Айлап жауған жауын қолбайлау болды. Астық сапасына да әсер етті. Қазір өңірдегі диқандар өзгені былай қойғанда, келер жылдың тұқымын қалай дайындаймыз деп уайымдап отыр. Ылғалы көп астықты кептірудің өзі күрделі мәселеге айналған. Соңғы тәуліктерде газ тапшылығы сезіліп отыр.
Піскен егінді уақытында жинап алуға мүмкіндік бар еді. Егін орағына 16 мыңнан астам техника пайдаланылып жатыр. Ауыл шаруашылығы құрылымдарына 90,5 мың тоннаға жуық кепілдендірілген дизель отыны бөлінді. Астықтың сақталуын қамтамасыз ету үшін 72 астық қабылдау кәсіпорындары жұмыс істеу үстінде. Күні бүгінге дейін 1,6 миллион гектар алқаптың астығы бастырылды. Гектар берекесі 5,6 центнерден айналып жатыр. Егін орағын ұйымдастыру барысында туындаған күрделі мәселелерді жедел шешу үшін облыс әкімінің тапсырмасы бойынша барлық мүдделі органдар мен ұйымдарды жұмылдыра отырып, табиғат тақсыретін тартқан өңірлердегі құрғақшылық пен тынымсыз жауынның салдарын анықтайтын жұмыс комиссиялары құрылды. Аудандардың карантиндік қызметтерінің мемлекеттік инспекторлары астық сапасын талдау жұмыстарын жүргізу үстінде. Сондай-ақ келер жылғы көктемгі егіске қажетті тұқым қорын қалыптастыруға да тапсырма берілген.
– Ауа райының салдарынан зор еңбекпен жиналған аз ғана астықтың күйіп кету қаупі бар, – дейді агроном Бауыржан Молдағалиев. – Бағасы арзан болғандықтан, астық қабылдау орындары газбен жұмыс істеуге көшкен. Дизель отынының бағасы қымбат екендігі белгілі.
Өңірдегі автокөліктерге арналған кейбір газ бекеттерінде бірнеше тәулік газ болған жоқ. Энергетика министрлігі облысқа қыркүйек айына жеті мың тонна газ бөлген, бірақ шаруалардан артылмай отыр. Астық кептірушілердің өзі де газға зәру. Облыстық энергетика басқармасы қыркүйектің орта шенінде 2 300 тонна газға өтінім берген. Бірақ әлі қайран болмай тұр. Өңірдегі астық қабылдау кәсіпорындары күн сайын газ сұрап, өтінім жолдап отыр. Егер бұл мәселе уақытында шешілмесе, астықтың күйіп кету қаупі бар.
Қиян шеттегі Жарқайың ауданының диқандары жыл сайын тәп-тәуір өнім жинайтын. Ауданда үлкенді-кішілі 500-ден астам шаруашылық бар. Олардың барлығы дерлік құрғақшылықтан, күзгі ылғалдың көптігінен зардап шегіп отыр. Ең бастысы, сабағында тұрған дән көктеп кеткен. Күн ашықта атжалға жығылған алқаптардағы ахуал да алаңдатарлық. Бірнеше рет атжалды аударғаннан кейін ылғалды болуы себепті толысқан, ісінген дән қауызына сыймай, масақтан шашылып жатыр. Гектар берекесі туралы айтудың өзі қиын. Ахуалды көңіл таразысына салған кәнігі диқандар бес центнерден өнім жинасақ та тәубе деседі. Ал шығын шашетектен.
– Біздің ауданда 663 мың гектар алқапқа дәнді дақылдар сіңірілген болатын, – дейді Жарқайың аудандық ауыл шаруашылығы, жер қатынастары және кәсіпкерлік бөлімінің бас маманы Мұрат Берлібеков. – Қазір алқапқа келген зиянды толық саралаудың өзі мүмкін болмай отыр. Ол үшін 21 547 шақырымды айналып өту керек. Күн әлі жауып тұр. Жұмыс тобының мүшелері көліктері батып, далада түнеп те қалды.
Жұмыс тобы ахуалды зерделеу үшін «Отрадное-Агро», «Донское Агро», «Жарқайың» тәрізді бірнеше серіктестіктерде болған. Қостычев ауылдық округіне тиесілі егістік алқаптардағы дақылдың жай-күйі, ылғалдылығы, масағынан төгіліп түсуі және көктеп өсуі тексерілген. Мәселенің бар екендігі шындық. Алдағы уақытта бір тоқтамға келіп, шара қолданылмақ. Адам айтқысыз шығынға ұшыраған ауыл шаруашылығы құрылымдары да осыны тосып отыр. Жұмыс тобының мүшелері ауылдық округ әкімдерімен тізе қосып, өздеріне бекітілген әкімшілік аумақтарды үнемі аралап, орын алып отырған жағдайды қадағалау үстінде.
Ендігі бір күрделі мәселе – тұқым дайындау. Элиталық тұқым шаруашылығы санатындағы «Жер-1» серіктестігі жоғарыда айтылған қолайсыздықтарға байланысты қатты зиян шегіп отыр. Серіктестік агрономы Светлана Орехованың пікірінше, егістіктің 75 пайызына жуық көкөскін өсіп кеткен.
Күзгі тынымсыз қарекеттің бір парасы – мал азығын қамдау. Құрғақшылық жылы әлдеқалай болады екен деген де уайым бар. Абырой болғанда аудандағы ауыл шаруашылығы құрылымдары тапсырманы орындаған. Өз шабындықтарындағы шөптің шығымы нашар болғандықтан, Қостанай облысының Амангелді, Жанкелді аудандарынан мал азығын дайындаған.
Орақ науқаны өте қиын жағдайда өтуде. Әйтсе де диқандар жерде өскен дәнді жерде қалдырмау жолында жанқиярлықпен еңбек етіп жатыр.
Ақмола облысы
