Ең қауіпсіз көлік қайсы десе, жұртшылықтың есіне бірден пойыз түсері анық. Шынтуайтында, олай емес. Ең қауіпсіз болып саналатыны – аспан көлігі, яғни ұшақ. Одан кейінгі орында – құрлық көліктері, содан кейін ғана пойыз. Ал жеңіл автокөліктердің ішінде қауіпсізі қайсы? Мамандардың зерттеулеріне үңіліп көрейік.
Жалпы, әр үшінші қазақстандық тізгіндеген «темір тұлпар» ең қауіпті қозғалыс көлігіне жатады екен. Жол сақшыларының айтуынша, көлік апатының көбі қарапайым жол ережелерін сақтамаудан болады. «Көлік сияқты қауіпті механизм асығып-аптығуды кешірмейді. Кез келген іс, мейлі ол қандай маңызды болса да, өзіңізге аманаттап берілген өміріңізге татымайтынын ешқашан есіңізден шығармаңыз. Ешкім де біреудің өмірін өксітуге құқы жоқ. Ол үшін көлік рөлінде отырған әрбір жүргізуші жол жүру ережесін сақтауға міндетті», дейді мамандар.
Екінші, автокөліктердің сенімді әрі қауіпсіздігі де өміріңізді сақтандыруға кепілдік береді. Көліктердің қауіпсіздік деңгейіне арнайы зерттеулер жүргізген Freedom Finance Insurance сақтандыру компаниясының мамандары автомобильдердің танымал модельдерінің бәрі сенімді және қауіпсіз бола бермейтінін айтады. «Қазақстанда Hyundai Accent, Kia Rio моделдері өте танымал. Бұл – ел тұрғындарының ең көп сатып алатын көліктері. Бірақ олардың қауіпсіздігі тиісті талаптарға сай емес. Мысалы, Euro NCAP агенттігінің зерттеулеріне сүйенсек, Kia Rio моделін иеленген жүргізушінің қауіпсіздігі – 85%, ал оның қасындағы жолаушының қауіпсіздігі 62% деңгейінде ғана бағаланған. Hyundai Accent автомобиліне жүргізілген краш-тестің нәтижесі жүргізушінің қауіпсіздігі бар болғаны – 9%, машина ішіндегі балалардікі – 11% ғана екенін көрсеткен», дейді сақтандыру компаниясының мамандары.
Өкінішке қарай, қазақстандықтардың көбі көліктің қауіпсіздігіне емес, оның бағасына, үнемділігі мен жүру төзімділігіне көңіл аударады екен.
Сонымен елімізде жүрген көліктердің ішінде ең сенімдісі қайсы? Казақстандық автобизнес қауымдастығының мәліметтеріне сәйкес 2022 жылғы сатылымы жоғары автомобильдер қатарында Hyundai, Chevrolet, Kia, Lada және Toyota танылған. Бірақ бұл көліктер қазақстандық нарықта танымал және сұранысқа ие болғанымен, олардың сенімділігі жоғары деңгейде емес. Freedom Finance Insurance сақтандыру компаниясының мамандары жүргізген сауалдамаға сәйкес еліміздегі ең сенімді көліктер ретінде Volvo XC90, Toyota Camry, Mercedes-Benz E аталған. Айталық, NCAP агенттігі краш-тест нәтижесінде Volvo XC90 автомобиліне 5 жұлдыз берген. Зерттеушілердің пікірінше, бұл көлікке отырған жүргізуші мен жолаушының қауіпсіздік деңгейі 97%-ға жетеді. Оның бампер мен радиатор шілтері жабындысының жұмсақтығы сондай, байқаусызда көлік дөңгелегінің астында қалған адамның аман қалу мүмкіндігі 72%-ға дейін жетеді екен.
Toyota Camry көлігінің де қауіпсіздік деңгейі жоғары болып шыққан. Оның қауіпсіздігіне жүргізілген тестің ең жоғарғы балы – 16 болса, көлік осы балдың түгелін еншілеген.
Сондай-ақ ең қауіпсіз автомобиль ретінде аталған Mercedes-Benz E көлігі апатқа ұшыраған жағдайда жүргізушінің аман қалу ықтималдығы 95%-ды құраған. Бұл да – жоғары көрсеткіштің бірі.
Жалпы, жеңіл көліктердің қауіпсіздігін әр ел өзінше бағалайды. Бұл сол мемлекетте танымал көліктердің маркалары мен жүргізушілердің таңдауына да көп байланысты. Мысалы, америкалықтар биылғы жариялаған рейтингіде ең сенімді көлік деп Hyundai Elantra моделін атаған. Олардың пікірінше, көліктің сырты берік болатпен қапталған, қандай апатта та төтеп бере алады. Заманауи электроникасы мен қауіпсіздік жастықтары да ақылмен жасалған. Сонымен қатар АҚШ Kia Soul, Вольво ХС90 көліктерінің қауіпсіздігін де өте жоғары бағалапты.
Ал еуропалықтар Nissan Qashqai, Volvo C40 Recharge, Mercedes-Benz C-Class көліктерінің қорғау жүйесі мықты деп санайды. Автомобильдер қауіпсіздігі бойынша тест жүргізу жөніндегі Еуропалық комитеті Nissan Qashqai көлігінің құрылымы мен дизайны ғана емес, сыртқы қаңқасы да берік жасалғанын айтады. Соның нәтижесінде көлік бетпе-бет соқтығысса да жүргізуші мен жолаушының өмірі аман сақталатын көрінеді.
Ал Volvo C40 Recharge көлігінде төтенше жағдайларда жол жолағында көлікті ұстап қалу және оны сақтап қалу жүйесі бар болса, Mercedes-Benz C-Class моделінде апаттық жағдайда бірден іске қосылатын қауіпсіздік жүйесі бар екені, соның нәтижесінде ауыр жарақат алу ықтималдығы азаятыны атап көрсетілген. Бұл көлікте визуалды және дыбысты дабылдар да орнатылған. Мұндай белгілер салондағы күдікті қимылдар туралы жүргізушіге үнемі ескертіп отырады. Осындай артықшылықтары да Volvo C40 Recharge моделін өте қауіпсіз әрі сенімді көлік етіп отыр.
Жапония елі Toyota Prius, Honda Jazz, Subaru XV моделдерін жоғары бағаласа, Қытай Baojun 730. Wulling Hongguang, GAC Trumpchi GS4 көліктерін тәуір көреді.
Ал ресейліктер Seat Tarraco, Hyundai Santa Fe, Toyota Highlander көліктерін сенімді деп санайды. Ресейлік автозерттеушілердің пікірінше, Hyundai Santa Fe машинасының шанағы өте берік. Сонымен қатар бұл көлікте қауіпсіздіктің жоғары технологиялық функционалы бар: апат алдында тежеудің автоматты жүйесі, мониторинг және көрінбейтін зонада автомобильдердің соқтығуының алдын алатын желі бар.
Toyota Highlander көлігінде бетпе-беттегі қауіп-қатерді ескертетін функция, жол белгілерін айқындайтын және мониторинг жасайтын белгі, алыстағы жарықты басқаруға болатын жүйе орнатылған. Сондай-ақ көліктің айбынды габариті мен қатты шанағы да ресейліктердің жоғары бағасына ие болыпты.
Иә, көлік – пайдалы механизм, бірақ оны дұрыс жүргізбесе, қауіпті екенін де естен шығармау қажет. Freedom Finance Insurance СК мамандарының кеңесіне құлақ түрсек, көлік сатып аларда оның қауіпсіздік деңгейіне де көңіл аударған жөн. «Жаңа көлік сатып алушылар көбіне көліктің арзанына жүгіреді. Бірақ оның қауіпсіздігіне де ерекше ден қойған абзал. Өйткені адамның өмірінен артық маңызды ештеңе жоқ. Қара жолда қаншама адамның өмірі үзіліп жатады. Кей жағдайда көліктің сапасыздығы да оған әсер етеді. Сондықтан көліктің сенімділігіне, бағасы мен сапасының ара қатынасына, техникалық сипаттамаларына айрықша назар аударып, автозерттеушілердің жоғары бағасына ие болған көлікке таңдау жасаған жөн», дейді мамандар.