Жаһандық деңгейдегі реформатор

Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің өмірбаяны ел мен ха­лықтың қазіргі тарихымен бірге қа­ралады. Нұрсұлтан Назарбаев 1990 жылы республика президенті болып сайланып, ел мен оның азаматтары үшін зор жауапкершілікті өз мойнына алды. Ол идеялардың генераторы, мемлекет үшін күрделі және маңызды процестердің модераторы болды.

Қазақстанның барлық ауқымды экономикалық, саяси және әлеу­меттік жетістіктері Қазақстан Респуб­ликасының Тұңғыш Президенті – Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаевтың есі­мімен байланысты екені сөзсіз.

1991 жылғы 1 желтоқсанда бірін­ші бүкілхалықтық сайлауда Нұр­сұл­тан Әбішұлы Назарбаевты Рес­пуб­лика Президенті лауазымына қай­­та сайлаған халықтың таңдауы еге­мен­ді мемлекеттің тарихында тағ­дыр­шеш­ті шешім болған еді. Елі­міз­­дің Тұң­ғыш Президентінің 1991 жыл­ғы 16 жел­тоқсанда «Қазақстан Рес­­пуб­лика­сының мемлекеттік тәуел­сіз­дігі ту­ралы» Конституциялық заңға қол қоюы қазіргі Қазақстан тари­хындағы бет­бұрыс болды.

Конституцияны қабылдау, мемлекет рәміздерін – Туды, Елтаңбаны, Гимнді бекіту, ұлттық валютаны ен­гізу, Қарулы Күштерді құру, мем­ле­кеттік шекараларды заңнамалық тұр­ғы­дан рәсімдеу – осының бәрі мемле­кет­тіліктің қалыптасуының негізгі ке­зеңдеріне айналды.              

Одақ ыдырағаннан кейінгі аса ауыр дағдарыс жағдайында ел басшы­лы­ғы­ның алдында рефор­малардың іске асырылу ретін таңдау, даму басым­дық­тарын таңдау деген қиын мәсе­ле тұрды. Өз мемлекеттілігін нығайта оты­рып, жас Қазақстан еге­менді ел да­муының басты ба­сымдығы ретінде эко­номикаға қате­ліксіз үміт артқан ше­­шім жасады. «Алдымен эко­номика, со­­дан кейін саясат» деген қағидат өзі­нің өміршеңдігін көр­сетті және өзін то­лығымен ақтады.

Елдің мүдделерін әскери күшпен емес, оның экономикалық жағдайы­мен, гуманистік тұрғыдан қайта жаң­­­­ғыру бағытымен, мәдениеттің тар­­­­тымдылығымен қорғау Тұңғыш Пре­зидентіміз мұқият түрде дамыт­қан ұлт­­тық идеяға айналды.

Еліміздің Тұңғыш Президенті – Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаев – қо­ғамдық құрметке ие әрі халықаралық тұрғыда мойындалған жаһандық және өңірлік бастамалардың авторы. Оның ұлттық қауіпсіздікті нығайтудағы жә­не Қазақстанды халықаралық аре­нада толыққанды ойыншыға айнал­дырған сыртқы саяси бағытты ай­қындаудағы рөліне баға жетпейді. Семей ядролық полигонының жабылуы және бейбіт атом саласындағы бас­тамалар, терроризмге және экстремизмге қарсы іс-қимыл, БҰҰ, ЕҚЫҰ, ШЫҰ, ЕАЭО, ХВҚ және басқа да беделді халықаралық ұйымдардағы белсенді рөлі, ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету, ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесін өткізу – тарихи триумфтың және Нұрсұлтан Назарбаевты жаһандық ауқымдағы бірегей реформатор және саясаткер ретінде танудың дәлелі.

Құқықтық мемлекет құру, заң­ды­­лық пен тәртіпті нығайту, азамат­тар­дың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету – Елбасының тағы бір еңбегі. Елде демократияның базалық қағи­даты – билікті үш тармаққа – заң шы­ғарушы, атқарушы және сот билігі тармақтарына бөлу тиімді түрде іске асырылды. Демократияның маңыз­ды институты – парламентаризмді да­мы­ту үшін барлық жағдай жасал­ды. Бұл тұрғыда Парламенттің жауап­кер­шілігі артады, оның бірінші ке­зек­тегі міндеті елдің қоғамдық өмі­рі­нің барлық салаларында сапалы заң­­намалық базаны қамтамасыз ету болып табылады. Тәуелсіздік жылдары Парламент қабылдаған заңдардың біздің мемлекетіміздің дамуының берік құқықтық тұғырнамасына айналға­ны, егемен Қазақстанның бейбітшілік, демократия, орнықты экономикалық және әлеуметтік прогресс жолында се­німді ілгерілеуіне ықпал еткені ма­ңызды.

Қазақстан Тәуелсіздігінің бастап­қы кезеңінде құрылған президенттік инс­титуты мемлекеттіліктің өзекті эле­­мен­тіне айналғанын, басқарудың жаңа құрылымының негіздерін қа­­лып­тас­тыруға мүмкіндік бергенін, эко­но­­ми­кадағы өтпелі кезеңді еңсеруге, саяси жүйені реформалауға жағдай жасағандығын тарих дәлелдеп берді. Өзгерістердің күрделі кезеңінде би­­ліктің бір негізгі институтқа жи­нақ­талуы Тұңғыш Президент – Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаевтың тарихи да­­на­лығы мен стратегиялық көре­ген­дігін көрсетті.

Бірақ өмір бір орнында тұрмайды, жаңа сын-қатерлер туындауда, жаңа міндеттер қойылуда. Ұзақ мерзімді «Қазақстан-2050» Стратегиясын қа­былдау, «100 нақты қадам» – Ұлт жос­парын іске асыру Елбасының бірне­ше онжылдыққа алға қарай білетін біре­гей қасиетін тағы да дәлелдеп отыр. Өйткені мықты мемлекет жан бағу сая­сатымен емес, жоспарлай білу, ұзақ мерзімді даму және экономикалық тұрғыдан өсу саясатымен айналысады.

Тәуелсіздік алған күннен бастап елеулі жолды жүріп өткен Қазақстан – қазіргі таңда ірі экономикалық, өнер­кәсіптік, ғылыми, мәдени әлеуеті және жаңа инновациялық технологияла­ры бар, саяси тұрғыдан тұрақты және серпінді дамып келе жатқан мемлекет. Бірақ біздің көпшілігіміз тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы жағдайды жақсы білеміз. Бұл экономикалық бай­ланыстардың құлдыраған, дағдарыс пен жұмыссыздық, белгісіз болашаққа деген қорқыныш орын алған және миллиондаған қарапайым адамдардың ойы шашыраңқы күйде болған уақыт еді.

Тарихи көшбасшылар өздерінің ойлау ауқымына қарай әрекет етеді деген тұжырым бар. Әлемдік саясаттануда табысты прагматикалық саясаткердің, реформатордың, еуразиялық интеграцияны жақтаушының факторы – «Нұрсұлтан Назарбаев факторы» термині негізсіз пайда болған жоқ.

Егер мемлекеттің осындай жаһан­дық жетістікке жетуіне не негіз болды деген сұрақ жөнінде ойланатын бол­сақ, ол сұраққа жауап айқын – тарихтың ­ең жауапты кезеңінде республиканы ­алдын ала болжай білетін қабілеті мен батыл саяси ерік-жігері бар, көпұлт­ты халықты біріктіріп, шоғырландыру­ға және біртұтас ұлтты өркендеуге жетелей білген Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев басқарды.

Бұл – нақты ақиқат және біз­дің Тұңғыш Президентіміз – Елбасы Нұр­сұлтан Әбішұлы Назарбаевтың та­рихи еңбегі. Өйткені, біздің дана ба­баларымыз айтқандай: «Бірлігі жоқ ел тозады, бірлігі күшті ел озады. Ел билеу үшін алдымен елді ауызбірлікке, ынтымаққа шақыра білген басшы мақ­сатына жетеді».

Мұхтар Жұмағазиев,

Парламент Сенатының депутаты