Ресми деректер бойынша өңірде 9 мың шақырымнан астам автокөлік жолы бар. Мемлекет соңғы 5 жылдың ішінде бұл салаға көлемі 175 млрд теңге болатын қомақты қаржы бөліпті. Соған қарамастан, облыстағы автокөлік жолдарының тек 78 пайызы ғана қанағаттанарлық жағдайда.
Жол активтері сапасының ұлттық орталығы жүргізген аралық сараптамалық зерттеулер нәтижесінде жаңа салынған және таяуда ғана жөндеуден өткен бірқатар жолдың мемлекеттік стандарт талаптарына сай емес екені анықталып отыр.
Жиын барысында облыстық сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет басшысының бірінші орынбасары Алмас Аманов жол құрылысы саласында орын алған жемқорлық тәуекелі көбіне міндетіне ықылассыз мердігерлердің мүддесін үнемі қорғаштау нәтижесінде және сапасыз жұмыстарды сол күйінде қабылдап алу салдарынан туындайтынын айтты. Антикор өкілінің сөзіне қарағанда, автомобиль жолдарын салу және қайта жаңарту жөніндегі конкурстық құжаттамалар көбіне осындай өз міндетіне ықылассыз мердігерлерге бейімделеді. Нәтижесінде, жол салуға, жөндеуге қатысты конкурстардың көбін солар ұтып алады. Мұндай мердігерлердің техникасы мен басқа да мүмкіндіктері жеткілікті болмағандықтан, өздеріне жүктелген жұмысты уақтылы орындай алмайды. Осының салдарынан мемлекет сеніп тапсырған міндет дер кезінде тапсырылмай, ешбір себепсіз мерзімі ұзартылып, созбаққа түседі. Мұның соңы, іс тірелетін жеріне әбден тірелген кезде жергілікті атқарушы органдардың сапасыз орындалған жұмысты амалсыз қабылдап алуына әкеп соқтырады.
Алмас Аманов бұған мысал ретінде Әулиекөл-Жалдама бағытындағы автокөлік жолына тоқталды. Ұзындығы шамамен 260 шақырымнан асатын бұл жол учаскесіндегі жұмыс 2021 жылдың наурыз айында басталып, 2022 жылға дейін ұзартылған. Ең сорақысы, Жол активтерінің сапасын тексеретін ұлттық орталық сарапшылары осы жол учаскесінен алынған керндердің 90%-ы мемлекеттік стандарт талаптарына сай емес екенін айтып отыр.
Аманкелді-Үрпек-Рахмет-Әліби, Шұбалаң-Қарасу, Арқалық-Ашутасты–Шиелі автожолдарының да жағдайы осындай. Таяуда ғана жөндеуден өткен бұл жолдардың үстінде күн санап ойық, шұқыр пайда болып, кедір-бұдыр көбейе түскен.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет өкілдері жол сапасын тексеруге жеткілікті түрде қаржы бөлінбейтінін айтып, қынжылыс білдірді. Биыл жүргізілген сараптама жұмыстарының нәтижелері жол құрылысын кезең-кезеңімен, дүркін-дүркін бірнеше рет тексеру қажет екеніне көз жеткізіп отыр. Мысалы, биыл Ашутасты-Шиелі бағыты бойынша салынып жатқан күре жолдан 13 рет сынама алынған. Талдау жұмыстарының нәтижесінде сол 13 сынаманың 10-ы талапқа сай келмейтін болып шыққан. Өкінішке қарай, әкімдік тарапынан қаржыландыру болмағандықтан, сынама алу жұмыстары да тоқтап қалған.
Заң бойынша жөндеуден өткен немесе жаңа төселген жолдарды жол активтерінің сапасын тексеретін Ұлттық орталық оң қорытынды шығармай ешкім қабылдап ала алмайды. Алайда сапасыз салынған біраз жолдың ондай қорытындысыз-ақ қабылданып кеткені анықталып отыр.
Жол активтері сапасының ұлттық орталығы биыл 654 рет жоспарлы тексеріске шығып, жол құрылысы жұмыстарында орын алған көптеген кемшіліктің бар екенін анықтаған. Алайда қаржы тапшылығына байланысты, әлгі анықталған кемшіліктердің жойылғанына көз жеткізу үшін жасалатын қайта сараптама жүргізуге небәрі 18-ақ рет шыққан.
Жиын барысында аймақ басшысы Архимед Мұхамбетов жол сапасын тексеруге қажет қаражаттың іздестірілетінін мәлімдеп, тиісті мекемелерге жөндеуден өткен және жаңа салынған жолдардың Ұлттық орталықтың қорытындысынсыз қабылданбауын қадағалауды тапсырды. Әкім осы уақытқа дейін жөндеуден өткен жолдарды, оның ішіне кепілдік мерзімі бар жолдар да кіреді, қайта тексерістен өткізіп, кемшіліктер анықталған жағдайда оны түзету туралы нұсқау берді.
Сонымен қатар өңір басшысы мемлекеттік сатып алу конкурстарына қатысып, оңай жеңіске жетіп жүрген бір күндік компаниялар туралы да сөз қозғады. Әкімнің айтуына қарағанда, мұндай компаниялар көбіне басқа өңірлерден келеді. Көбіне олардың мемлекет сеніп тапсырған жұмысты атқаратын не техникасы, не адамы жоқ болып шығады. Сөйте тұра, мұндайға әбден әккі болып алған компания техникалық құжаттамада техникам да, жұмыс күшім де бар деп көрсетіп, конкурсты ұтып алған соң қазына қаржысын бір қарпып алып, өзіне жүктелген міндетті қосалқы мердігерге ысыра салады. Мұның зардабын түптеп келгенде жергілікті органдар тартады, ең бастысы, мемлекет қыруар қаржы бөлген жолдың құрылысы сапасыз болып шығады.
Облыстық сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаментінің басшысы Серікжан Мырзалының айтуынша, алдағы уақытта «Әділдікті талап ет!» республикалық акциясы шеңберінде жол сапасын тексеру жұмыстары әлі де жандана түспек. Оған Жол активтерінің сапасы ұлттық орталығының сарапшылары, мемлекеттік аудит және мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау саласының мамандары тартылатын болады.
Ең басты міндет – жол құрылысы саласындағы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, бюджет қаражатының мақсатсыз жұмсалуын болдырмау және көлік жолдарының сапалы болуын қамтамасыз ету.
Комиссия отырысының соңында аудан әкімдеріне және облыс әкімдігінің тиісті басқармаларына автокөлік жолдарында анықталған ақауларды жою, сондай-ақ мемлекеттік сатып алулар туралы заңнаманың сақталуын және бюджет қаражатының мақсатты жұмсалуын қамтамасыз ету тапсырылды.
Қостанай облысы
