Экотоксикант Стокгольм конвенциясының шешімімен тұрақты органикалық ластағыш ретінде тіркелген. Елімізде полихлорланған бифенилдердің «Совол» және «Совтол» атты түрлері кеңес одағы кезеңінде өте көп өндірілгендіктен, тұрақты органикалық ластағыш қалдығы бойынша Қазақстан ТМД елдері ішінде екінші орында тұр. Бұл – бас ауыртып, балтыр сыздататын мәселе. Сол себепті де жас ғалым эмиссия көздеріне жақын орналасқан аймақтың топырақ және су шөгінділері үлгілері құрамындағы полихлорланған бифенилдердің мөлшерін анықтап, оның таралу картасын жасаған. Табанды зерттеу жұмысының арқасында қоршаған орта нысандарынан алынған топырақ және су шөгінділерінен полихлорланған бифенилдерді толықтай алу үшін тиімді экстрагентті де анықтаған.
– Катализатор дайындау үдерісінде бірінші металл консентрациясын дайындаймыз. Тұрақты органикалық ластағыштарды түрлендіруде қолданылатын катализатор құрамындағы қымбат металға жататын палладий мөлшерін азайтып алып, оны салыстырмалы түрде мыс және никель секілді арзан элементтермен алмастыру арқылы тиімді катализатор әзірлейміз, – дейді жасампаз ғалым Есбол Шаймардан.
Біліктілігінің арқасында Есбол аса қауіпті ластағыш полихлорланған бифенилдерді 99,6 пайызға бифенилге айналдыра білді. Қоршаған ортаны улы заттардан оңтайлы әдіспен арылтып, экономикалық тұрғыдан тиімді технологияны дайындауға да мүмкіндік береді.
– Жас ғалымның әзірлеген катализаторы БҰҰ Тұрақты даму мақсатына жетуге және ратификациялаған Стокгольм конвенциясын орындауға, атап айтқанда, тұрақты органикалық ластағыштарды түрлендіру арқылы антропогенді әсері бар ластаушы заттарды залалсыздандыру саласына өз үлесін қосады деп сенеміз, – деп пікір білдірді Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек.
