– «Ардагерлер ұйымы» республикалық қоғамдық бірлестігінің бүгінгі ахуалы қалай?
– Алдымен қазыналы қарияларымызды кешегі өткен 1 қазан – халықаралық қарттар күнімен тағы да құттықтаймын. Біздің ұйым бұл шараны бір айлық «Қарттарымызды қамқорлай жүрейік» атты үлкен акцияға айналдыруды көздеп отыр. Акция барысында жалғызбасты немесе көмекке мұқтаж қарияларға өңірлердегі ардагерлер кеңестерінің ұйымдастыруымен түрлі қайырымдылық жәрдем көрсетіледі. Мемлекет тарапынан да қарттардың тұрмысына, тыныс-тіршілігіне, әлеуметтік жағдайына жан-жақты қолдау мен қамқорлық жасалады.
Бүгінгі ардагерлер сапындағы азаматтар күні кешеге дейін ел басқару ісінде, әртүрлі салада жемісті еңбек етті. «Ардагерлер ұйымы» – қатары 2 миллионнан астам азаматтардан құралған еліміздегі ең үлкен қоғамдық бірлестік. Барлық аймақта ұйымның филиалдары бар. Ардагерлеріміз елдің тұтастығы мен ынтымағының ыдырамауына, береке-бірлігінің артуына атсалысып келеді.
2020 жылы «Ардагерлер туралы» арнайы заң қабылданды. Одан бері де төрт жыл өте шықты, ардагерлерге қатысты туындаған бірқатар мәселелерді қамтитын өзгерістерді осы заңға енгізуге күш саламыз.
– Әрдайым ілкімді істің басынан табылатын қазыналы қарттардың қоғамдық, елдік мұрат-мүддеге қосар үлесі қандай? Әсіресе отбасы құндылығына қаншалықты қорған болып отыр?
– Отбасы – шағын мемлекет, үлгі-өнегенің, тәлім-тәрбиенің, мейірімділік пен адамгершіліктің, қарапайымдылық пен сыйластықтың қасиетті ордасы. Өкінішке қарай, соңғы жылдары жастар арасында ажырасу көбейіп кетті. Әрине, ардагерлерді бұл жағдай қатты ойландырады. Соған байланысты 2019 жылдан бастап Орталық кеңесте «Дәнекер» жобасын қолға алдық. Мақсат – ел ішіндегі әртүрлі келеңсіз жағдайларды шешуге ұйытқы болып, түрлі кикілжің, келіспеушіліктерді мүмкіндігінше сотқа жеткізбей реттеп, бейбіт бітімгерлікке шақыру.
Ардагерлерден құралған қоғамдық медиаторлардың көмегімен соңғы 4 жылда тараптар арасындағы 6 896 түрлі даудың 4 563-і істі сотқа жеткізбей келісімге келу арқылы шешілді. Зейнетке шыққан заңгерлер, басқа да органда істеген, басшылық лауазымды атқарған қайраткерлердің бас болуымен құрылған топтың өнімді жұмысының нәтижесі бұл. «Дәнекер» жобасы 2021 жылы Үкіметтік емес ұйымдар арасында «Қоғамдық келісімді және ұлттық бірлікті нығайту» номинациясында жеңімпаз болып танылып, арнайы сыйақы берілді.
– Маусым айында сізді Президент қабылдағанын білеміз. Сол туралы тоқтала кетсеңіз.
– Мемлекет басшысының тығыз жұмыс кестесіне қарамастан, қабылдауда Қасым-Жомарт Кемелұлымен белгіленген межелі уақыттан артық әңгімелестік. Президентке ардагерлер ұйымының елдегі тұрақтылықты сақтау жолында жасап жатқан жұмыстары туралы мәлімет бердім, ардагерлердің көкейінде жүрген мәселелерді жеткіздім. «Ардагерлер ұйымының» «Дәнекер», «Іскерлік және жанашырлық» жобалары аясында атқарылған жұмыстар туралы айттым. Сонымен қатар бірқатар ұсынысымды баяндадым. Мемлекет басшысы өз кезегінде Әділетті Қазақстан құру жолында аға буынның тәжірибесі де, жас ұрпақтың жаңа идеялары да маңызды екенін атап өтті.
– Жас толқын тәрбиесінде аға буынның жауапкершілігі де зор, арқалар аманаты да ауыр. Осы тұрғыда не айтасыз?
– Көктемде Атырауда өткен Ұлттық құрылтайдың үшінші жиынында Президент қоғамда жаңа кеселдердің пайда болғанын алға тарта келіп, халықтың береке-бірлігін сақтауда зиялы қауым айрықша рөл атқаратынын, ел ағаларының арасында ауызбіршілік болуы керек екенін айтты.
Мемлекет басшысы ұрпақ тәрбиесіне көңіл бөлуді тапсырды. Мамандардың айтуынша, нашақорлық балалар арасында да кең таралып барады. Лудомания (ойынқұмарлық) кесірінен талай шаңырақ шайқалды. Талай азамат заң бұзып, қылмысқа ұрынды. Құмар ойынның кесірінен қарызға батып, өзіне қол жұмсағандар туралы хабарларды да естіп жатамыз. Сондай-ақ соңғы кездері жаңалықтардан алаяқтарға алданып қалдым дегендерді де жиі ұшыратамыз. Алаяқтық күннен-күнге қаулап тамыр жайып барады. Әсіресе қарт кісілер алаяқтардың алдауына тез түсіп қалып жатады. Ардагерлер аймақтардағы кездесулерде баршаны қоғамдағы осындай кеселдерден аулақ болуға шақырады.
Тағы бір өте қауіпті кесел – діни фанатизм. Дін тақырыбы өте нәзік. Шырпы тисе қаулап жанатын шөп сияқты өте сақтықты керек етеді. Соңғы кездері сақалы беліне түскен жастар, бетін бүркеп, қара жамылған қыздарымыз қоғамдық орталарда жиі кездеседі. Бұлар – теріс діни ұстанымдағы, адасқан жастар. Бір елде тұрып, Отаны бір мұсылман баласының бір-бірін сыйламауы, тыңдамауы жақсылыққа апармайды. Бұл еліміздің егемендігіне үлкен қауіп төндіреді. Менің атам діндар болған кісі, мешіт ұстап, тақуалықпен ғұмыр кешті. Кеңес одағы кезінде дін ұстанғанына бола қуғын көрген адам. Ата-бабамыз тұтынған, дәстүрлі ислам дініне тағар еш мін де, сын да жоқ. Тек адасушы жастарға тоқтам қойылуы керек. Дүмшелік, өзімбілермендік түбінде оңдырмайды. Бәрімізді ұрпақ тәрбиесі ойландырады, ұрпақ тәрбиесіне қоғам мүшелері түгел атсалысуы керек.
– Өзіңіз айтқандай, «Ардагерлер ұйымының» әр мүшесі осы күнге дейін мемлекеттің іргесі бекіп, нығаюына өзіндік үлесін қосқан жандар. Әлі де аттан түспей кейінгі толқынға бағдар беріп келеді. Осы турасында кеңірек айтып өтсеңіз.
– Мемлекет басшысының жыл сайынғы Жолдауын халыққа түсіндіру жұмысына да «Ардагерлер ұйымының» мүшелері де лайықты үлес қосады. Биылғы «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Жолдауына орай қыркүйек айында Түркістан қаласында «Ардагерлер ұйымы» Орталық кеңесінің көшпелі отырысы өтті. Келелі жиында Президенттің Жолдауында айтылған мәселелердің шешімі талқыланып, бағыт-бағдар айқындалды. Әсіресе қоғамның талқысындағы АЭС салу мәселесі, жасыл экономиканың мемлекетті нығайтуға қосар үлесі жан-жақты зерделенді.
Біздің замандастарымыз Тәуелсіздіктің қиын кезеңдерінде еңбек етіп, қазіргі Қазақстанның іргетасын қалаған азаматтар. Жоғарыда айтып өттім, ардагерлеріміз қоғамдық жұмыстарға әлі де араласып келеді. Былтыр қазан айында «Қоғамдық бақылау туралы» заң қабылданды. Заң мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік секторлардың қоғам алдындағы ашықтығын қамтамасыз етуге арналған. Ардагерлер жергілікті жерлерде осы заңның жүзеге асуына атсалысып жүр.
Көктемде еліміздің біраз өңірлерін қарғын суы алды. Тұрғындар үй-жайларынан, мал-мүлкінен айырылды. Президент Қ.Тоқаев халыққа үндеу жариялап, су тасқынының салдары жойылатынын, келген шығын түгел өтелетінін, барлық тиісті көмек көрсетілетінін айтты. Осындай қиын кезде әріптестеріміз өңірлердегі жұмыстарға ұйытқы болып, халықтың арасынан табыла білді.
Өткен жылы «Ардагерлер ұйымы» қоғамға пайдалы «Іскерлік және жанашырлық» атаумен тағы бір қанатқақты жобаны қолға алды. Жобаға ардагерлер кеңесі басшылық жасайды. Олар ауыл-аймақтарда әлеуметтік қолдауға зәру, мұқтаж азаматтарға, отбасыларға көмек көрсетуге кәсіпкерлерді, мекеме, кәсіпорындарды жұмылдырады. Жоба қазір Атырау, Солтүстік Қазақстан, Қызылорда облыстарында іске асырылып жатыр. Осы шараны Ұлытау облысы да қолдап, аймақта жүзеге асыруға ұсыныс білдірді. Біз мұндай белсенділік танытқан әріптестерімізді қуана қолдаймыз, қажетті көмегімізді беруге әрқашан дайынбыз. Болашақта қоғамға пайдалы «Дәнекер» сияқты «Іскерлік және жанашырлық» жобасының да ауқымы кеңейіп жақсы нәтиже көрсететініне сенімдіміз. Жобалардың жұмысын әрі қарай да тікелей өзім бақылауда ұстаймын.
– Келесі жылы фашизмге қарсы соғыстағы Жеңістің 80 жылдығы. Атаулы шараға әзірлік қалай жүргізіліп жатыр?
– Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдері Президенттерінің басқосуында 2025 жыл «Жеңістің 80 жылдығы» деп жарияланды. Мемлекет басшысы Ұлттық құрылтайда осыған әзірлікті тыңғылықты жүргізуді тапсырды. Ардагерлер бұл жұмысты бастап та кетті. «Ұлы жылдарға тағзым» атты халықаралық ғылыми конференция ТМД елдері ардагерлерінің Үйлестіру кеңесінің жоспарына сай қолға алынды. Осы келісімдердің негізінде ұйымдастырылған халықаралық деңгейдегі үлкен іс-шараны біз жуырда ғана, 28-29 қыркүйекте Алматы қаласында өткіздік. Өте жоғары деңгейде ұйымдастырылған шараға ТМД елдері ардагерлерінің Үйлестіру кеңесінің төрағасы В.Волков бастаған жауапты тұлғалар қатысты. Бұдан өзге, Армения мен Беларус елдерінен әріптестеріміз келді.
Бұл Жеңіс бұрынғы кеңес одағындағы барлық елге ортақ. Сондықтан 80 жылдық халықаралық деңгейде атап өтіледі. Жеңіс күнінің мән-мазмұны ешқашан ескірмейді. Себебі, оның құндылығы ғасырлар бойына жаңа, жас ұрпаққа үлгі боларлық қадір-қасиетке ие. Атыраудағы Ұлттық құрылтай отырысында Қасым-Жомарт Кемелұлы менің жетекшілігіммен жарық көрген «Қазақстанның қаһарман майдангерлері» жобасын ерекше атап өтті. Бұл – 30 жыл бойы табандылықпен атқарған еңбегіміздің бағаланғаны. Тарихи кітапты шығару оңай болған жоқ. Тынымсыз, ұзақ зерттеуді, қомақты қаржыны қажет еткен орасан еңбектің нәтижесінде елімізден шыққан жауынгерлердің тағдыры мен ерлігі туралы 56 томдық аса құнды тарихи құжат өмірге келді. Оның 6 томында майдан шебінде болған әйелдердің ерлігі қамтылды.
Біздің ардагерлердің басты міндетінің бірі – соғыс кезіндегі аға буынның ерлігі мен ерен еңбегін ұрпаққа жеткізу. Олардың ерлігін ұмытпауға, құрмет тұтуға тәрбиелеу. Сондықтан да келешекте атқарылатын жұмыс әлі де көп. Соны жүзеге асыруға баршамызға ғибратты ғұмыр берсін.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен –
Қуаныш НҰРДАНБЕКҰЛЫ,
«Egemen Qazaqstan»
