Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев осыдан екі жыл бұрын жариялаған өзінің Бес әлеуметтік бастамасында 2022 жылдың соңына дейін студенттерге арнап кемінде 75 мың орындық жаңа жатақхана салуды тапсырған болатын. Алайда аталған тапсырма негізінде өткен жылы қолға алынған жатақханалар құрылысы көңіл көншітпей тұр. Бұл туралы Мәжіліс депутаты Павел Казанцевтың төрағалығымен өткен Nur Otan партиясы партиялық бақылау комитетінің отырысында баяндалды.
Білім және ғылым вице-министрі Бибігүл Асылованың айтуынша, осы жылы студенттерді бас-аяғы 15 мың жаңа жатын орынмен қамту жоспарлануда.
– Бұрын жатақханаларда тұру үшін жалдау ақысының шекті құнын анықтайтын бұйрық бар еді. Алайда жатақханалардың қазіргі жай-күйінің төмендеуіне нақ осы құжаттың да әсері болғанын айту керек. Жатақханалардың басым бөлігі күрделі жөндеуді қажет етеді. Материалдық-техникалық жабдықтауда да қиындықтар бар. Яғни, жалға алудан түскен төлем нысандардың сапалы жұмыс істеуі үшін қаражат қалыптастыруды былай қойғанда, қызмет көрсетудің өз құнын да ақтамады. Мемлекеттік ЖОО үшін бұл түйінді мәселе болып отыр. Сондықтан қазіргідей жалға алу құнын нарықпен реттеу дұрысырақ, – деді Б.Асылова.
Жатақхана тапшылығына қатысты Мәжіліс депутаты Жәмила Нұрманбетова да пікір білдірді.
– Елбасының тапсырмасы бойынша алғашқы 2019 жылы – 5000, 2020 жылы – 15000, 2021 жылы – 25000 және 2022 жылы – 30000 жатын орын пайдалануға берілуі тиіс еді. Бұл мақсатқа жету үшін республикалық бюджет есебінен 32 млрд теңге қарастырылған болатын. Парламентте осы Үшінші бастаманы жүзеге асыру мақсатында заңнамалық база қабылданды. Құқықтық тұрғыда жағдай жасалды, – деді Ж.Нұрманбетова.
Депутаттың айтуынша, өткен жылға жоспарланған 5000 жатын орынның тек 2810-ы ғана пайдалануға беріліпті. Оның жалпы құны 196 млн 397 мың теңгені құрады. Яғни, өткен жылғы жоспар тек 57%-ға ғана орындалып отыр деген сөз. Сол 2810 жатын орынның 1209 орны жаңа жатақхана салу арқылы пайдалануға берілсе, 1601-і қолда бар жатақхананы қайта жаңғырту есебінен студенттерге беріліпті. Дегенмен Елбасы тапсырмасында жатақханаларды жаңғырту емес, тек жаңадан салу мәселесі айтылған еді. Тиісінше бюджет те жаңа жатақханаларды салуға қарастырылған болатын. Сондықтан Елбасы бастамасы өткен жылы толық орындалды деуге ауыз бармайды. Себебі жаңа жатақханаларды қолданысқа беру тапсырмасы тек 25%-ға ғана орындалды.
Комитет мүшелері Білім және ғылым министрлігінің бюджет қаржысын тиімсіз пайдаланғанына да назар аударды. Партиялық бақылау комитеті келтірген мәліметке сүйенсек, республикалық бюджетте студенттер, магистранттар мен докторанттарды жатақханалардағы орындармен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырыс беруге 15 миллиард теңге (2019 жылы – 1 млрд теңге, 2020 жылы – 4 млрд теңге, 2021 жылы – 10 млрд теңге) қарастырылған. Соған қарамастан, өткен жылы мемлекеттік тапсырыс аясында бар-жоғы 177 миллион теңге игеріліп, қаражаттың 70%-дан астамы қазынаға қайтарылды.
Бұл тұста студенттер тұрып жатқан жатақханалардағы жағдай көңіл көншітпейтінін айту қажет. Кей жатақханалар өткен ғасырдың 60-жылдарынан бері жөндеу көрмеген. Осы орайда, Jas Otan жастар қанатының төрағасы Елнұр Бейсенбаев өздері жүргізген рейд нәтижелерін ортаға салды. Оның айтуынша, еліміздегі 130 жоғары оқу орнында 600 мыңға жуық студент білім алуда. Бұл көрсеткіш өткен жылғымен салыстырғанда 10%-ға өскен. Бүгінгі таңда 85 мыңнан астам қазақстандық студент жатақханадағы орынға мұқтаж.
Комитет төрағасы Павел Казанцев аймақтар мен орталықтағы ақпараттарда сәйкессіздіктер байқалатынын айтты. Жатақханалар құрылысының мерзімі көбіне бюрократиялық кідірістерге байланысты ұзаққа созылады. Ал кейбір жағдайларда университеттер басшылығы ескі ғимараттарды қалпына келтіру арқылы жаңа орындар жасадық деп көрсетеді.
– Білім ордалары жаңа жатақханалардың пайдалануға берілгенін хабарлағанымен, біздің жұмыс тобымыз шын мәнінде жатақхана құрылысының әлі жүріп жатқанын анықтады. Мұндай көзбояушылықпен айналысатындарды ерекше бақылауда ұстаймыз. Nur Otan партиясының Төрағасы – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев студенттердің өмір сүру жағдайларын тексеруді және жатақханалардағы орындарды бөлуде жемқорлыққа жол берілмеуін бақылауды тапсырды. Сондықтан партия бұл мәселені үнемі бақылауда ұстайды, – деді П.Казанцев.