Ғарыш саласының мамандары 2002 жылдан бері қарай Байқоңырдағы бірнеше ғарыштық алаңдардан ұшқан 158 зымыран-тасығыштың Қазақстанның үстінен өту барысын жіті бақылауда ұстап келеді. Ұшу барысында жанармай шамасына қарай жанып таусылған немесе шала жанып шашылған ауыр техниканың бірінші сатысы құлайтын 18 ауданға мамандар уақыт өткізбей аттанады, барлық мәліметті тіркейді. Бұл аумақта тұрып жатқан халықтың денсаулығына Байқоңырдағы әрбір ғарыштық ұшудың қаншалықты әсер ететіндігі туралы деректер қажетінше жинақталған, құжаттар қатталған.
Еліміздің Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі Аэроғарыш комитетінің «Ғарыш-Экология» ҒЗО» РМК бас директоры Жайлаубай Жұбатов Алматыда журналистермен кездесуі барысында осы тұрғыдағы мәліметтерді ортаға салды. Белгілі маман қазақстандық ғарыш мекемесінің химиялық-сараптамалық зертхананың қызметі мен оның негізгі кеңсесінің қызметі туралы да айтып берді.
Кәсіпорынның міндеті – оқтай ұшқан зымыран тасығыштың кенет апатты жағдайға душар болып құлаған сәтінде аумақтағы экологиялық зардабына мониторинг жасап, оның қоршаған ортаға, адамдарға қаншалықты қауіпті немесе қауіпсіз екенін айғақтау. Бұл экологиялық және әлеуметтік-гигиеналық сараптамалардың барлығы аталмыш кәсіпорынның геоақпараттық базасында мұқият сақталады. Мұнда қазірдің өзінде 200 мыңға жуық ақпараттар жиынтығы бар.
Қазақстандық «Ғарыш-экология» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының ғылыми қолданбалы жобасының жүзеге асуы арқасында бірқатар әдістемелік бағдарламалар дүниеге келді. Зымыран отынының компоненттерін зерттейтін, трансформацияланған гептил мен Т-1 зымыран керосинінің гигиеналық өнім нормаларын тексеретін, топырақты детокцикациялаудың (залалсыздандырудың) технологиялық регламентттерін қадағалайтын нақты жұмыстар атқарылады.
Мәскеу түбінде өтіп жатқан «Армия-2018» халықаралық әскери-техникалық форумы аясында Қазақстан мен Ресей тараптары Байқоңыр аумағында қазақстандық «Бәйтерек» зымыраны кешенін салу туралы кезекті келісімге қол қойды.
Талғат СҮЙІНБАЙ, «Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ