Еліміз тәуелсіздік алғанға дейін урбанизация деген сөзді естісек, оны тек шетелдермен байланыстыратын едік. Бізде ондай болмағандықтан, өзімізге қатысы жоқ сөзге балайтынбыз. Қазақша, жалпақ тілмен айтқанда халықтың қалаға ағылуы деп ұғылатын бұл процесс кейін өз басымызға да келіп, әлі де жүріп жатыр.
Бір кездері ауыл өмірінің сапасын қаламен теңестіреміз, барлық мәдениет ошақтарын ауылда да ашамыз деген ұрандар көтерілген. Бірақ өмір талқысымен, тұрмыстық талаптың өзгеруімен ол орындалмады. Ауылда кәсіп болмаған соң халық қалаға ағылды. Халықты ауылда ұстайтын ең басты құрал кәсіп екен. Кәсіп болмай, табыс көзі жабылған соң халықтың көшуіне тура келді. Тек мал өсіріп, егін егіп және оны табыс көзіне айналдыруға қабілеті жеткендер ғана қазір ауылда қалды.
Әрине ауылдан қалаға көшкен халыққа салулы төсек, салқын үй жоқ еді. Сондықтан халық қала маңына немесе оның шеткері аудандарына қоныстанып, жер алып, шамасы келгенінше баспана салып алды. Осындай баспаналардың көбейгені сондай, олар қала маңындағы елді мекендерге айналып, өздерінше аталатын да болды. Мұндай ерекшеліктер жалғыз бізде емес, дүние жүзінің үлкен қалаларының бәрінде бар. Егер осындай мекендер шаруашылық, өнеркәсіп, әлеуметтік-мәдени байланыстармен қосылған болса, оларды агломерация деп атайды. Қазір әлемде оның саны артып келеді. Ал бірнеше агломерацияның өсуі арқылы үлкен қалаларға қосылып кетуін конурбация дейді. Мәселен, қазір Жапония астанасында 7 агломерациядан тұратын Токио конурбациясы пайда болып, ондағы халық саны 27,6 миллионға жеткен.
ХХ ғасырдың ортасынан бері қолданылып келе жатқан мегаполис термині қаланың өз тұрғындарына конурбация мен агломерацияның қосылғанын айтады. БҰҰ бұл терминді кем дегенде 5 млн тұрғыны бар шаһарларға қолданады. Әзірге бізде ондай мегаполис жоқ. Жуырда астананың жаңа әкімі Алтай Көлгінов қала маңындағы қоныстардың тыныс-тіршілігімен танысты. Қазір олардың саны 16-ға жеткен екен, ал тұрғындар саны 280 мыңнан асыпты. Бұл – Нұр-Сұлтан қаласы тұрғындарының 25 пайызы деген сөз.
Мұндағы тұрғындардың бәрі де астаналықтар болып есептеледі. Алайда олардағы инфрақұрылымдардың сапасы талапқа сай емес. Кейбірінде тіпті жарықтың өзі жиі сөніп жатады. Таза ауыз суға да қол жеткізу қиын, халық көшедегі құбырлардан тасып ішеді. Кейбір мекендерде оның өзіне қол жетпейді. Ал қыста, күз бен көктемнің лайсаңында адам мен автомобиль жолдары үнемі сын тезіне ілініп, тұрғындар шағымданып жатады. Орталықтандырылған жылу жүйесіне қол жетпеген кейбір тұрғындар жылдың суық мезгілдерінде бұрқылдатып пеш жағады. Осындай жағдайда өмір сүріп жатқандықтан, олар өздерін «астаналықпыз» деп ауыз толтырып айтуға да қорғалақтайтын сияқты...
Осы проблемаларды шешуге Мемлекет басшысының өзі назар аударып отырғаны қазір мұндағы тұрғындардың көңілін көтеріп тастады. А.Көлгіновтің сөзінше, проблемалардың шешімі 3 негізгі блокқа бөлінген. Қазір агломерацияға енетін мекендерге Өндіріс, Мичурин, Көктал, Интернационал, Пригородный және Железнодорожный қоныстары жатады. Олардағы 698 көшенің 245-іне әлі күнге тас жолдар төселмепті. Әкім алдымен жол мәселесінің шешіліп, абаттандыру жұмыстары қолға алынатынын айтты. Сонымен бірге алты балалар алаңы салынып, жылы аялдамалар орнатылмақшы. Жылдың аяғына дейін 42 көшеге жарық беріліп, бірнеше аула абаттандырылмақ.
Әрине жобасыз, жөнсіз түскен ғимараттар мен үйлер де бар. Қаланы дамыту жоспарына олардың кесе-көлденең тұратыны да болады. Бірақ жоспар қатып қалған қағида емес, оны айналып өтіп, іскерлік таныта білген басшы болса, мұндай кедергілер сөз емес. «Көз қорқақ, қол батыр» деген емес пе, А.Көлгіновтің қаланың шет аудандарына қамқорлық көрсетуді бірден қолға алғанын қуанарлық бастама деп санаймыз.
Ел тұрғындарының қалаға ағылуы, яғни урбанизация процесі қала халқының үлесі 70 пайызға жеткенде тоқырайды екен. Қазақстанның аймақтарды дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламасы 2020 жылы аяқталады. Оған дейін нұрсұлтандықтар жоғары сапалы инфрақұрылымдарға толық қол жеткізетін шығар деген үміттеміз.