Колледждегі бір күн

Колледждің жұмысшы мамандарды дайындайтын нысаны қаланың шет жағында ор­на­ласқан. Нысанды айнала кә­сіп­орындар қоршап тұр. Бір қара­ғанға теория мен тәжірибенің арасында алшақтық болмасы үшін арнайы жасалғандай көрінеді. Негізгі басымдық еңбек нарығын тізгінде ұстай отырып, білім беру қызметтерінің сапасын тұрақ­тандыруға қойылған. Заманауи білім беру ордасында 59 оқу кабинеті, 13 шебер­ха­на, 4 зертхана, 12 компьютерлік сынып, 1 лин­гофондық құрал-жабдықпен жабдық­талған компьютерлік сынып, жалпы ауданы 208,9 шаршы метр болатын екі акт залы, 70 орындық оқу залдарынан тұратын екі кітапхана бар.

«NOCN» Халықаралық биз­несті дамыту бөлімінің басшысы Тим Докинз кәсіптік техникалық білім беру сапасын қамтамасыз етудің стандарттары мен тәсілдері туралы айтқаны ойға оралып отыр. Оның пікірінше, түлектердің біліктілігі мен жұмысқа дайын­дығы арасында алшақтық бар. Бірақ бұл мәселенің шешімі ретінде тағылымдамадан өтудің дуалды моделін ұсынған. Яғни оқытудың теориялық бөлімі білім беру ұйымында, ал практикалық бөлігі өндірісте өтеді. Дуалды оқыту біз келген колледждің оқу бағдарламасында да бар екен әрі оны тиімді түрде іске асырып жатқанын көзімізбен көрдік. Мұндай оқыту туралы үшжақты шарттар мемлекеттік тіркеу тізілімінде тіркелген. Электрмен қамтамасыз ету, тігін өндірісі және киімдерді үлгілеу, шаштараз өнері, радиотехника, электроника және телекоммуникациялар мамандары білімін халықаралық әдіспен шыңдап жүр.

– Бүгінде техникалық кәсіби білім өте маңызды. Біздің колледж оқу-өндірістік шеберханалары мен инновациялық заманауи құрал-жабдықтармен жабдық­талған. Мұнда білім алу­шылар теория­лық білімін бекі­тіп, кәсіби біліктілігін арттыра түседі. 13 мамандық бойын­ша оқытамыз. Колледждің се­рік­тес ұйым­дары да көп. Бұл түлек­тердің жұмыс орнын дұрыс табуына көмектеседі. Мұн­­дай сабақтастық оқу орындарының бар­лығына ауадай қажет. Себебі біз эко­номикаға мамандар дайындаймыз. Сон­дықтан сапаға баса мән береміз. Ұжым­ның кәсібилігі бірінші орында тұрады. Сосын білім мен практиканың байланысына жіті назар аударамыз. Дуалды оқытудың әр­түрлі әдістерін тексеріп көріп, студенттерімізге бағыт-бағдар беріп жүрміз. Колледжде жүріп-ақ өзінің кәсібилігін арттырып, қосымша қаржы тауып жүрген­дер де бар. Одан кейінгі естен шығаруға болмайтын бір жайт – жайлылық. Бұл – өзекті дүние. Біздің ұстаным – білікті мұғалім, білімді студент, – дейді колледж директорының ғылыми-әдістемелік жұмыс жөніндегі орынбасары Нақия Әленова.

Әдетте колледж студенттердің бойын­да қатты дағдылар (hard skills) көп дамиды. Яғни техника­лық ойлау жүйесінен аспай қалып жатады. Бірақ оқу бітіргеннен кейінгі өмірге дайын болып, ел ісіне араласуы үшін жұмсақ дағдылар да (soft skills) қажет. Біз көбіне маманнан гөрі адам қылу маңызды екенін естен шыға­рып жатамыз. Асылында, сыни тұрғыдан ойлай алатын, ісін саралай алатын адам да, маман да ауадай қажет. Осы ойлардың жетегімен 72 жастағы оқытушы Пану Хамзаеваға бардық. Ол мұнда тарих пәнінен сабақ береді. Кабинетіне барсақ 52 жылдық тәжірибесі бар ұстаз оқу жоспарларын пысықтап отыр екен.

– Қазіргі кезде балаларға қойы­лып отырған негізгі мақ­сат – өздігінен ізденіп, білім алу. Біз олардың барынша жан-жақ­­т­ы, тапқыр болғанын қалай­мыз. Өз салаңды жетік меңге­ріп, білікті маман болған жақсы. Бі­рақ адам бойындағы игі сезім­дер мен даналық көзін естен шығармауымыз керек. Біз балалар оқуға түсісімен осы жағына мән береміз. Айталық, алдыма келген әр топты Сәкен Сейфуллиннің музейіне апарамын. Сәкен ұсталар шақта баласы 1 жасқа толып жатқан екен. Соны ойлап, қонаққа деп ақ дастарқан сатып алады. Бірақ сол мезетте ұсталып кетеді. Сол жайылмай қалған ақ дастарқанның қадірін балалардың ақ көңіліне құйғым келеді. Сонда балалар музейден «Мұғалім, біз өмірде болып жатқан көп дүниеге мән бермейді екенбіз. Біз тіпті қалай ел болғанымызға да бейжай қарайды екенбіз», деп шығады. Колледж студенттеріне мұндай да тәрбие керек, – дейді Пану Хамзаева.

Білімде жалғыз жүріп жол табамын деген адасады. Сондықтан да әртүрлі оқу орындарымен ынтамақтастық орнату маңызды. «Басқару» колледжі де осы талаптың үдесінен шығып отыр. Айталық, Ресейдің Қазан қаласына барып, өзара меморандумға қол қойған. Тараптар өзара сенім негізінде білім алмасуға уағдаласқан. Бұл студенттердің өзге де оқу бағдарламасын көріп-танысуына жол ашады. Осындай мүмкіндікке ие студенттермен де таныстық. Айта кететіні, біз жүрген дәліздің барлығы көркем бұйымдар мен әсем картиналарға толы. Оның бәрі осында оқитын балалардың қолынан шыққан. Колледждің ішкі жағдайы туралы білу үшін білім ордасындағы студенттердің президентін де сөзге тарттық.

– Колледж маған қатты ұнай­ды. Мек­тепте компьютерлік ойын­дарға қы­зыға бастадым. Уақыт өте келе радиодеталь­дармен таныстым. Содан соң осы кол­леджді таңдадым. Оқу орнының жай­лы­лығын, жақсы пікірлер мен ұстаз­дар­дың білім деңгейін ескере отыра таңдадым. Бізге жетіспейтін дүниелер де бар. Мысалы, әрбір сала мамандықтарына арналған зертханалардың аздығы. Бірнеше салада оқитын студенттер бір зертханада білім алуға мәжбүр. Сол жағы реттелсе, жақсы болар еді. Көңіл көншітерлік дүниелер де жетерлік. Жастар ісі жөніндегі комитет өз ісін жақсы атқарып жатыр. Оған дән ризамыз. Қалалық деңгейде өтетін әртүрлі жарыстарға белсенді түрде қатысып келеміз, – деп шынын айтты Петр Сыпченко.

Колледжге көбіне әлеуметтік жағдайы төмен, отбасында қиын­дықтарға көп ұшырасатын бала­лардың баратыны жасырын емес. Оны біз де көзімізбен көрдік. Отбасылық жағдайына байланысты оқуға келмейтін, сабаққа бейжай қарайтын балаларды айтпағанда, қаржы жағынан қиындық көріп жатқандар да көп. Осыны ойлағанда, 2025 жыл тезірек болса екен дейсің. Өйткені Мемлекет басшысының тапсырмасымен жастарды 2025 жылға дейін сұранысқа ие ма­мандықтармен 100 пайыз қам­ту көзделгені еске түседі. Одан бө­лек оқуға ынтасы жоқ, тәртіпке көнбейтін балалар да бар. Олар­мен психологтар жүйелі жұмыс жүргізеді екен. Расында да, «Қиын оқушы» ұғымы педагогтер арасында кең таралған. Педаго­гикалық тәрбиесі қиын балалар – оқуға, еңбекке, қоғамдық өмірге ықыласы жоқ балалар. Бұл мәселенің шешімін педагог ғалымдар көп іздеді. Әркім өз бетінше шешуге тырысты. Дегенмен көбінің ойы тәрбиені отбасы жағдайын зерттеуден бас­тау керек дегенге тоқайласты. Отбасында қолайлы қарым-қатынас орнатса, бала қалыпқа келеді. Мұны қазақ «Отан – отбасынан басталады» деп бірауыз сөзбен айтып кеткен. Бұл тәсілді колледж мұға­лімдері де қолданады екен. Бөлім меңге­р­ушісі Нұргүл Әбілқасованың айтуынша, колледж қызметкерлері қаншама отбасылық жағдайы қиын балалардың өмірін бір жолға салған. Сол себепті үнемі осы жағдайды назарда ұстап отырады.

– Колледжімізде жұмысшы мамандық­тарын дайындаймыз. Олардың ішінде электрмен жабдықтау, тігін ісі, радиотехника, элетроника және телекоммуникация, шаштараз сынды мамандықтар бар. Оқу орнына көбіне көпбалалы отбасынан шыққан, жағдайы төмен отбасында тәрбиеленген студенттер түседі. Сондықтан олармен тығыз жұмыс істейміз. Бұл айтуға ғана оңай. Кейбір ата-аналар ба­ла­ларын ұстаздарға тапсырып, оларды екінші ата-анасы ретін­де қабылдап жатады. Бұл дұ­рыс емес. Әрбір ата-ана баласы үшін толық жауапкершілік алуы шарт. Біз қолымыздан келген­ді жасаймыз. Кейде ісіміз оңғары­лып, нәтиже шығып жатады. Кол­леджге түскенде тәртіпке көн­­бейтін, қиқар балалардың кете­­рінде түбегейлі өзгергенін де көр­дік. Мұндай жағдайлар жиі кездеседі, – деді Нұргүл Әбілқасова.

Біздің елде ғана емес, жалпы әлемде COVID-19-дан кейін кәсіптік білім беруге көбі­рек көңіл бөліне бастады. Сол себеп­ті де осы бағытты тереңдете түсе­тін пәнаралық зерттеу әдіс­тері, теориялық негіздер және статис­тикалық модельдер де зерт­теліп жүр. Кейінгі жылдары біз кәсіптік-техникалық оқу орындарының студенттері жолығатын оқу қиындықтарын жақсы түсіндік. Көптеген мемлекеттің кәсіптік білімі пандемиядан кейін жаңа кезеңге өтті. Біздің де өтер шағымыз туғандай. Орта кәсіптік білім «төменгі санатқа» жатпайтынын ұғынатын сәт те келді.