Алтай – түркі әлемінің алтын бесігі екенін археологиялық қазба жұмыстары сан рет дәлелдеді. Түркілердің ғана емес, патшалардың сайын даласында сонау сақтардың да сарыны бар. Биылғы Аққайнар аумағынан табылған құнды жәдігерлер де соның айғағы.
Берел қорық-музейі «Қазақ Алтайының б.д. І мыңжылдық басының (II-V ғғ.) ескерткіштері: халықтардың Ұлы қоныс аударуының және Еуразияның этномәдени құрылымының қалыптасуының бастаулары» атты гранттық жоба аясында Аққайнар қорымында қазба жұмыстарын жүргізуді қолға алған. Ерте көктемде белгілі археолог Зейнолла Самашевтің жетекшілігімен Аққайнар ауылының солтүстік-шығысынан Аққайнар-1, Шу және Қаңсар атты үш нысанда қазба жұмыстары басталған. Нәтижесінде, археологтер үш қорымда да тарихи құнды жәдігерлерге кенелген.
Айта кетсек, Қаңсар қорымынан Қарақабадағыдай жерлеу ғұрыптары байқалған. Сол дәуірдің наным-сенімдері болса керек; адам, оның жанына жылқы жерленген. Адам белінен қорамсақ табылған. Қайыңның қабығынан жасалған қорамсақтың белдікке бекітілетін қола ілгегі бар. Ал Аққайнардан сәмби кезеңіндегі б.з.д V-IV ғасырдағы жерлеу дәстүрі анықталды. Қазба жұмыстары кезінде дәл сол жерден қыш ыдыстардың қалдықтары, ағаштың күлі шыққан. Үшінші қорым – Шудан шыққан жәдігерлер қола пышақ, екі құмыра, сүйектен жасалған жебенің ұштары. Археологтердің айтуынша, мұнда екі адам жерленіпті.
Жер астынан жәдігерлердің шығып жатқанын естіген Аққайнар ауылының тұрғындары қуанып жүрсе керек. Неге десеңіз, Бұқтырманың оң жағалауындағы асфальтсыз, сүрең тартқан ауылдарды тарихқа қызыққан туристер басып өтіп, әл-ауқаттарын жақсартып кете ме деген үміт. Алайда Берел-қорық музейі директоры міндетін атқарушы Алмас Сарбасовтың сөзіне қарасақ, мұнда үлкен кешеннің бой көтеруі уақыт еншісіндегі сұрақ. Бірақ үш-төрт жылдай археологиялық жұмыстар жүргізіледі. Қазіргі таңда ауданның өзге де қорғандарына топографиялық жоспар жасалды.