Азияның үздігі атануға әлеуетіміз жете ме?..

1993-2018 жылдар аралы­ғын­да Қа­зақстанның еркін күрес ше­берлері 23 мәрте қатысты. Сол аралықта 15 алтын, 22 күміс және 31 қола медальды олжаладық. Бар­лығы – 68 жүлде. Ең зор табысқа отандық балуандар 2006 жылы қол жеткізді. Алматыда жалауы желбіреген жарыста үш бірдей өреніміз алтын тұғырға көтерілді. Олар – Леонид Спиридонов (66 кг), Нұржан Қатаев (96 кг) және Марид Муталимов (120 кг). Бауыржан Оразғалиев (60 кг) пен Геннадий Лалиев (54 кг) қола медальды мойын­дарына ілді. Осы табыстың ар­қа­сында Қазақстан құрамасы өзге командалардың барлығын артқа тастап, жалпы есепте бірінші орынды иеленді. 

2016 жылы Бангкокта Дәу­лет Ниязбеков (61 кг) дара шық­са, Нұрлан Бекжанов (65 кг), Жі­гер Зәкіров (74 кг) және Дәулет Шабанбай (125 кг) күміс алды. Аслан Кахидзе (86 кг) мен Бақ­дәу­лет Әлментай (97 кг) үз­дік үштікті қорытындылады. Осы нәтиженің арқасында тек Иран құрамасын ғана алға жіберіп, екінші сатыға жайғастық. 

Сары құрлықтың басты дода­сында тағы төрт рет үздік үштік­тің қатарынан көріндік. Атап айт­сақ, 2010 жылы Нью-Делиде бес жүлде бұйырды. Марид Му­та­ли­мов (120 кг) алтын, Семен Се­менов (84 кг) пен Нұржан Қа­таев (96 кг) күміс және Дәу­рен Жұмағазиев (60 кг) пен Сей­фад­дин Османов (74 кг) қола медальды еншіледі. Алдымызда – Иран мен Үндістан. 

2014 жылы Қазақстанның астанасында Расұл Қалиев (57 кг) бас жүлдені олжаласа, Аслан Ка­хидзе (86 кг) шешуші тұста сүрінді. Қос Дәулет – Ниязбеков (61 кг) пен Шабанбай (125 кг) қолаға қол жеткізді. Иран ме­н Моңғолияны алға жіберген жер­лестеріміз командалық бәсе­кеде үшінші орынға табан тіреді. 

2017 жылы Үндістанның астанасында Иран мен Өзбекстан алдымызды орап кетті. Қазақстан – үшінші орында. Біздің балуандар арасынан Ақжүрек Таңатаров (70 кг) жеңімпаз атанды. Азамат Дәулетбеков (86 кг) күміспен күп­телсе, Нұрислам Санаев (57 кг) пен Дәулет Ниязбеков (61 кг) қо­лаға қол созды. 

2018 жылы Бішкекте жеті мәр­­те жеңіс тұғырына көтерілген жігіттеріміз жалпы есепте тағы да үшінші орынды олжалады. Бұл жолы Нұрислам Санаев (57 кг) пен Дәулет Ниязбеков (61 кг) қар­сылас шақ келтірген жоқ. Әді­лет Давлумбаев (92 кг) екінші орын алса, Жандос Ыс­майылов (57 кг), Мейіржан Әші­ров (70 кг), Данияр Қай­санов (70 кг) жә­не Азамат Дәу­летбеков (86 кг) үшінші сатыға орналасты. Мі­не, ең үздік көрсеткішке біз жоға­ры­да аталған алты жарыста қол жет­кіздік. 

Кейбір Азия чемпионатындағы нәтижелеріміз тіптен төмен болды. Мәселен, 2001 жылғы Ұлан­Ба­тырдағы додадан қоржынымыз бос қайтты. 1997 жылы Теһранда (Ислам Байрамуков – қола), 2000 жылы Гуйлинде (Ислам Бай­ра­муков – алтын), 2004 жылы Теһ­ранда (Магомед Круглиев – қола) және 2015 жылы Дохада (Дәу­лет Ниязбеков – алтын) жал­қы жүлдені қанағат тұттық. 

Алты Азия чемпионатынан қос медальмен ғана оралдық. Олар – 1993 жылы (Ислам Байрамуков – күміс, Сергей Не­пом­нящий – қола), 1995 жылы (Ел­мәди Жа­бы­райлов – алтын, Сер­гей Кли­мов – күміс), 1996 жы­лы (Маго­мед Круглиев – күміс, Ислам Бай­­рамуков – күміс), 2005 жылы (Ма­­рид Муталимов – алтын, Нұр­жан Қатаев – күміс), 2008 жы­лы (Марид Муталимов – күміс, Дәулет Шабанбай – қола) және 2013 жылы (Расұл Қалиев – қола, Дәулет Ниязбеков – қола).

1999 жылы төрт жүлде алған отандық еркін күрес шеберлері өз жанкүйерлерін тағы бір қуант­ты. Ташкентте өткен жарыс­та Мәулен Мамыров (54 кг) қар­­сы­лас шыдатпады. Әбіл Сұлтан­­беков (85 кг) пен Ислам Бай­ра­муков (97 кг) күміс алса, Ген­­надий Лалиев (76 кг) қола медаль­ды иеленді. Ал 2003 жылы (Ма­гомед Круглиев, Нұржан Қатаев, Марид Муталимов – қола), 2009 жылы (Әбілхакім Шәпиев – күміс, Дәулет Шабанбай мен Марид Муталимов – қола). 2011 жылы (Дәулет Жұмағазиев – алтын, Қа­нат Бердыев – күміс, Дәулет Ша­бан­бай – қола) және 2012 жылы (Мақсат Дауылбаев пен Әбіл­ха­кім Шәпиев – күміс, Ер­жан Дүй­сенбеков – қола) жалауы желбі­реген жарыстарды біз­дің жігіттер үш жүлдемен қоры­ты­н­дылады.  

Соңғы үш Азия чемпио­на­ты­ның нәтижелері көңілге қуаныш ұялатады. Осы жарыстың барлығында да біз алдыңғы лектен көріндік. Мы­салы, 2016 жылы жалпы ко­мандалық есепте екінші орын алсақ, 2017 және 2018 жылдары үшінші сатыға жайғастық. Соң­ғы бес бәсекеден бас жүлдесіз орал­ған емеспіз. Былтыр тіптен жеті бірдей жүлдені кеудемізде жар­қыраттық. Оның екеуі – ал­тын! Олай болса, санаулы күн­дерден кейін шымылдығы тү­рілетін дүбірлі додада осыдан 13 жыл бұрынғы көрсеткішімізді қай­талап, сары құрлықтың ең үздік командасы атансақ, ғанибет болар еді...