Өнер – құдірет! Өмірге шынайы көзбен қарайтындығымыздан шығар, осы бір тәмсілге әңгіменің ауанына қарай айтыла салған әдепкі сөз деп мән бермей келіппіз. Бүгінгі кейіпкеріміз Айдананың «Лашынымен» таныспағанда бұл ойымыздан айни қоюымыз да екіталай еді.
Өткен жылдың күзінде дүние дидарындағы Дубайға жолымыз түсті. Пандемияға байланысты өтетін мерзімі бір жылға шегерілген халықаралық ЭКСПО-2020 көрмесінің ашылу рәсіміне қатыстық. Қазақстанның ұлттық павильонын армансыз араладық. Жарқыл-жұрқыл дүниені күнде көріп жүрген соң, әдемі безендірілген павильон аса бір таңданыс тудыра қойған жоқ. «Әттең, ұлттың иісін аңқытатын ерекше бір дүние болғанда ғой» деп іштей қынжылғанымыз да рас. Сөйтсек, жанға жайлылық сыйлайтын, қазақтығымызды, ғажаптығымызды жаһан жұртына жайып салатын мұндай орын бар екен. Ол – павильонның бір бұрышынан ашылған қазақ мейрамханасы. Ұлттық нақыштағы мейрамхана ішін тамсана шолып шықтық та, санамыздың бір түкпірінде жылт еткен «Қай дизайнердің жұмысы болды екен?» деген сұраққа жауап іздеуге көштік.
Сөйтсек, мейрамхана ішін безендірген Айдана Ерімбет есімді жас дизайнер екен. Елге оралған соң Айдананың өзімен де, оның бізді ерекше таңғалдырған туындысы «Лашынмен» де таныстық.
«Лашын» деп отырғанымыз – кресло. Дизайнерлік тілмен айтсақ, арт-кресло. Ерекше туынды. Ерекше болатыны – креслоның арқалығында қазақтың тазысы бедерленген. Нәзік денесімен иесін жанай өтіп, еркелей жүріп аяққа оратылатын кәдімгі қазақ тазысы. Арт-креслоны көріп, ауылда қой бағып жүріп, соңымыздан бір елі қалмайтын сенімді серігіміз тазыға сүйеніп арман-қиялға шоматын алыстағы күндер ойға оралды.
– Тазы қазақ үшін киелі. Оны жеті қазынаға жатқызатыны да сондықтан. Студент күнімде жазушы Мұхтар Мағауиннің «Тазының өлімі» деген хикаятын оқыдым. Ерекше толқыдым. Тазының, яғни Лашынның өлімі жылатты мені. Хикаяттағы Лашынның тектілігі – қазақтың тектілігі, тазының рухтылығы – қазақтың рухтылығы боп көрінді. Тек пен рух бізге қазір ауадай қажет. Тазының өлімі – көп иттің өлімі емес, ол – ұлттық дәстүр мен мәдениеттің, қазақылықтың жойылуына деген қарсылық. Хикаяттың ерекше толқытқаны соншалық, тазының образы ұзақ уақыт бойы түрлі эскиз ретінде ойымда жүрді. Талмай ізденуге тура келді. Ақыры тазы скульптурасы өз формасын тапты. Мен бұл туындыны Мұхтар Мағауиннің шығармасындағы тазының құрметіне «Лашын» деп атадым. Осылай дүниеге келген арт-кресло Зерендінің қайыңынан жасалған. Қағазға түскен эксиздерді ағаш шеберлері әдемі қалыпқа түсірді. «Лашын» құмай тазы қазақты қорғап, қуанышқа бөлеп, үлкен олжаға кенелдіре берсін деген ниеттен туды, – дейді Айдана.
Өткен жылдың қарашасында кейіпкеріміз Дубайда өткен халықаралық көрмеге қатысып, «Лашынымен» көпшілікті тәнті етті. Тіпті сол жерде тамаша туындыға құда түскендер де табылған. Әрине, көрме кезінде жұртшылық назарына ұсынылған дүниені сатуға болмайды.
– Көрмеден кейін телефоныма хабарлама келді. Италиялық Рикардо Барделли есімді азамат екен. Көрмеден көрген «Лашынды» сатып алғысы келетінін айтты. Сөйтіп, тазы бейнесіндегі алғашқы арт-креслом қияндағы Италиядағы Тоскана өңірінің орталығы Ливорно қаласына аттанды. Кейін Рикардо үйінің көркіне айналған «Лашынды» суретке түсіріп жіберді. «Біз «Лашынға» кресло деп емес, үй жануары деп қараймыз. Оған біздің үй ұнайды деп сенемін. Қалай болғанда да, мұнда «Лашынды» бәрі жақсы көреді» деді ол. Қуанышымда шек болмады. Қазақ дизайнері жасаған жиһазды Дубайдағы көрмеден соң Италия азаматы аттай қалап сатып алады, оны үйінің төріне әспеттеп апарып қояды деген ой мүлдем болған емес. Өнерде шекара жоқ деген осы екен, – дейді дизайнер.
Айдана – оңтүстік өңірінің тумасы. Кейін отбасымен бірге Көкшетауға қоныс аударған. Осы қаладағы сурет мектебінде оқыпты. Елордадағы политехникалық колледжді «интерьер дизайнері» мамандығы бойынша тәмамдаған. Жоғары білімді Алматыда алған. Бүгінде елордада өзінің жеке дизайн студиясы бар. Этно жобаларды жүзеге асыруға жақсы машықтанған. Командасымен бірге тұрғын үйлерді, қонақүйлерді, мейрамханаларды безендірумен айналысады. Оның Lunagrosh деген арт-жобасы Қазақстан мен шетелде үлкен танымалдылыққа ие. Аталған жоба аясында дизайнер этно стильдегі жиһаз бен үйге арналған декорлар жасайды. Коллекциялық жиһазға қызығушылық танытатын еуропалықтар Айдананың қолынан шыққан туындыларды қалт жібермеуге тырысады.
Бүгінде Айдананың «Лашыны» қазіргі заман талабына сай келетін үй жиһазының біріне айналды. Біздіңше, мұндай «Лашын» әр қазақтың төрінде тұруға тиіс.
Айдананың ендігі арманы – дизайнерлік қабілетін жаңа қырынан танытуға ерекше шабыт сыйлаған «Тазының өлімі» хикаясының авторы, жазушы Мұхтар Мағауинмен кездесу.
Көркем шығарма киноға ғана емес, көздің жауын алар көрікті жиһазға да айналады екен. «Өнер – құдірет» деген осы емес пе?!