Әскерилердің бітімгерлік миссиясы

Таяуда ғана «БҰҰ-ның Ливандағы уақытша күштері» миссиясына қаты­са­тын Үндістан Қарулы күштерінің бітім­герлік контингенті құрамында қазақ­стан­дық бітімгерлердің кезекті ротациясы жүргізілді. Біраз уақыт әлемнің «отты нүк­тесінде» міндетін атқарған жауынгерлер елге оралды. Алматы халықаралық әуежайында Таяу Шығыс еліндегі миссияны аяқтаған әскери қызметшілерді салтанатты қарсы алу рәсімі өтті.

Қазақстандық бітімгерлер БҰҰ-ның Ливандағы миссиясының «Шығыс» секторында орналасты. Олар БҰҰ мандаты аясында жаяу және мобильді патрульдеуді жүзеге асырды. Жол тосқауылдарының жұмысын ұйымдастырумен айналыс­ты. Үнді контингентімен бірге басқа да мін­дет­терді орындады.

«Ливанда біз үнді батальонының құ­ра­мында болдық. Қазақстанның халық­ара­лық аренадағы беделін нығайту үшін бәрін жасадық. Шығыс секторының қол­бас­­шысы мен батальон қолбасшылығы біздің әскери қызметшілердің қызметі мен жауынгерлік даярлық деңгейін жоға­ры бағалады», дейді бітімгерлік тобы­ның командирі, аға лейтенант Темірлан Күмісбеков.

Бітімгерлік миссиясына қатысушылар елге оралғаннан кейін санаторий-курорт­тық емделуден өтеді. Содан соң олар тұ­рақ­ты орналасқан жері бойынша қызмет атқаруға кіріседі. Осы орайда, бү­гін­ге дейін Үндістан бітімгерлік контин­гентінің құрамында 500-ден астам қазақ­стандық әскери қызметші Ливан­дағы мис­сияны орындауға қатысқанын атап өткен жөн.

Жалпы, қазақ ұлан­дарының бітім­гер­лік миссияларына ішін­ара қатысып жүргеніне талай жыл­дың жүзі болды. Әсіресе, Қазақстан 2017-2018 жылдары БҰҰ Қауіпсіздік Кеңе­сіне тұрақты емес мү­шеcі болып сай­лан­ғаннан кейін бұл ба­ғыттағы жұмыс қар­қын алды. Бү­гін­ге дейін Ливанда бітім­герлікпен айналысу мақсатында еліміз­ден бірнеше мәрте сар­баз­дар аттанды. Алғаш рет 2018 жылы 120 жауын­гер UNIFIL-дің құ­ра­мын­да Ли­вандағы ты­ныш­­тықты сақтау мін­де­ті­не кірісті.

Бітімгерлік күштер туралы мәселеде мынаны ескерген жөн. Еліміздің сарбаздары қақтығыс өрті күйіп тұрған аймақтарға бармайды. Ондай өңірлерге БҰҰ-ның «Бітімгерлік әлеуетінің дайын­дық жүйесінде» әбден ысылған әскер жібе­ріледі. Сонымен қатар қазақстандық сарбаздарды қақтығысқа толы аймақтарға жіберу жоспарда жоқ. Керісінше, бітім­гер­лік ротасының әлеуетін арттыратын, алайда дау-жанжалы аз өңірге жіберу көз­делген. Себебі бітімгерлік опера­ция­сы­ның қауіпті тұсы да бар. Ең алдымен, мұндай миссиялардың құны адам өміріне тең келуі мүмкін. Мәселен, 1995 жылы Тәжікстанда бітімгерлік топта борышын өтеуге барған 17 қазақ сарбазы қаза тапқан-ды. Сондай-ақ 2003 жылы Иракта да бір жауынгеріміз опат болды.

Халықаралық қоғамдастық Қазақ­стан­ның бітімгерлік миссиясына қосқан үлесін жоғары бағалайды. Мәселен, Сыртқы істер министрлігінде БҰҰ-ның алғашқы бітімгершілік миссия­сы құ­рыл­ғанына 75 жыл толуына орай Қор­ға­ныс министрлігі, БҰҰ-ның Қазақ­стан­дағы Өкілдігі және шетелдік дипло­ма­тиялық корпус өкілдерінің қатысуымен іс-шара өтті.

Іс-шараны ашқан Сыртқы істер минис­трінің бірінші орынбасары Қайрат Омаров Қазақстанның БҰҰ-ның бітім­гершілік миссиялары шеңберінде өңір­лік және халықаралық қауіпсіздікті қам­та­масыз етудегі БҰҰ-ның күш-жігерін қолдауы еліміздің сыртқы саясатының маңызды құрамдас бөлігі екенін атап өтті. Дипломат қолдау көрсеткені үшін серіктестерге алғыс білдіріп, Қазақстан БҰҰ аясында бітімгершілік қызметін одан әрі арттыруға ниетті еке­нін мәлімдеді.

БҰҰ-ның Қазақстан Респуб­ли­ка­сындағы Тұрақты үйлестірушісі Микаэла Фриберг-Стори Қазақстанның ұйымның қызметіне белсенді қатысуын жо­ға­ры бағалады. Сондай-ақ Астана ты­ғыз ынтымақтастық жылдарында бітім­гер­­шілік жолында өзінің тиімдігін дәлел­де­ге­нін және қазақстандық әскери қызмет­керлердің жоғары кәсібилігін көрсет­кеніне екпін берді. Шетелдік дипломат осындай миссияларда жеке тәжіри­бесі бола отырып, Алматыда жұмыс істейтін «Казцент» бітімгершілік оқу-жат­тығу орталығы аясында бітімгер­шілік әлеуетті арттыру үшін елімізде жасалған жағ­дай­лар­ға ерекше назар аударды.

Қорғаныс министрлігі Халықаралық ынтымақтастық департаментінің бастығы полковник Олжас Хұсайынов, сондай-ақ миссияларға қатысқан қазақстандық бітімгершілер, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің БҰҰ-ның бітім­гер­шілік қызметіне қосқан үлесі туралы маз­мұн­ды ақпаратпен бөлісті.

Қазақстанның оң тәжірибесін атап өткен шетелдік дипломатиялық кор­пустың өкілдері біздің әскери­лер­ге алғыстарын білдіріп, қолдау көр­сет­ті. Отандық бітімгершілер БҰҰ-ның Ливандағы миссиясы аясындағы әре­кеттері үшін жоғары баға берді. Осы­лай­ша, Үндістан Республикасының әскери атташесі сол елдің бригадасында қызмет ететін қазақстандық бітім­гер­ші­лермен өзара іс-қимыл тәжіри­бе­сі­нің сәттілігін атап өтті. Бұл тәжірибені қазір басқа елдер де зерттеп жатыр.

Біріккен Ұлттар Ұйымының бітім­гер­лік қызметі қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуде маңызды қызметін атқарады. БҰҰ-ның алғашқы бітімгершілік миссиясы 1948 жылы Таяу Шығыста орналастырылды. Содан бері БҰҰ әртүрлі континенттерде 72 бітімгершілік операциясын өткізді, оған 2 миллионнан астам әскери қызметкер, полиция қызметкері және бейбіт тұрғын қатысты. Өкінішке қарай, соның 4 мыңнан астамы бейбітшілік жолында қаза тапты. Қазіргі уақытта БҰҰ-ның 12 белсенді бітімгершілік мис­сиясында 87 мыңнан астам адам жұмыл­ды­рылған.

БҰҰ бітімгерлік қызметіне қатысу – Қазақстанның сыртқы саясатының ма­ңыз­ды бағытының бірі. Өңірлік және халықаралық қауіпсіздікті нығайту мақ­са­тында Қазақстанның бітімгершілік күштері 2014 жылдан бері БҰҰ миссияла­ры­на қатысып келеді. Олар қазір Ливан, Мали, Орталық Африка Республикасы және Батыс Сахарада абыройлы қызмет атқарып жүр.