Алматыдағы С.Мұқанов музей-үйінің мемориалдық бөлімінде, жазушының жұмыс кабинетінде, келушілердің назарын аударатын ерекше экспонат жазушының Cоntinental Cosmos атты жазу машинкасы тұр.
1960 жылы сатып алынған. Материалы: металл. Жасалу техникасы: зауыттық. Көлемі: ұзындығы – 27 см., ені – 28 см., биіктігі – 9 см. Қазақша, орысша қаріптермен жабдықталған. Бұл машинкамен жазушының еңбектерін жеке хатшысы Майра Жансаева басқан. 1979 жылы жазу машинкасын музейге М.Жансаеваның жұбайы С.Жансаев табыстаған. Жансаева Майра Дінмұхаметқызы 1909 жылы Қызылжар қаласында дүниеге келген. Ақын, аудармашы, С.Мұқановтың машинисткасы болған. 1915 жылдан 1918 жылға дейін молдадан оқып хат танып, Петропавл қаласындағы қазақ мектебін 1942 жылы бітіріп шықты. 1934 жылдан Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасында редактор болып істей жүріп, cол кезде жазған өлеңдері облыстық, республикалық газет-журналдарда, ұжымдық жинақтарда жарияланған. Алғашқы жыр топтамасы 1949 жылы «Жастар дауысы» атты республикалық жас ақындардың жинағында жарияланған. 1951 жылы «Ана жүрегінен» атты жеке өлеңдер жинағы жарық көрген. М.Жансаева татар жазушысы Г.Башировтың «Намыс» романын (1952), т.б. татар жазушыларының шығармаларын қазақ тіліне аударып, «Татар әңгімелері» (1954) деген атпен жеке кітап болып басылған. 1948 жылдан бастап жазушы, академик С.Мұқановтың жеке машинисткасы болып, 25 жыл жұмыс атқарған. С.Мұқанов, негізінен, төте жазумен жазған, жазу машинкасын өзі пайдалана білмеген. М.Жансаеваға ескертулерді қолымен жазып қалдырып отырған. 1948 жылдан бері М.Жансаеваның қолынан С.Мұқановтың «Саяхаттар», «Сырдария» (1948), «Туған жердің тыңында» (1955), «Тыңда тұнған байлық» (1957), «Қашқар қызы» (1958), «Алыптың адымдары» (1959), «Өсу жолдарымыз» (1960), «Замандас туралы аңыз» (1961), «Жарқын жұлдыздар» (1964), «Сәкен Сейфуллин» (1964), «Өмір мектебі» автобиографиялық трилогиясы (1949–1964), «Халық мұрасы» (1974) қазақтың ұлы ағартушы-ғалымы Ш. Уәлихановтың өмірі мен шығармашылығына арналған «Аққан жұлдыз» романы (1967–1970, аяқталмаған) осы жазу машинкасында басылған. Майра Жансаеваның жазушыға жазған жеті хаты «Мұқановтың хатханасы – Письмотека Муканова» хаттар жинағында (2018, Құрастырған, жауапты редакторы Ә.Қайырбеков) жарық көрді. Музей қорында Майраның бірнеше фотосуреті сақталған.
Анар КӨШЕРБАЕВА,
С.Мұқанов пен Ғ.Мүсіреповтің әдеби-мемориалдық музей кешенінің кіші ғылыми қызметкері