Пікір • 29 Қаңтар, 2025

ҚҚС мөлшерлемесін арттыру – қажетті шара

176 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Қоғамда қызу талқыланып жатқан мәселенің бірі – жаңа Салық кодексі, тиісінше салық салудың жаңа ережелері. Салық жүйесін қайта қарау туралы шешім соңғы бірнеше жылда тапшылыққа ұшыраған бюджеттің кіріс бөлігін ұлғайту қажеттілігімен байланыс­ты. Қазіргі уақытта тапшылық ішкі жалпы өнімнің 2,7%-ын құрайды. Бұл ретте алдағы 2025 жылға бюджеттің кірісі 21,39 трлн теңге, ал шығысы 25,19 трлн теңге болады деп жоспарланып отыр. Жоспарланған тапшылық 4,1 трлн теңгені құрауы мүмкін, бұл келешекте біртіндеп төмендейді.

ҚҚС мөлшерлемесін арттыру – қажетті шара

Сурет: baq.kz

Мемлекеттік қаржыны ны­ғайту және бюджетті тұрақ­тан­­дыру үшін ұсынылған құрал­дар­дың бірі – қосылған құн салы­ғының (ҚҚС) мөлшерін қазір­гі 12%-дан 20%-ға дейін арт­тыру. Елімізде кейінгі екі он­жыл­дықта ҚҚС мөлшерлемесі айтар­лықтай өзгерген жоқ және 12% деңгейінде қалды. Көп­те­ген елде бұл көрсеткіш 15-20%-ды құрайды, бұл біздің еліміздегі қазіргі көрсеткішті ең төменгі көрсеткіштердің біріне айналдырады. Бұл шара бірқатар оң нәтижеге әкеледі:

Біріншіден, салық түсімдері артады. ҚҚС мөлшерлемесін көтеру бюджет кірісін 5-7 трлн теңгеге дейін ұлғайтады және бұған дейін бірнеше рет талқыланған Ұлттық қордан трансферттерді тоқтатуға мүмкіндік береді.

Екіншіден, салықтық қамту ұлғаяды. ҚҚС төлеушілерді тір­кеу шегін төмендету жоспарланып отыр, бұл шағын және орта бизнесті көбірек тартады, салық түсімдерін арттырады.

Үшіншіден, ҚҚС ұлғаюымен қатар еңбекақы қорына салық жүк­темесін азайту қарас­ты­рыл­ған. Бұл бизнеске қаржылық жүк­темені жеңілдетуге және жала­қының ашықтығын ынталан­ды­руға тиіс.

ҚҚС мөлшерлемесі – Қазақстан Республикасының аума­ғында тауарларды сату, жұмыстарды орындау, қыз­мет­терді көрсету сияқты операция­ларды жүзеге асыру кезінде алынатын жанама салық. Сәй­кесінше, негізгі жүк түпкі тұ­ты­нушыларға түседі. Дегенмен бұл келеңсіз салдарлар қысқа мерзімде болғанымен, кешенді жұмыс жүргізгенде оларды азайтуға болады деп күтіліп отыр. Ол үшін жаңа салық режіміне бейімделудің нақты шараларын ойластыру қажет.

Салық реформасын талқылау бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. 2024 жылы өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында Прези­дент «ҚҚС-ны 12-ден 16%-ға дейін көтеру – түпкілікті шешім емес, Қазақстанда мүлдем басқа сипатқа ие болған ҚҚС-ның өзін де реформалау қажет» деген еді. Қалай болғанда да, әзірге нақты шешім жоқ, талқылаулар жал­ғасып жатыр. Мемлекет басшысы айтқандай, қателесуге құқы­мыз жоқ.

 

Әсел Әбен,

Президент жанындағы ҚСЗИ Экономикалық саясатты талдау бөлімінің бас
сарапшысы

Соңғы жаңалықтар

Жұмысшы мамандықтарға сұраныс жоғары

Жұмысшы мамандықтар жылы • Кеше

Шебер дәнекерлеуші

Еңбек • Кеше

Мал баққанға бітеді

Еңбек • Кеше