде де қоғамдық жұмыстан қол үзбей отырғандығы көңілге қуаныш ұялатады. Ол Сарыағаш ауданын­дағы Көктерек поселкелік әкім­ші­лігіндегі соғыс және еңбек ардагерлері кеңесінің төрағасы жұмысын абыроймен атқаруда. Сәкеңнің зейнеткерлікке шық­қаннан кейінгі негізгі айна­лысатын, өзі ұнататын ісі – бағ­бан­дық болды. Сан түрлі жүзім­дермен бірге, ардагер қарттың ауласында жайқалып өскен жеміс ағаштары да өте мол. Өрік, құр­ма, шабдалы, жаңғақ, анар және де басқа жеміс ағаштарын бағып-күтуге отбасы мүшелері түгелдей өз үлестерін қосуда. Өзінің осы­нау тіршілігі жайлы майдангер: “Курорт пен қара шаңырақ арасын күніне бір рет ілгері-кейін жаяу жүріп өтпесем ішкен асым бойыма дарымайтындай болады да тұрады” дейді. Ғұмырлық қосағы Ұлбикемен бірге Саттар қарт екі ұл, төрт қыз өсіріп, олардан бүгінде жиырма немере, он екі шөбере сүйді. Ел басына ауыр күн туғанда халқына қорған болған азаматтың асыл арманы орындалғандай. Кең-байтақ елі көркейіп, ұрпағы бейбіт аспан астында өсіп-өніп жатыр. Мынау жарық дүниеде адам үшін одан артық байлық болуы мүмкін бе? Бақыт БАЛҒАРИНА, Алматы. АРДАГЕРЛЕР АРДАҚТАЛДЫ “Көліктік сервис орталығы” акционерлік қоғамы майдангер қарттарды қамқорлыққа алды Кешегі екінші дүниежүзілік соғыстан көбірек зардап шеккен елдерде Ұлы Жеңістің 65 жылдық мерекесі құрметіне майдангер қарттарға толайым тағзым етіліп, кейінгі тағдырлары да сол қан­құйлы алапаттың аждаһа өртінен қалған қасіретті жоюмен өткен ардагерлерге барынша құрмет көрсетілгеніне куә болдық. Қарт­тарға қайырым­дылық көрсету шарасынан тыс қалғысы келме­ген сондай ұжымның бірі “Көлік­тік сервис орталығы” акционер­лік қоғамы еді. Өткен тарихтың алдында бүгінгі ұрпақтың қарызы мен парызы өте көп. Мұны тек мереке тұсындағы науқандық шара ретінде қарастырсақ, тағы қателесеміз. Мәңгілік алауы жас ұрпақтың жүрегіне мейірім отын тұтатар шырпыдай қастерленуі тиіс. Алайда ардагерлердің көзі тірісінде құрметтелгеніне не жет­сін! “Көліктік сервис орталы­ғы­ның” президенті Оралхан Рай­хан­ұлы Астанадағы Алматы аудан­дық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сайлаубек Байболовпен хабарласып, майдангерлерге ар­найы ұйымдастырып жатқан ұжым­ның ұсынысын жеткізді. Қо­­ғамның кеңсесіне жақын маң­дағы “Эверест” тұрғын үйінде тұра­тын Ұлы Отан соғысына қатысушы майдангер қарттардың тізімін алды. Мұнда төрт бірдей майдангер тұратыны мәлім бол­ды. Ардагерлердің екеуінің жасы жүзге таяса, ал екеуі тоқ­санды еңсеріп қалған көпті көрген көне көз қариялар екен. Қостанай об­лысының Аманкелді ауданы, Еңбекші ауылында туған Сағым­бай Жылгелдин 1943 жылы Ста­линград түбіндегі ауыр шайқаста жау оғынан қатты жараланып, 1944 жылы елге оралса, Ақмола облысы, Астрахан ауданы, Қызыл Жұлдыз ауылында туған Иба­толла Аралбаев ақсақал Ленин­град­ты қорғауға қатысқан жауын­гердің бірі. Павлодар облысы, Шарбақты ауылының тумасы Төкен Күзембаев Воронеж қаласында бірінші пулеметші болып, талай жауды жер жастан­дырса, солтүстікқазақстандық Ислам Иманқұлов 1942 жылдың маусымынан бастап Сталинград түбіндегі майданда, кейін Дон, Нарва өзендері жағасында соғыс­қан. Польша шекарасынан өтер тұста оң қолынан қатты жара­қаттанып, Махачкала қаласын­дағы госпитальда емделіп, елге оралған. Айта берсең, әрқайсысы туралы бір-бір кітап жазуға лайық жандар. “Көліктік сервис орта­лығы” акционерлік қоғамы­ның вице-президенті Ерлан Сапар­байұлы Күлтөбе 11 көшесі бо­йында орналасқан “Эверест” тұрғын үй кешенінде осы төрт майдангердің басын қосып, Жеңістің 65 жылдығымен құт­тықтады. Акционерлік қоғамның кәсіподақ комитеті ардагерлердің әрқайсысына 15 мыңнан ақша бөлді. Арнайы әзірленген сал­танатты жиында әр майдангерге ақшалай сыйлықпен бірге себет толы азық-түлік табыс етілді. Мұндай іс-шаралар алдағы уа­қытта да жалғасын табатын бола­ды. Қарты қадірлі елдің қалпы қайырымды екенін осындай мезеттер түйіндей түспек. Қарашаш ТОҚСАНБАЙ.