«Діл-Нар-Ай» шаруа қожалығы өзінің кінәсіздігін сотта дәлелдемек болып келе жатқанына бірнеше жылдың жүзі өтіпті. Дәл осындай жағдайға тап болған өзге шаруаларға соттың оң шешімі шығарылғанымен, заң органдарының аталған қожалыққа келгенде жүрегі жібімей тұр.
Мәселенің мәнісі былай, осыдан біраз жыл бұрын шаруашылық «Сыбаға» бағдарламасы арқылы асыл тұқымды қара мал сатып алуға тілек білдіреді. «Атамекен» өңірлік кәсіпкерлер палатасы басшысының орынбасары Жомарт Сембаевтың сөзіне сүйенсек, 2018 жылы «Діл-Нар-Ай» басшысы Гүлжанат Ахметова бағдарлама арқылы 46 миллион 875 мың теңге несие рәсімдейді. Жобаның талаптары ісін жаңадан бастаған ауылдықтар үшін өте қолайлы еді, несиенің жылдық мөлшерлемесі 14 пайыз болса, оның 10 пайызын мемлекет өтеп береді. Алғашқыда қожалық иесіне шетелден асыл түлік әкелетін оператор тауып береміз деп уәде етіліпті. Алайда оператор табылмаған соң фермер Ресейге өзі барып, тиімді түлік іздейді. Қырсық шалғанда осы уақытта Алтай өлкесі, Новосибирь, Омбы және Челябі өңірлерінде аусыл ауруы тарап, Павлодар облыстық аумақтық инспекциясы аталған аймақтардан мал әкелуге тыйым салған. Амалы құрыған шаруа қожалығы жергілікті несие серіктестігінен алған қаражатты қайтарып бермек болған екен, алайда ондағылар қайтарылған қаражат үшін 25 пайыз көлемінде қосымша айып төлейтінін жеткізеді. Гүлжанат Ахметованың алған қаражаты да аз емес, бақандай 46 миллион 875 мың теңге. Енді оның үстіне 11 млн теңгеден астам айыппұл жамалайын деп тұр. Жұмысы енді ғана жүре бастаған шаруада ондай қомақты қаражат қайдан болсын.
– Сөйтіп, мал өсірушінің басы қатып жүргенде өңірлік ауылшаруашылығы басқармасындағылар М. аталатын жеткізушіні ұсынады. Ол Ресейден Қазақстанға асыл түлік тасумен айналысады екен. Оператор өкілдерімен бірге баянауылдық азамат Кемеров облысына барып, малды көріп қайтады. 2019 жылдың наурыз айында аусылға байланысты карантин алынған соң М. барлық тиесілі құжатпен қосып «Діл-Нар-Ай»-ға малды түгел әкеліп берген. Кейін ірі қараны отандық ветеринарлық қызметтер карантинге жатқызып, ауылшаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жүйесіне (БЖ) тіркейді. Бір сөзбен айтқанда, облыстың ауылшаруашылығы басқармасы мен ветеринария қызметі барлық құжатты тексеріп, ірі қараны есепке алды. Содан кейін ірі қараның шынымен асыл түлік екеніне көз жеткізу үшін елордадан қазақтың ақбас тұқымы республикалық палатасының өкілдері келеді. Мамандар бағалау жүргізіп, тиісті құжаттарды берді. Ал оны шаруа қожалығы облыстық ауыл шаруашылығы басқармасына ұсынған. Сөйтіп, басқарма 13,2 млн теңге көлеміндегі субсидияны қожалыққа аударып жібереді, ал өз кезегінде мал иесі қаражатты несиелік серіктестікке төлеген, – деп түсіндірді Ж.Сембаев.
Арада бір жыл өткенде баянауылдық «Діл-Нар-Ай» мен тағы 4 шаруа қожалығы экономикалық тергеу басқармасына шақырылады. Сөйтсе, М. арқылы сатып алынған үй жануарларының барлығы жалған құжатпен жеткізілген болып шығыпты. Кезінде осы жеткізушіні таңдауға кеңес берген ауылшаруашылығы басқармасы алаяқ фирмадан мал сатып алған барлық шаруаны сотқа беріп, алған субсидияларын қайтаруды талап етеді. Ондағы дәлелі – жалған құжатпен мал жеткізу. Шаруалардың айтуынша, олар бұл істің маманы болмағандықтан құжаттардың растығын тексере алмаған. Тым болмағанда мемлекеттік органдар құжаттардың түпнұсқалығын тексеруі керек еді ғой. Алайда сот отырыстарында бұған ешкім мән бермеген сыңайлы. Сотта «Діл-Нар-Ай» және осындай жағдайға тап болған тағы бір шаруашылық – «Дастархан» ШҚ жеңілді. Депутаттық корпус өкілдерінің қолдауынан кейін «Дастархан» апелляциялық үдерісте жеңіске жетіп, несиенің өсімақысы үшін қаражат алады. Осындай жағдаймен сотқа талап-арыз берген тағы жеті шаруашылықтың өтініштері қанағаттандырылды. Алайда «Діл-Нар-Ай» апелляциялық шағымда қайталай жеңіледі.
Енді шаруа қожалығы басқарманың шағымы және несиенің пайыздық мөлшерлемесі бойынша мемлекетке 20 миллион теңгеге жуық қаражат төлеуге тиіс. Шаруашылық жыл бойы несиені пайыздық мөлшерлемесін қайтармай өтеп келген. Соттың шешімі бойынша мүлкі мен барлық есепшоттары бұғатталып, несие тарихы да бүлініпті. Тіпті шотында қалған ақша мемлекет иелігіне алынып, фермер шаруашылықта жұмыс істейтіндердің еңбекақысын төлеуге қаржы таппай қиналып отыр.
Кәсіпкерлік субъектісі үстіне-үстіне жүргізіліп жатқан тексерістен әбден қажығанға ұқсайды. Қазір малдың төлдеуі басталған, қорадағы жемшөп те аяқталуға жақын. Ал сот орындаушылары мүлікті мүлде бұғаттап тастауға талпынып жатыр. Әбден титықтаған шаруа сот органдарынан үміт қалмаған соң өңірлік кәсіпкерлер палатасына көмек сұрап келді. Жомарт Сембаевтың сөзінше, палата өкілдері фермерді қолдаусыз қалдырмайды. Қазір «Діл-Нар-Ай» шаруа қожалығын кассациялық сотқа дайындап жатыр.
Павлодар облысы,
Баянауыл ауданы
