Футбол – миллиондар ойыны. Бұл – бұрынғы тәмсіл. Қазір әлемдегі нөмірі бірінші спорт саналатын футбол – миллиардтар ойынына айналғалы қашан. Ала доптың арбауына еңбектеген баладан, еңкейген қарияға дейін түскені де мәлім. Бүгінде бәріміз футболды жақсы көріп, сүйіп тамашалағанымызбен футболдағы өзгерістерге назар аудара бермейміз.
Соңғы жылдары футбол ережелері жиі өзгеріске ұшырап, қосымша толықтырулар енгізілді. Мысалы, былтырдан бастап видео қайталау яғни, VAR жүйесі қолданыла бастады. Ал биылғы жылдың шілдесінен бастап футбол ережесіне бірқатар өзгеріс енгізіліп, ресми ойындарда кеңінен қолданылып жатыр. Сонымен биыл футболға қандай өзгерістер енгізілді?
Ойыншы алмастыру. Енді ойыншы алмастыру сәтінде футболшы бүкіл алаңды кезіп шықпай, өзіне жақын тұрған алаң жиегінен шығуға міндетті. Соңғы жылдары «аса дарынды» бапкерлер ойынның соңғы уақытында (тіпті соңғы секундтарында) команданың ойынын күшейту үшін емес, қарсыластың ойын қарқынын бәсеңдету немесе уақыт ұту үшін алаңға футболшы шығаратын болды. Ал жаңа ереже бойынша бапкерлер енді ойыншы алмастырудан уақыт ұта алмайды.
Пенальти. Енді қақпашы доп тебілмей тұрып қақпадағы сызық үстіне бір аяғын қойса жеткілікті. Бұл – даулы мәселелерді азайтуға арналған өзгеріс. Пенальти тебетін сәтті қақпашылар әдетте «екі аяқпен сызықты басып тұру» ережесін бұзатын еді. Яғни, доп тебілмей тұрып алға секіріп немесе алға қадам тастайтын. Төрешілер болса, мұндай жағдайға әрдайым назар аудара бермейтін. Осылайша, бұл өзгеріс қақпашының аяғындағы «кісенді» босатты десек те болатын шығар.
Гол соғылуы мүмкін жағдайда доп қолға тисе – ереже бұзылады. Қақпа маңайындағы қауіпті шабуыл кезінде доп қорғанушы команда ойыншысының қолына тисе, төреші көп жағдайда көз жұма қарайтын. Яғни, төреші ойын уақытында футболшы допқа қолын әдейі тигізсе ғана ойынды тоқтататын. Қысқасы, енді допқа «әдейі» немесе «байқаусызда» қолын тигізіп алса да ойын ережесі бұзылады.
«Тірі қабырға» (стенка): қорғанушы команданың қатарында орын жоқ. Жаңа ереже бойынша, шабуылдаушы команда айып добын орындау кезінде қарсылас тарапынан кұрылатын «тірі қабырғаға» қосыла алмайды және қорғаушыларға кедергі келтіре алмайды. Екі команданың футболшылары арасындағы қашықтық – бір метр болуы тиіс. Бұл ереженің маңыздылығы – екі тарап футболшыларының босқа тартыспау және ойын уақытын созбау.
Жазалау қағазы. Енді бас бапкерлерге де сары және қызыл қағаз көрсетіледі. Көп жағдайда төрешілер шектен шыққан бас бапкерлерге ишара арқылы алаңнан шығып кетуін талап ететін. Ал енді олар қызбалыққа салынған бапкерлерге сары және қызыл қағаз көрсете алады. Қызыл қағаз баршаға түсінікті болса керек, ал сары қағаз маңызды ойында бапкерді тыныштандыру үшін ойлап табылған «қарапайым» жаңалық.
Доп төрешіге тисе, ойын тоқтатылады. Бұрынғы ереже бойынша, доп төрешіге тиетін болса, ойын тоқтатылмайды. Бірақ кей жағдайда мұндай оқиға күтпеген жерден қауіпті шабуыл ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Яғни, төрешінің «жәрдемі» арқылы бір команданың жәбір шегуі, бір команданың басымдыққа ие болуы ережеде қарастырылмаған. Сондықтан жаңа ереже бойынша, доп төрешіге тисе дереу ойын тоқтатылып, екі команданың ойыншылары арасында доп қайта матчқа қосылады.
Қақпадан берілген допты айып алаңы ішінен қабылдауға болады. Бұрынғы ереже бойынша, доп қақпа маңайынан ойынға қосылса, футболшылар өз айып алаңында допқа аяқ тигізуге болмайтын. Жаңа өзгеріске сай, енді футболшы өз айып алаңы ішінен допты ойынға қосып, шабуыл ұйымдастыра алады.
Қысқасы, биыл қолданысқа еншізілген өзгерістердің қысқаша ережелері осындай. Футболды теледидар немесе алаңнан тамашалап қана қоймай, осындай өзгерістерден үнемі хабардар болып жүріңіз.