Жиынды алғысөзімен ашқан еліміздің Бас прокуроры Берік Асылов делегаттарды ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер бас прокурорларының 20 мерейтойлық кездесуімен құттықтады. «Біз үшін бұл отырыстың Қазақстан жерінде өткізілуі – үлкен мәртебе. Өзара сенімге, тең құқылы және ашық диалогке негізделген ШЫҰ-ның міндеті аса маңызды болып саналады. ШЫҰ жиырма жылдан бері беделді сараптамалық платформа мәртебесін лайықты түрде сақтап келеді. Мұны жылдан-жылға кеңейіп келе жатқан ШЫҰ процесіне қатысушылардың географиясы дәлелдеп отыр», деді отырысты ашқан Б.Асылов. Ол сондай-ақ Шанхай ынтымақтастық ұйымының – трансұлттық қылмысқа қарсы күреске бағытталған шараларды талқылауда беделді сараптамалық алаңға айналғанын атап өтті.
Басқосуда Мемлекет басшысының Көмекшісі – Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы Ғизат Нұрдәулетов Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың құттықтау сөзін оқып берді. «Прокуратура қызметі құқық заңдылығы мен үстемдігін қамтамасыз етуде, әділ қоғам құруда аса маңызды рөл атқарады. Қазақстан Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттердің қадағалау органдарының көпжылдық ынтымақтастығын жоғары бағалайды. Трансұлттық қылмысқа қарсы іс-қимыл – ШЫҰ-ның негізгі міндеттерінің бірі. Оның орындалуы өңірлік қауіпсіздіктің нығаюына үлес қосады. ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер бас прокурорларының дәстүрлі жыл сайынғы отырыстары жалпы құқықтық саясатты жүзеге асырудың тиімді құралына айналды.
Жиырмасыншы мерейтойлық отырыс күн тәртібіне заңсыз шығарылған қаражатты қайтару бойынша тәжірибе алмасуға қатысты сұрақтарды шығарып отыр. Бұл мәселе ШЫҰ-ның жаһандық экономикалық платформаға айналу аясында аса өзекті. Ұйым аясында өзара тиімді серіктестіктің зор әлеуетін толыққанды пайдалану трансұлттық экономикалық қылмыспен күресу бойынша бірлескен жұмыстың тиімділігіне байланысты екені анық» делінген Президент құттықтауында.
Ал Шанхай ынтымақтастық ұйымының Бас хатшысы Чжан Мин бейнебайланыс арқылы қазіргі сын-қатерлерді ескере отырып, қадағалау органдарының арасындағы ынтымақтың маңызын атап өтті.
Айта кетейік, мерейтойлық отырыстың басты тақырыбы қылмыстық активтерді қайтаруға қатысты тәжірибе алмасуға арналды. Халықаралық сарапшылардың деректеріне сүйенсек, қазіргі таңда ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің басқа елдермен жылдық сауда айналымы шамамен 675 миллиард АҚШ долларына жеткен. Бұл ақша ағынының бір бөлігі қылмыстық жолмен жымқырылатыны да жасырын емес. Отырысқа жиналғандар осы заңсыздықтың жолын кесу, айласын асырғандар анықталса, тиісті шара қолданудың жайын пысықтады.
Бас прокурорлар жиында трансұлттық экономикалық қылмыс қауіпсіздікке қол сұғып қана қоймай, сонымен қатар қаржы жүйелерінің тұрақтылығы, ашықтығы және тиімділігіне нұқсан келтіретін жаһандық қауіпке айналып бара жатқанын атап өтті. Олар бұл ақша ағындарының бір бөлігінің қылмыстық мақсаттарға, оның ішінде терроризм мен экстремизмді қаржыландыруға бағытталатынын да жоққа шығармады.
«Жоғары экономикалық өсім әрдайым теріс процестермен қатар жүреді: көлеңкелі бизнес, қылмыстық кірістерді заңдастыру, активтерді шетелге заңсыз шығару. БҰҰ бағалауы бойынша әлемде жыл сайын шамамен 2 трлн доллар немесе әлемдік ішкі жалпы өнімнің 5 пайызына жуық қаражат заңсыз жолмен шығарылады. Ал дамушы елдерден капиталдың «заңсыз кетуінің» жылдық көлемі шамамен 1 трлн-ды құрайды екен. Бұл ақшаның бір бөлігі қылмыстық мақсаттарға, соның ішінде терроризм мен экстремизмді қаржыландыруға жұмсалады деген түсінік бар. Меніңше, бұл мәселе бойынша тәжірибе алмасу өте маңызды. Себебі заңсыз қаржы – ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтіретін өзекті мәселе», деп атап өтті бұл жайында Берік Асылов.
Осы тұрғыда Б.Асылов қылмыстық капиталды елге қайтарудың қазақстандық тәжірибесін ортаға салып, жиналғандарды Президент Жарлығымен құрылған Экономикалық ресурстардың заңсыз шоғырлануына қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның қызметімен таныстырды. Ол, сондай-ақ мұндай қылмыс жыл сайын елдердің экономикасына орны толмас залал келтіріп отырғанын айтып, ойын «Тек тығыз өзара іс-қимыл мен бірлескен жұмыс бұл сын-қатерлерге тосқауыл қоя алады», деп тұжырымдады.
Ал Қазақстан Бас прокурорының орынбасары Жандос Өмірәлиевтің айтуынша, осы ведомствоаралық комиссия жұмысының соңғы бірнеше айында ғана мемлекетке 500 млрд теңгеден атсам қаржы қайтарылған. «Қазақстанда құқықтық көмек сұраудың бірыңғай стандарттары әзірленді. Ол бойынша Еуроодақ, АҚШ, Оңтүстік-шығыс Азия елдерінің талаптары толығымен ескерілген. БҰҰ Есірткі және қылмыс басқармасы арқылы Еуропа және Азиядағы активтерді қайтару бойынша деректер алмасу желілеріне қосылуға да қол жеткізілді. Қылмыстық-құқықтық салада 33 юрисдикция мен көмек туралы сотталған адамдарды беруге қатысты 70 екіжақты шарт жасалды. Бұл бағыттағы жұмыс жаңа деңгейге көтерілгенін айта кеткен жөн. Осы мақсаттар үшін бұрын-соңды болмаған ұйымдастыру және құқықтық шаралар қабылданды», дейді Ж.Өмірәлиев.
Басқосуда Шри Тушар Мехта Үндістанда трансұлттық экономикалық қылмыстарға қарсы күрес бойынша қабылданған шаралар туралы айтса, Қытайдың бас прокуроры Чжан Цзюнь отырысқа қатысушыларды қылмыстық жолмен алынған және шетелге шығарылған активтерді өндіріп алу мәселелерінде ҚХР-да қолданылатын тетіктер мен құралдар туралы ақпараттандырды. Сондай-ақ осы бағыттағы ресейлік тәжірибе туралы бас прокурор Игорь Краснов айтып берді.
Ал Тәжікстанның бас прокуроры Юсуф Рахмон қылмыстық жолмен алынған және шетелге аударылатын ақшалай қаражат пен басқа да құндылықтарды заңсыз шығарудың жолын кесу бойынша шаралар туралы баяндама жасады. Қырғыз Республикасының бас прокуроры Құрманқұл Зулушев пен Өзбекстан Республикасының бас прокуроры Нигматилла Юлдашев шетелге заңсыз шығарылған активтерді іздестіру және қайтару жөніндегі ведомствоаралық комиссиялардың жұмысы туралы мәлімдеді.
Талқылау шеңберінде делегаттар ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің құқық қорғау органдарының әріптестігін арттыру, трансұлттық экономикалық қылмыстарға қарсы іс-қимыл бойынша коммуникацияны жақсарту, күш-жігерді біріктіру туралы пікірлерін ортаға салды.
Іс-шара аясында ұрланған активтерді қайтару бойынша одан әрі өзара іс-қимыл жасау және озық тәжірибемен алмасу жөніндегі басым міндеттерді айқындайтын хаттамаға қол қойылды.
