Ұлттық банктің экс-төрағасы жұма күні Григорий Марченко Мәскеуде өткен Бірінші Еуразиялық конгресте 2020 жылы ЕАЭО-да ортақ валюта болуы керек екенін, бірақ бұл жоспардың орындалмағанын айтты, деп жазады Egemen.kz.
Осы тұста спикер 2001 жылы және 2002 жылы Тәжікстандағы кездесуде ЕАДБ құру туралы шешім қабылданғанын еске түсірді. Қол жеткен жетістіктермен шектеліп қалмау үшін бірнеше бағытта қозғалу керек екенін айтты.
Экс-төрағаның пайымдауынша, бәсекелестік пен ынтымақтастық үйлесетін көптеген салалар бар. Сондықтан даму банктерінің коалициясын құру туралы бастама өте пайдалы.
– ЕДБ рөлі трансшекаралық (трансшекаралық) жобаларды қаржыландыруы мүмкін. Даму банктері ұлттық шекарамен шектелген. Ал интеграцияның мәні бірден бірнеше елдер үшін маңызды ірі инфрақұрылымдық жобаларда жатыр, - деді Марченко.
Естеріңізге сала кетейік, Бірінші Еуразиялық конгресс аясында ЕАЭО даму банктері елдер арасындағы интеграцияны дамыту мақсатында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды. Келісімге қол қою арқылы банктер интеграциялық жобаларды дамыту үшін бірыңғай форматта жұмыс істеуге келісті.
Бұдан әрі спикер мемлекеттік-жекеменшік серіктестіктің (МЖӘ) маңыздылығы артып келе жатқанын еске түсіріп өтті.
– Біз дұрыс механизмді қалпына келтіруді ұсынамыз, мұнда басты мәселе бюджеттің тиімділігі болып табылады. Сонымен қатар, бұл бюджеттік тиімділікті жобаны жүзеге асырушы елдің Қаржы министрлігі жанындағы арнайы комитет қарастыруы керек. Бұл барлық тараптар шынымен жеке бизнес бұл жобаны мемлекетке қарағанда арзан ете алатынына сенімді болу үшін керек, – деген Г. Марченко тек осы жағдайда ғана мемлекет өзінің кепілдіктерін беруі керек екенін айтты. МЖӘ-нің (мемлекет пен жекеменшік сектордың әріптестігі ) дұрыс тетігі трансшекаралық жобалардан тұратын ірі инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырудың ең жақсы формасы екенін еске түсірді.
– Мұны жүзеге асыру үшін елдердің заңнамасына белгілі бір өзгерістер енгізуді талап етеді, сонымен қатар МЖӘ трансшекаралық жобалары үшін заңнаманы әзірлеу қажет, деп атап өткен кеңесші.Г. Марченконың пайымдауында, тағы бір маңызды тақырып - ЕАЭО-ны кеңейту.
– Біз бірінші кезекте Өзбекстан мен Моңғолияның инфрақұрылымдық жобаларына қосылу туралы айтып отырмыз. Себебі «бұл елсіз Орталық Азия елдерінде шекаралас ірі жобаларды салу тіпті технологиялық тұрғыдан да қиын болады». Көлік инфрақұрылымы салынған және өзендер бір уақытта бірнеше штатты кесіп өтетін етіп ағады. Сондықтан орта мерзімді перспективада бәріміз осы бағытта жұмыс істеуіміз керек, - деп қосты Марченко. Марченко әртүрлі бағыттардағы ырықтандыру деңгейін - жұмыс күшінің, тауарлардың, қызметтердің және капиталдың қозғалысының еркіндігін бағалай отырып, орташа есептеулер бойынша жұмыс күші мен жұмыс күші үшін ырықтандыру деңгейі шамамен 70%, тауарлар үшін 65%, қызметтер - шамамен 45% құрайтынын айтты.
– Капитал бойынша - шамамен 40%. Әрі қарай даму үшін қызмет көрсету және капитал саласындағы ырықтандыру мен одан әрі ынтымақтастыққа ерекше назар аудару қажет, деді Ұлттық банктің бұрынғы басшысы.
Осы тұста спикер ЕАЭО елдері валюталық интеграцияға дайын еместігін де ескертіп өтті. Оның айтуынша, орталық банктер саясатының, тіпті аз дәрежеде - қаржы министрліктері арасында әлі де тиісті үйлестіру жоқ. 2001 жылдан бастап бұл саладағы жағдай онша өзгерген жоқ. Ресей 2014 жылғы желтоқсанда девальвация жасаған кезде ЕАЭО-дағы серіктестерінің мүдделерін мүлдем ескермеген. Г. Марченконың пайымдауында, интеграциялық өзгерістерді ақпарат алмасудан, стандарттармен алмасудан, бірыңғай стандарттарды енгізуден бастау керек. Батыс Еуропаның тәжірибесі көрсеткендей оның нәтижесін көру үшін кем дегенде 8-12 жыл керек. Спикер атап өткендей, біздің елдеріміз интеграциялық процестердің бастауында ғана тұр. Себебі ЕАЭО-ның ортақ валюта құру немесе қаржылық қадағалаудың бірыңғай органын туралы жоспары орындалмады. Тіпті жақын арада оны орындаудың алғы шарттарының да ауылы әлі алыс екен.
Спикердің айтуы бойынша интеграция - бұл үнемі өзгеруді қажет ететін процесс. Бізде бұл өзгерістердің басталғанын ешкім жоққа шығара алмайды. Ендігі бағыт, Г. Марченоконың пайымдауынша, бағыт –бағдарды әртараптандыру үшін алға жылжу керек.
Спикер барлық болжамдар коронавирустық пандемияның шарықтау шегіне жеткендігіне және оның 2021 жылғы әсері айтарлықтай аз болатынына, ал екінші тоқсанда экономикалық өсім мен қалпына келудің басталатындығына назар аударды.
– Егер пандемия кенеттен созылып кетсе және экономиканы ынталандыру үшін қосымша шаралар қажет болса, онда бірінші кезекте бұл үкіметтің шаралары болуы керек. ЕДБ-да осы мақсаттарға арналған Еуразиялық тұрақтандыру және даму қоры бар», - деп түсіндірді спикер.