Инфографиканы жасаған – Амангелді Қияс, «EQ»
«Алтын жас» бағдарламасына Алматының зейнеткерлері мен меншік нысанына қарамастан (шағын және орта бизнес, мемлекеттік органдардың ведомстволық бағынысты ұйымдары болуы мүмкін) жұмыс берушілері қатысады. Зейнеткерлік жастағы адамдардың жалақысы жұмыс берушінің қаражаты есебінен белгіленген жалақының кемінде 50 пайызы мөлшерінде жүргізілетін болады. Сонымен қатар жалақы жергілікті бюджеттен белгіленген жалақының 50 пайызынан аспайтын мөлшерде субсидияланады. Бұл жерде маңыздысы, еңбекақы Бюджет кодексіне сәйкес тиісті қаржы жылына белгіленген бір ең төменгі жалақыдан, яғни 85 000 теңгеден аспауы керек. Бағдарламаға қатысу мерзімі еңбек қатынастарын мерзімінен бұрын тоқтату мүмкіндігімен үш жылға есептелген. Сондай-ақ егде жастағы адамдар жұмыс күнін, икемді кестені немесе қашықтан режімді таңдай алады. Қазірдің өзінде 200-ге жуық компания зейнеткерлерді жұмысқа қабылдауға дайын екенін білдірген.
Бүгінде Алматыда шамамен 2 жарым миллионға жуық адам тұрса, оның оннан бір бөлігі зейнеткерлер. Биыл 1 мамырдағы жағдай бойынша қалада 247 844 зейнеткер бар. Былтыр шаһарда жұмыспен қамтылғандардың жалпы санынан (1 045 505 адам) зейнеткерлік жастағы жұмыспен қамтылғандардың үлесі 4,4 пайызды (44 378 адам) құрады. Осы ретте Алматы әкімінің тапсырмасымен зейнеткерлік жастағы адамдар үшін жұмыс орындарын құру қажеттілігіне талдау жүргізілді. Зейнет жасына толған 1 076 Алматы тұрғыны қатысқан сауалнама қорытындысы 80 жасқа дейінгі 519 адамның (48%) еңбек қызметін жалғастыруға және мегаполис экономикасының дамуына үлес қосуға ниетті екенін көрсетті. Бұл ретте азаматтар қоғамға пайдалы болуға деген ұмтылысын (15%), жұмыс орнында тәлімгерлік қызметті жүргізу қажеттілігін (40%) жеткізген. Сондай-ақ қосымша табыс табу да (45%) – еңбектен ажырмаудың негізгі себебі. Мониторинг қорытындысында ведомстволық бағынысты ұйымдар мен жеке кәсіпорындар арасында 1 753 адамның жұмысқа орналасу қажеттілігі анықталды. Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Бауыржан Жаубасовтың айтуынша, мамандық бойынша ең көп қажеттілік денсаулық сақтау, білім және өнеркәсіп салаларында байқалады. Негізінен дәрігер, орта және кіші медициналық персонал, жоғары оқу орындарына, мектептерге педагог, сондай-ақ тәрбиеші, эколог, инженер, электрик, монтер және басқа да білікті мамандыққа сұраныс жоғары. Бағдарламамен биыл 500, келесі жылы 1000, ал 2026 жылы тағы 1500 адамды қамту көзделген.
Еуропа мен Азияның кейбір дамыған елдерінің тәжірибесі мұндай жобаларды қолдануда оң динамиканы көрсетіп отыр. Мысалы, Жапонияда зейнетке шыққан әрбір екінші адам қызметін жалғастырады. Сәйкесінше, бұл елде заңнамалық негізде міндеттеме енгізіліп, компаниялар 70 жасқа дейінгі еңбек етуге мүмкіндік беретін жүйені құрған. Оның шеңберінде бизнес иелері қарттарды жұмыспен қамтып қана қоймай, осы санаттағы кадрлардың айналымына да талдау жүргізеді. Зейнеткер тәлімгерлікті дамытып, өз тәжірибесін жас мамандарға беруі үшін ұйымдарға белгілі бір талаптар қойылған. Сол секілді Германияда да 2014 жылдан бастап «Шағын» деп аталатын зейнеткерлерді жұмыспен қамту бағдарламасы іске асырылған. Ол бойынша уақытша және тұрақты сипаттағы жұмысқа айына 400 еуро мөлшерінде ең төменгі жалақы белгіленген. Осылайша, жұмыс берушінің бағдарлама арқылы немесе өз ықтиярымен зейнеткерлерді жұмысқа орналастыруға мүдделі болуы қамтамасыз етіледі.
